Είκοσι τρία χρόνια συμπληρώθηκαν χθες από την ισλαμική επανάσταση και την
επιστροφή του Αγιατολάχ Χομεϊνί στο Ιράν. Κι ενώ κάποια αισιόδοξα μάτια
βλέπουν τις φοιτητικές διαμαρτυρίες να καθιστούν αναπόφευκτες, αργά ή γρήγορα,
τις πολιτικές μεταρρυθμίσεις, άλλες πληροφορίες θέλουν τους δογματικούς
κληρικούς να δρομολογούν σχέδιο ανάληψης της εξουσίας.
|
Μοχαμάντ – Ρετζά Χαταμί. «Στην προσπάθειά τους να εξουδετερώσουν τους μεταρρυθμιστές», δήλωσε ο αδελφός του Ιρανού προέδρου, «οι φανατικοί έχουν αφήσει στην άκρη κάθε πρόσχημα δημοκρατίας»
|
«Τα τελευταία πέντε χρόνια», δήλωσε ο Μοχαμάντ – Ρετζά Χαταμί, αδελφός του
προέδρου του Ιράν και πρόεδρος του μεγαλύτερου φιλομεταρρυθμιστικού κόμματος
της χώρας, «οι εξτρεμιστές έχουν φέρει τη χώρα εγγύτερα στην κορύφωση της
κρίσης. Οι φανατικοί έχουν πλέον τον πλήρη έλεγχο του συντηρητικού στρατοπέδου
και υποθάλπουν την αναταραχή, σχεδιάζοντας να τη χρησιμοποιήσουν ως άλλοθι για
την κήρυξη κατάστασης έκτακτης ανάγκης. Στην προσπάθειά τους να εξουδετερώσουν
τους μεταρρυθμιστές, έχουν αφήσει στην άκρη κάθε πρόσχημα δημοκρατίας».
Οι φανατικοί
Σύμφωνα με δημοσίευμα της εφημερίδας «Financial Times», η οποία επικαλείται
καλά πληροφορημένες πηγές από το εσωτερικό του Ιράν, οι φανατικοί, με την
υποστήριξη του ανώτατου θρησκευτικού ηγέτη της χώρας, Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ,
έχουν αποφασίσει να εμποδίσουν την ψήφιση δύο νομοσχεδίων που προωθεί ο
πρόεδρος Χαταμί, με την ελπίδα, ούτε λίγο ούτε πολύ, ότι αυτός θα υλοποιήσει
την απειλή του να παραιτηθεί, ανοίγοντάς τους τον δρόμο για τον πλήρη έλεγχο
της εξουσίας.
Τα δύο αυτά νομοσχέδια έχουν σκοπό να περιορίσουν τη δυνατότητα τού
«κυριαρχούμενου» από τους συντηρητικούς δικαστικού συστήματος να πραγματοποιεί
πολιτικές δίκες, καθώς και του επίσης συντηρητικού Συμβουλίου των Φρουρών να
αποκλείει υποψήφιους βουλευτές. Η μεταρρυθμιστική πλειοψηφία του ιρανικού
Κοινοβουλίου ευελπιστεί να περάσει τα νομοσχέδια μέσα στις επόμενες εβδομάδες.
Οι Φρουροί, όμως, λένε οι συντηρητικοί, θα ασκήσουν στη συνέχεια το δικαίωμα
βέτο που διαθέτουν. Και αν το Κοινοβούλιο στείλει τα νομοσχέδια στο Συμβούλιο
Σκοπιμότητας, τότε θα τα απορρίψει ο πρόεδρος του διαιτητικού αυτού σώματος
και πρώην πρόεδρος του Ιράν, Ακμπάρ Χασεμί Ραφσανζανί, ο οποίος είχε
υποστηρίξει τον Χαταμί στις εκλογές του 1997, αλλά κατόπιν αποκηρύχθηκε από
τους μεταρρυθμιστές. Η τελευταία ελπίδα τού Κοινοβουλίου θα ήταν να ζητήσει τη
διεξαγωγή δημοψηφίσματος. Σύμφωνα όμως με το σενάριο των συντηρητικών, ο
Αγιατολάχ Χαμενεΐ θα εμποδίσει ακόμη και αυτό «και ο Χαταμί θα παραιτηθεί».
