Αναζήτηση
|
|
«Μια πνευματική συναναστροφή παντός καιρού και μια τετραπλή χειραψία (συν η
γκαλερίστα) που επικυρώνει έναν κόσμο ανησυχίας και αναζήτησης», διαβάζουμε
στον πρόλογο της έκθεσης που γίνεται στο «Χώρο Τέχνης 24» της Ελισάβετ
Σακαρέλη, με έργα των Τάσου Μαντζαβίνου, Κώστα Παπανικολάου και Μισέλ Φάις,
έργα που είναι προϊόντα της ατομικής καλλιτεχνικής πορείας καθενός εξ αυτών
αλλά ταυτόχρονα και της φιλικής αλληλεπίδρασης μεταξύ τους, ιδίως αυτό το
καλοκαίρι· άλλωστε η έκθεση τιτλοφορείται «Καλοκαίρι, μια συνάντηση».
Ελκυστική είναι η πρώτη γενική εντύπωση από τον όμορφο μικρό κατάλογο,
ενώ την οικειότητα επιτείνουν τα μικρά κείμενα των εκθετών και, ιδίως, τα ίδια
τα έργα: καραβάκια-κατασκευές από τον Μαντζαβίνο, έναν από τους κορυφαίους
ζωγράφους της γενιάς των νεοεξπρεσιονιστών του 1980 (και εξής), απόψεις της
θάλασσας και των καραβιών από τον Παπανικολάου, σπουδαίο μάστορα της
παραδοσιακής πινελιάς και της ιδεαλιστικής διαφάνειας του τοπίου και τέλος
φωτογραφίες από τον Μισέλ Φάις, γνωστό λογοτέχνη και φωτογράφο αλλά και
διερευνητικό ιστορικό της τέχνης, οφείλω να συμπληρώσω, αφού του χρωστάμε την
τεκμηριωμένη επανέκδοση του Τζούλιο Καΐμη, τρυφερού Ελληνοεβραίου ζωγράφου στα
χρόνια του αθηναϊκού Μεσοπολέμου, τον οποίο μέχρι πρότινος δεν γνώριζαν παρά
μόνον οι ειδικοί.
Η έκθεση είναι όμορφη αλλά και «σφιχτοδεμένη», τα έργα μαρτυρούν ότι ο ένας με
τον άλλον οι εκθέτες συνομιλούν σαν σε τριπλό κοντέρτο: ο Φάις ψάχνει και
βρίσκει χαρακτηριστικές στιγμούλες των ανθρώπων του καλοκαιριού μέσα στις
ασπρόμαυρες σκιές και το φως, ο Παπανικολάου απλώνει το χρώμα με τον
γοητευτικό τρόπο του Τσαρούχη και του ανώνυμου μπογιατζή μιας παλιάς εποχής, ο
Μαντζαβίνος επιδίδεται δεξιοτεχνικά στο παιχνίδι φτιάχνοντας βαρκούλες γεμάτες
πρόσωπα, σημαίες κι εκείνα τα αυτοβιογραφικά τρομαγμένα πρόσωπα που
εκπροσωπούν τον ίδιο, που φοβόταν, «εξομολογείται», τη θάλασσα αν και νησιώτης
και υιός θαλασσινού.
Καθόλου δεν θέλω να υποτιμήσω τα εκθέματα, αλλά θαρρώ ότι ικανό μέρος
της έκθεσης βρισκόταν πίσω και πέρα απ’ αυτά. Εννοώ αυτή τη λανθάνουσα
ατμόσφαιρα «καλής παρέας» και επικοινωνίας που βγάζει η συν-έκθεση και το
ιδεολογικό στίγμα της: αγαπήστε, εξομολογηθείτε ακομπλεξάριστα, μοιραστείτε.
Οι κατασκευές του Μαντζαβίνου είναι γοητευτικά παιχνίδια, χειροτεχνική
μαεστρία μαζί με ζωγραφική, και πολύ κέφι που διώχνει τις φοβίες από τις
οποίες ως γνωστόν είναι γεμάτη η ζωγραφική του. Αγαπά τον Θεόφιλο και τον
Κόντογλου, δεν του πάει το θαλασσί του Τέρνερ, «είναι από εδώ» και όχι από την
απάτριδα εικαστική λογιότητα. Η αίσθηση κι όχι η εικόνα της θάλασσας
συνεπαίρνει τον Παπανικολάου, τον οδηγεί λέει το μήνυμα του Παπαλουκά και του
Κλέε ταυτόχρονα. Και ο Φάις, με ιδιαίτερη αφουγκραστική ικανότητα στα ταπεινά
και χαμηλόφωνα, μεγεθύνει μικρές περιπέτειες του βλέμματος στα φευγαλέα
φωτογραφικά ενσταντανέ.
Δεν διευκρινίζεται πάντως εάν οι τρεις φίλοι ζωγράφισαν και στον ίδιο χώρο,
ωστόσο θυμηθήκαμε κάποιες άλλες παλιότερες τέτοιες συν-εκθέσεις στενών φίλων
που σημάδεψαν ευχάριστα την τέχνη μας: Τους Μ. Θεοφυλακτόπουλο, Χρ. Μπότσογλου
και Γ. Ψυχοπαίδη στη «Γκαλερί 3» πριν από 25 χρόνια, τους Δανιήλ, Βλ. Κανιάρη
και Ν. Κεσσανλή στη Βενετία του 1961, τους Σπ. Βασιλείου, Π. Ρέγκο, Θ.
Βασιλικιώτη, Γ. Κόκκινο και Α. Πολυκανδριώτη το 1928, αγαπημένους συμφοιτητές
του Νικ. Λύτρα, τον Ν. Γύζη με τον Νικηφόρο Λύτρα να αλληλοζωγραφίζονται στο
τέλός του 19ου αι. και να ντύνονται ζεϊμπέκηδες.
Οι καλλιτεχνικές παρέες βέβαια υπήρξαν πολύ περισσότερες στα παλιότερα
χρόνια και όχι μόνο είχαν τη γοητεία τους – σαν δέντρα με μπλεγμένες ρίζες και
κλαδιά – αλλά και χαρακτήριζαν ιδιαίτερα τη δική μας τέχνη, πριν μάθουμε για
τους από κοινού ζωγραφισμένους κυβιστικούς πίνακες των Πικάσο-Μπρακ και πριν
φτάσουμε στις μέρες μας που όλα έγιναν υπόθεση καριέρας και ατομικότητας. Ναι,
η νοσταλγία είναι η λέξη που ταιριάζει για να δείξει αυτή τη διακριτική
αίσθηση που μας άφησε η «Συνάντηση» των τριών φίλων.
INFO
«Καλοκαίρι, μια συνάντηση», Τ. Μαντζαβίνος, Κ. Παπανικολάου, Μ. Φάις, «Χώρος
Τέχνης 24», Σπευσίππου 24, τηλ. 210-7217.897, μέχρι 11 Νοεμβρίου.
