Αναζήτηση
Πίσω από την εικόνα της δύναμης
«Δεν υπάρχει τίποτε πιο δυνατό στον κόσμο από έναν Αμερικανό στρατιώτη» είναι το σλόγκαν της διαφήμισης που καλεί τους νέους της Αμερικής να καταταγούν. Το φιλμάκι προβάλλουν οι «Φάκελοι» του Αλέξη Παπαχελά, που ταξίδεψαν στην Αμερική των βετεράνων του πολέμου του Ιράκ, στην Αμερική της σκληρής προσγείωσης στην πραγματικότητα ενός παρανοϊκού πολέμου, που έχει ήδη ανυπολόγιστο κόστος σε ανθρώπινες ζωές.
Ενός πολέμου που υπήρξε το αποτέλεσμα της πιο εντυπωσιακά οργανωμένης πολεμικής διαφημιστικής εκστρατείας όλων των εποχών. Ενός πολέμου του οποίου η αναγκαιότητα θεμελιώθηκε στη συνείδηση των Αμερικανών μέσα από το τηλεοπτικό θέαμα, με τα πλάνα από το χτύπημα στους Δίδυμους Πύργους την 1 1η Σεπτεμβρίου να στέλνουν τα κατάλληλα μηνύματα πατριωτικής εξέγερσης. Μαρτυρίες Αμερικανών πολιτών, γονιών που θρήνησαν θύματα και πεζοναυτών που έζησαν τον πόλεμο συνθέτουν τις δυο εικόνες, την πριν, του ενθουσιασμού και την μετά, της γκρίζας απογοήτευσης. Την εικόνα που διαμόρφωσε ο ενθουσιώδης πατριωτισμός, η αυτοπεποίθηση και η προπαγάνδα περί αμερικανικής παντοδυναμίας και μετά την εικόνα που ακολούθησε, αυτή που περιλαμβάνει πλήθος ακρωτηριασμένων νέων και γονείς που θρηνούν τον χαμό των παλικαριών τους, όλοι σίγουροι ότι έκαναν το σωστό, όλοι με υπερβάλλουσα ετοιμότητα να δηλώσουν στην κάμερα ότι θα ξανάκαναν το ίδιο, αλλά και όλοι, ο καθένας με διαφορετικό μεν, αλλά εξ ίσου απάνθρωπο τρόπο, να αποτελεί τη ζωντανή απόδειξη της διάψευσης του χολιγουντιανού ονείρου πολεμικής παντοδυναμίας των ΗΠΑ.
Συγκλονιστική η μαρτυρία του συνταξιούχου αστυνομικού, που με παραστατική γλαφυρότητα περιγράφει μία-μία τις στιγμές που έζησε σαν πατέρας βλέποντας τον πύργο, όπου εργαζόταν ο γιος του, να έχει πάρει φωτιά και ο ίδιος να μην πιστεύει ότι μπορεί να πάθει το παραμικρό και μετά την στιγμή που είδε τον πύργο να καταρρέει, που έμαθε τον θάνατο του γιου του, που πίστεψε ότι ο πόλεμος κατά του Σαντάμ Χουσεΐν είναι ο δίκαιος πόλεμος κατά του ενόχου, που είδε τις φωτογραφίες με τις βόμβες στις οποίες αναγραφόταν το όνομα του γιου του και θεώρησε ότι θα χτυπήσουν εκείνους, οι οποίοι πραγματικά ευθύνονται. Η ιστορία απίστευτη και η διαφημιστική χρήση του θανάτου από την αμερικανική πολεμική μηχανή κόβει την ανάσα.
Όπως κόβουν την ανάσα τα πλάνα από το νοσοκομείο αποκατάστασης ακρωτηριασμένων στρατιωτών, εικοσάχρονοι Αμερικανοί χωρίς πόδια και χέρια που γυμνάζουν ό,τι έχει απομείνει από το σώμα τους για να μπορέσουν να σταθούν πάνω σε μηχανικά μέλη. Μια βιομηχανία «συμπλήρωσης ανθρώπινων μελών» που υπερηφάνως ένας από τους γιατρούς της επιδείκνυε σαν πρόοδο, αφού σε άλλους πολέμους «όλοι αυτοί θα είχαν πεθάνει». Ζουν ή προσποιούνται τη ζωή, πάντως οι εικοσάχρονοι ακρωτηριασμένοι βετεράνοι δεν διστάζουν να πουν ότι θα ξανάκαναν το ίδιο, ότι είναι έτοιμοι να ξαναφύγουν για το Ιράκ την επομένη το πρωί.
Μια πανίσχυρη φαντασίωση
Το ίδιο έτοιμος να υπηρετήσει και πάλι την πατρίδα, να της προσφέρει παρ΄ όλο που εκείνη αδιαφόρησε είναι και ο άνεργος, πρώην πεζοναύτης που χρειάστηκε να ξεσηκώσει τα μίντια για να βρει τουλάχιστον στέγη για τα τρία παιδιά του- κάποιος απλός πολίτης πλήρωσε το ενοίκιο και όχι το κράτος- αφού οι αιτήσεις του για δουλειά χάνονταν διαρκώς. Πραγματικότητα και πατριωτική φαντασίωση μοιάζουν κομμάτια αταίριαστα, αλλά το όνειρο της παντοδύναμης και πάντα δίκαιης πατρίδας αποτελεί τη συνδετική τους ύλη, ένα όνειρο που έχει διαμορφωθεί τόσο συστηματικά από το μιντιακό θέαμα και έχει ενσταλαχθεί στις συνειδήσεις ώστε παραμένει αδιαμφισβήτητο. Και το μιντιακό θέαμα «Πατρίδα» συνίσταται στις ΗΠΑ από σχεδόν το σύνολο της δημόσιας ζωής, από τον κορυφαίο θεσμό τον πρόεδρο, που ουδείς αμφισβητεί τη δύναμή του μέχρι τον τελευταίο άστεγο πολίτη, που δεν έχει άλλο στήριγμα ζωής από το ότι είναι πατρίδα του η ισχυρότερη χώρα στον κόσμο.