Η πτωτική πορεία που ακολουθεί η δημοτικότητα του Χαταμί – το 78% των Ιρανών
τον θεωρεί υπερβολικά ενδοτικό έναντι των κληρικών – κάνει τους συντηρητικούς
να πιστεύουν ότι η αποχώρησή του δεν θα προκαλούσε μεγάλη λαϊκή αντίδραση.
Ενθαρρυντικό θεωρούν επίσης το γεγονός ότι οι φοιτητικές διαδηλώσεις
διαμαρτυρίας που ξέσπασαν τον περασμένο μήνα με αφορμή την καταδίκη ενός
ακαδημαϊκού σε θάνατο για «αποστασία», συνεχίζονται μεν, δεν έχουν όμως
καταφέρει να προσελκύσουν μεγάλο όγκο φοιτητών ούτε «επικίνδυνη» λαϊκή
υποστήριξη.
Οι παραστρατιωτικοί
|
Μοχαμάντ Χαταμί. Όνειρό του ήταν να εγκαθιδρύσει στο Ιράν μια θρησκευτική δημοκρατία, ένα ισλαμικό σύστημα που θα λειτουργούσε ως παράδειγμα προς μίμηση για άλλα μουσουλμανικά κράτη
|
Ακόμη, όμως, κι αν μια αποχώρηση του Χαταμί προκαλέσει έντονη αναταραχή, τα
παραστρατιωτικά σώματα, οι Φρουροί της Επανάστασης και οι Μπασιτζί, είναι
έτοιμα. Όπως προειδοποίησε πρόσφατα ο υποδιοικητής τους, «οι Μπασιτζί είναι
μια ένοπλη δύναμη για την αντιμετώπιση όχι μόνο των εξωτερικών απειλών, αλλά
και κάθε εσωτερικής απειλής για την ουσία του συστήματος». Η καταστολή των
μεταρρυθμιστών φοιτητών, άλλωστε, έχει ήδη ξεκινήσει, με συλλήψεις ακτιβιστών
και επιθέσεις φανατικών ισλαμιστών…
Όνειρο του Μοχαμάντ Χαταμί ήταν να εγκαθιδρύσει στο Ιράν μια θρησκευτική
δημοκρατία, ένα ισλαμικό σύστημα που θα σεβόταν τα δικαιώματα των πολιτών και
θα λειτουργούσε ως παράδειγμα προς μίμηση για άλλα μουσουλμανικά κράτη,
γεφυρώνοντας το χάσμα με τον δυτικό κόσμο.
Όπως εξηγεί, όμως, στους «Financial Times» ένας Ιρανός αξιωματούχος, «είτε μας
αρέσει είτε όχι, αυτό είναι ένα σύστημα βασισμένο στη θρησκεία, όχι στη
δημοκρατία». Ο Χαταμί, συνεχίζει η ίδια πηγή, δεν μπορεί να επικρατήσει σε
έναν τριγωνικό αγώνα για την εξουσία με τον Αγιατολάχ Χαμενεΐ και τον πρώην
πρόεδρο Ραφσανζανί, ο οποίος αναμένεται να παίξει οργανικό ρόλο σε μια
μελλοντική κυβέρνηση, βάζοντας στην άκρη τις διαφορές του με τον Χαμενεΐ.
Ακόμη και οι πλέον φανατικοί κληρικοί, πάντως, αναγνωρίζουν ότι ο Χαταμί έχει
προσδώσει μια πολύ αναγκαία νομιμότητα στο ισλαμικό καθεστώς, «τόσο στο
εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό της χώρας».
Και δεδομένων των πληροφοριών που τον θέλουν να είχε συντάξει μια επιστολή
παραίτησης πριν από ένα χρόνο, αλλά να την απέσυρε μετά την ομιλία τού Μπους
περί «άξονα του κακού» (στον οποίο συμπεριλαμβάνεται και το Ιράν), θεωρούν ότι
μια ανοιχτή απειλή στην εθνική ασφάλεια του Ιράν, ίσως μέσω μιας αμερικανικής
εισβολής στο Ιράκ, θα μπορούσε να πείσει τον Χαταμί να παραμείνει στην
εξουσία. Σε αυτή την περίπτωση, τα σχέδιά τους απλώς θα αναβληθούν.
