Αναζήτηση
Ο ΤΖΕΪ ΜΣ ΜΠΟΛΝΤΟΥΙΝ (1924- 1987), ΕΜΒΛΗΜΑΤΙΚΗ
ΜΟΡΦΗ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ
ΑΦΡΟΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ, ΔΕΔΗΛΩΜΕΝΟΣ
ΟΜΟΦΥΛΟΦΙΛΟΣ ΚΑΙ ΜΑΧΗΤΙΚΟΣ
ΑΚΤΙΒΙΣΤΗΣ ΤΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ
ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΤΩΝ ΜΑΥΡΩΝ, ΤΑΡΑΞΕ
ΤΑ ΝΕΡΑ ΜΕ ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΤΟΥ ΚΙΟΛΑΣ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ,
ΤΟ «ΦΩΝΑΞΕ ΤΟ ΣΤΑ ΒΟΥΝΑ»,
ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΕΝΟ ΤΟ 1954. ΛΙΓΟΝ ΚΑΙΡΟ
ΠΡΟΤΟΥ ΑΦΥΠΝΙΣΤΕΙ- ΑΜΕΤΑΚΛΗΤΑ- Η
ΜΑΥΡΗ ΑΜΕΡΙΚΗ, Ο ΜΠΟΛΝΤΟΥΙΝ ΑΝΑΤΡΕΧΕΙ
ΣΤΟ ΧΑΡΛΕΜ ΤΗΣ ΔΕΚΑΕΤΙΑΣ ΤΟΥ 1930
ΚΑΙ ΑΠΟΧΑΙΡΕΤΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΙΚΗ ΤΟΥ ΗΛΙΚΙΑ
Γιος ευαγγελιστή ιεροκήρυκα, ο μικρός Τζέιμς Μπόλντουιν δανείζει και το χλευαστικό παρατσούκλι του, «Βατραχομάτης», στον Τζον Γκράιμς, τον κεντρικό του ήρωα- και δεν είναι παρά η πιο ασήμαντη από τις αναμνήσεις που του δανείζει. Στην πραγματικότητα ο Μπόλντουιν αφηγείται το δικό του πέρασμα στην εφηβεία, τη δική του «αφύπνιση» και αναπλάθει μια νέγρικη κοινότητα, μεσοπολεμική, βυθισμένη στη θρησκοληψία. Το κείμενο, με τις απανωτές του αναφορές τόσο στην Παλαιά όσο και στην Καινή Διαθήκη, καθώς και με τη γενικότερη «αποκαλυπτική» του ατμόσφαιρα, όπου ευθέως παραπέμπει στην Αποκάλυψη του Ιωάννη, ίσως ξενίσει όσους δεν είναι εξοικειωμένοι με τη βαθιά επίδραση των ευαγγελιστών- με τις δεκάδες παραφυάδες τους- στους υπόδουλους πρώτα και απελεύθερους έπειτα μαύρους. Γιατί όμως, ευθύς εξαρχής, σημείωσαν τόσο μεγάλη επιτυχία οι ευαγγελιστές με τον προσηλυτισμό των μαύρων; Τι κοινό μπορούσε να φαντάζεται ο μαύρος σκλάβος ότι έχει με έναν γαλανομάτη ξανθό Ιησού;
Το ειδύλλιο
Ο ίδιος ο Μπόλντουιν, συστηματικός μελετητής της Βίβλου- υπό την πατρική επίβλεψη και πίεση, μας αφήνει να εικάσουμε-, δίνει και τα κλειδιά για να κατανοήσουμε αυτό το αλλόκοτο θρησκευτικό ειδύλλιο. Η Παλαιά Διαθήκη εξηγεί (χοντροκομμένα βέβαια, αλλά και ποιος σκοτίστηκε τότε για πιο λεπτεπίλεπτες εξηγήσεις;) την κακοδαιμονία των αφρικανικών φυλών. Σύμφωνα λοιπόν με τον «Θείο Λόγο», οι Αφρικανοί- όπως και οι Βαβυλώνιοι, οι Φιλισταίοι και οι Χαναναίοι- κατάγονται από τους Χαμίτες, τους τέσσερις γιους του Χαμ, που με τη σειρά του ήταν ο δευτερότοκος γιος του Νώε και ο πατέρας του τον καταράστηκε διά βίου επειδή ο Χαμ τον είδε γυμνό. Ως «καταραμένοι» οι Αφρικανοί δεν δικαιούνται παρά να επιζητούν μια ζωή την εξιλέωση. Ως δούλοι επίσης, βίαια μεταφερμένοι στην Αμερική, ταυτίζονται εύκολα με τον