Θάνατος προς θέαση

Ήταν επόμενο, μετά τα ριάλιτι που εθίζουν το τηλεοπτικό κοινό στην ταπείνωση

κάθε αξίας της ζωής, να υπάρξουν και εικόνες σαν αυτές που πρόσφερε το Channel

4 στο φιλοθέαμον κοινό: ρώσικη ρουλέτα σε απ’ ευθείας μετάδοση. Μοναδική

παραχώρηση της τηλεόρασης του «συγκλονισμού» ήταν η αναμετάδοση των πλάνων με

μικρή χρονική καθυστέρηση. Έτσι, ώστε αν τινάξει τα μυαλά του ο ριψοκίνδυνος

ταχυδακτυλουργός, να μη δει τις αποτρόπαιες εικόνες το κοινό.

Τότε, ποιος ο λόγος να παρακολουθήσει το θέαμα, αν όχι για να δει χυμένα

μυαλά, να χορτάσει ύβρι.

Ανατρίχιασε η παγκόσμια κοινότητα; Μάλλον όχι. Κατανάλωσε την πρόκληση.

Αυτός ήταν ο στόχος του δαιμόνιου, που προέβη στο απίστευτο εγχείρημα on

camera. Να προκαλέσει, να κερδίσει την προσοχή, με κάθε τίμημα. Ίδιος και ο

στόχος του καναλιού. Τίποτε άλλο δεν έχει σημασία από την πρόκληση και την

τηλεθέαση.

Σε έναν πολιτισμό που η ανθρώπινη αλαζονεία ταυτίζεται με την αμετροέπεια των

εικόνων του, μοιάζει απολύτως φυσική η βεβήλωση της αξίας της ζωής. Μπορεί να

παίζει κανείς με τον θάνατο μπροστά στις κάμερες, για να αποδείξει ότι μπορεί

να τον νικήσει; Για να τον ξορκίσει; Μήπως και οι βόμβες πάνω από τα κεφάλια

παιδιών στο Ιράκ ήταν μια μέθοδος εξορκισμού του θανάτου; Ένα μακάβριο

παιχνίδι και αυτό, ενός πολιτισμού που κατάφερε να τον καθυστερήσει,

υποτίθεται, με την πρόοδο της ιατρικής επιστήμης; Μήπως με την υποτιθέμενη

ανθρωπιστική ευαισθησία απομεινάρι της μνήμης του Ολοκαυτώματος και της

Χιροσίμα, αλλά θεωρεί πλέον ότι έχει την εξουσία να τον σκορπά ή να τον

καθυστερεί με απ’ ευθείας ανάθεση από τη Φύση;

Μετά την Ευρώπη της πανούκλας που σκόρπισε τον τρόμο, μετά τους

μεγάλους πολέμους και τις κτηνωδίες που σκόρπισαν τον θάνατο, υποτίθεται ότι

διδαχτήκαμε να αντιμετωπίζουμε τη διάρκεια της ζωής με υπευθυνότητα.

Δεν συνέβη ακριβώς έτσι, όμως. Λίγο μετά τη Χιροσίμα, το Βιετνάμ αποκάλυψε τη

«μαύρη τρύπα» της συνείδησης του πολιτισμού που μπορεί να σπαράσσεται από την

υπαρξιακή οδύνη, αλλά προτιμά να την αντιμετωπίζει ξεχνώντας τη φρίκη του

θανάτου, με το να τον προκαλεί βιαίως.

H μία εκδοχή αυτής της παράνοιας είναι τα θανατολαγνικά θεάματα, τα γκάζτετ

του θανατικού τρόμου με τα κουκλάκια-ζόμπι και σατανάδες που κατακλύζουν τις

αγορές. H άλλη εκδοχή είναι η αδιαφορία για την ανθρώπινη ζωή, που εκδηλώνεται

με τις κάθε μορφής τρομοκρατικές ενέργειες και τους επιθετικούς πολέμους. Οι

θεωρητικοί λένε, πως η σημερινή εκ νέου ανακάλυψη του θανάτου ως θεάματος

συμβαίνει στα πλαίσια κοινωνιών που γερνούν (Μισέλ Βοβέλ, «Ο θάνατος και η

Δύση», Νεφέλη).

Συναντάμε σπανιότερα και αργότερα τον θάνατο στην εποχή μας, αλλά αυξάνεται ο

αριθμός εκείνων που τον περιμένουν, λένε. Στην πραγματικότητα, ενώ εκφράζεται

μια υπέρμετρη ευαισθησία για την αντιμετώπισή του, για την καθυστέρησή του,

γινόμαστε όλο και πιο σκληροί, όλο και πιο αδιάφοροι. Κυρίως για τα

αποτελέσματα του θανάτου.

Απόδειξη τα θανατολαγνικά θεάματα που παρουσιάζουν τους σκοτωμούς σαν

παιχνίδι χωρίς συνέπειες.

Έτσι ακριβώς, σαν «παιχνίδι» θανάτου παρουσιάστηκε και η «ρώσικη ρουλέτα» από

το Channel 4. Στο όνομα της τηλεθέασης. Λάφυρο η ζωή στον πόλεμο της αγοράς,

τον ιδανικό πόλεμο της εποχής, εκεί που χάνεται το νόημα της ζωής, της

ανθρώπινης ύπαρξης.

Μήπως δεν έχει ήδη συμβεί αυτό σε μια οικονομία που διαπιστώνει «το μη

επικερδές της επιβίωσης των ανθρώπων»; Στις ΗΠΑ ο ανατριχιαστικός

προβληματισμός, που έχει ξεκινήσει ήδη από την δεκαετία του ’80, αφορά τα

συστήματα υγείας και το τεράστιο κόστος των ασφαλιστικών ταμείων, που

πληρώνουν την «παράταση της ζωής».

Αν σκεφτούμε ότι για τον κυνισμό του οικονομικού συστήματος είναι η

«ιατρική εξουσία» που επιβάλλει το υψηλό κόστος της καθυστέρησης του θανάτου,

γιατί να μην αναλάβει η οικονομική εξουσία να μικρύνει εκ νέου τη διαδρομή; Με

κάθε τρόπο, με βόμβες ή με τηλεπαιχνίδια, αρκεί να κινείται η αγορά και να

παραμείνει η αξία της ζωής χαμηλότερη από εκείνη της τηλεθέασης.

Τέχνασμα η ρώσικη ρουλέτα;

«Τέχνασμα» χαρακτήρισε την επομένη ημέρα ο βρετανικός Τύπος την προβολή από

το Channel 4 του 32χρονου ταχυδακτυλουργού Ντέρεν Μπράουν ενώ έπαιζε ρώσικη

ρουλέτα. H εφημερίδα «Ντέιλι Μέιλ» γράφει ότι η μαγνητοσκόπηση της εκπομπής

έγινε στη Νήσο Τζέρσι και, σύμφωνα με την αστυνομία, ο παίκτης δεν εκτέθηκε σε

κίνδυνο. Από την πλευρά του το Channel 4 αρνήθηκε να σχολιάσει τις κατηγορίες

του Τύπου ότι με το τέχνασμα αυτό εξαπάτησε 2,9 εκατομμύρια τηλεθεατές.