περιούσιο λαό του Ισραήλ, τον καιρό που ζούσε κι εκείνος υπόδουλος στην Αίγυπτο, και προσδοκούν τη δική τους «Έξοδο»- μια περίοδο που πολλοί από αυτούς (οι πιο ευκολόπιστοι) βλέπουν να ξεπατικώνεται αυτούσια πάνω στον εμφύλιο πόλεμο (1861- 1865), την απελευθέρωση των μαύρων από τα δεσμά της δουλείας και τη μαζική φυγή τους προς τις βόρειες πολιτείες. Να γιατί το αφελές κήρυγμα των φονταμενταλιστών χριστιανών βρίσκει τόσο πρόσφορο έδαφος στις μαύρες καρδιές. Τα φληναφήματα των ευαγγελιστών εγκλωβίζουν τους μαύρους σε ένα καθεστώς αέναης υποτέλειας συνδυάζοντας απαράμιλλα την παρηγοριά με την καταστολή. Ο μαύρος μπορεί να βρει ανακούφιση μονάχα κοντά στον Ιησού Χριστό και με όπλο την πίστη του να καταπολεμήσει τον αποκλειστικό του εχθρό: την αμαρτία. «Ας θυμηθούμε ότι γεννιόμαστε μέσα στην αμαρτία», κηρύσσει ο Γκάμπριελ Γκράιμς, ο (υποτιθέμενος) πατέρας του Τζον, «μέσα στην αμαρτία μάς συνέλαβαν οι μητέρες μας- η αμαρτία βασιλεύει σε όλα μας τα
Τζέιμς Μπόλντουιν
ΦΩΝΑΞΕ ΤΟ ΣΤΑ ΒΟΥΝΑ
ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ, ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ: ΜΑΡΙΑ ΚΟΝΔΥΛΗ, ΕΚΔΟΣΕΙΣ: ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ 2006, ΣΕΛΙΔΕΣ: 344, ΤΙΜΗ: 17 ΕΥΡΩ
μέλη, η αμαρτία είναι ο φυσικός χυμός της βρόμικης καρδιάς, η αμαρτία κοιτάζει μέσα από τα μάτια, αμήν, και οδηγεί στον πόθο, η αμαρτία βρίσκεται στην ακοή και οδηγεί στην αφροσύνη, η αμαρτία κάθεται πάνω στη γλώσσα και οδηγεί στον φόνο». Σε αυτό το αμαρτοκρατούμενο σύμπαν, ο μαύρος αμαρτωλός οφείλει να παραγκωνίσει την καθημερινή του μιζέρια (όλοι οι μαύροι ήρωες στο βιβλίο του Μπόλντουιν, ακόμη και οι πιο διακεκριμένοι στη μαύρη κοινότητα, δουλεύουν ως υπηρέτες ή καθαριστές στα σπίτια των λευκών) και να συρθεί γονατιστός στον βωμό του ναού των ευαγγελιστών, να απαρνηθεί τα μιαρά του ανομήματα εντάσσοντας αυτοδίκαια τον εαυτό του στην «κοινότητα των αγίων»- σε αντίστιξη με την άλλη, την κολασμένη μαύρη κοινότητα που μεθοκοπάει με παράνομο ουίσκι (έχουμε ποτοαπαγόρευση), παραδίδεται στους λάγνους ρυθμούς της τζαζ (τυχαία νομίζετε την απαγόρευσαν τότε όλα τα ολοκληρωτικά καθεστώτα;) και εκπορνεύεται. Από τη μια η σωτηρία, από την άλλη η καταδίκη. Από τη μια η αγνότητα, από την άλλη η φαυλότητα. Από τούτο το μανιχαϊστικό ψευτοδίλημμα δεν θα μπορέσει η μαύρη κοινότητααλλά και όλη η Αμερική, έχουμε την εντύπωση- να απεγκλωβιστεί πριν από τα τέλη της δεκαετίας του 1950. Είναι η εποχή που ο- δέκα χρόνια αυτοεξόριστος- Τζέιμς Μπόλντουιν θα επιστρέψει στην πατρίδα του και θα αγωνιστεί για τον απεγκλωβισμό των Αφροαμερικανών.
