Από την… κλίση στην εγκατάλειψη

Στην Κύθνο ανακαλύφθηκε ο αρχαιότερος οικισμός του Αιγαίου… Νοιάζεται όμως

κανείς για τον… νεώτερο; Δέκα χιλιάδες χρόνια τώρα στις Κυκλάδες

δημιουργήσαμε πολιτισμό, για να τον μεταλαμπαδεύσουμε στους επερχόμενους. Εν

έτει 2002 ο κυκλαδίτικος πολιτισμός επιβιώνει χάρη στην «επέλαση» των

τουριστών. Ποια είναι όμως η μοίρα των νησιών, που δεν καταγράφονται στους

παγκόσμιους τουριστικούς καταλόγους και που δεν επιβιώνουν

«γεωργοκτηνοτροφικά»;

Ας δούμε ένα παράδειγμα: Στην υπεραστικοποιημένη μας χώρα, ένα νησί βρίσκεται

γεωγραφικά τόσο κοντά στην πρωτεύουσα (μόλις 52 ν.μ.), αλλά εξελικτικά πολύ

μακριά. Πρόκειται για την Κύθνο, που καλείται ουσιαστικά να μεταναστεύσει.

Πρόσφατα εκδόθηκε προεδρικό διάταγμα, με ημερομηνία 17/09/02, Φ.Ε. Κ

931Δ/24/10/02, όπου ορίζονται ως μη δομήσιμες οι ιδιοκτησίες – τόσο οι εκτός

σχεδίου όσο και οι εντός των οικισμών – με κλίση μεγαλύτερη από 35%. Δηλαδή τα

3/4 του νησιού. Οι πλαγιές στην πλειονότητά τους είναι απόκρημνες, ενώ οι

μόνες επίπεδες εκτάσεις βρίσκονται χωμένες στις ρεματιές του νησιού.

Θεωρούνται λοιπόν απαγορευτικές για δόμηση, αφού κάθε χειμώνα πλημμυρίζουν.

Αναρωτιόμαστε αν ο «δημιουργός» του διατάγματος έχει επισκεφτεί άπαξ έστω την

Κύθνο, προκειμένου να διαπιστώσει «ιδίοις όμμασι» την γεωμορφολογία του

νησιού. Αναρωτιόμαστε ποιος εγκέφαλος πήρε την ευθύνη της οικονομικής

εξαφάνισης ενός ολόκληρου νησιού, που σχεδόν αποκλειστικός του βιοποριστικός

πόρος είναι οι οικοδομές. Κι όταν μιλάμε για οικοδομές, ας μη φανταστεί

κανείς, ότι η Κύθνος έχει οποιαδήποτε σχέση οικοδομικού οργασμού με τα

υπόλοιπα μεγάλα νησιά των Κυκλάδων. Ως τόπος διακοπών απευθύνεται στον

παραθεριστή του Σαββατοκύριακου, λόγω της μικρής της απόστασης από την Αθήνα

και στον μεσαίο επενδυτή, που ονειρεύεται ένα σπίτι στις Κυκλάδες χωρίς τις

υπερβολές, οικιστικές και άλλες, που συμβαίνουν στα γνωστά κοσμοπολίτικα

νησιά.

Ποιος θα αποζημιώσει τώρα όλους εκείνους τους «μικροεπενδυτές» γης, οι οποίοι

καλούνται ξαφνικά στις ιδιοκτησίες τους να φυτέψουν μαρούλια, ή τους ντόπιους,

που επί γενιές ολόκληρες πλήρωναν φόρους μεταβίβασης στο κράτος με το όνειρο

ότι κάποτε θα μπορούσουν να πουλήσουν κάποια κομμάτια γης, ώστε να

εξασφαλίσουν μια καλύτερη ζωή για τους ίδιους και για τα παιδιά τους.

Γιατί, εφόσον επιβάλλεται ισόγεια δόμηση στα εκτός σχεδίου οικόπεδα,

επιβάλλεται πλήρης απαγόρευση σε περιοχές με κλίση άνω του 35%, όταν η μέση

κλίση του ανάγλυφου της Κύθνου αγγίζει το 50%; Μήπως με τη δημιουργία

αναλημματικών επιπέδων (σ.σ.: πεζούλες), που έτσι κι αλλιώς μας δόθηκαν σαν

κληρονομιά από τον καλλιεργητή του παρελθόντος, θα μπορούσε να αντιμετωπιστεί

το θέμα;

Είναι πολύ εύκολο για τους ιθύνοντες, να συνοψίζουν συλλήβδην τις

αρχιτεκτονικές ιδιαιτερότητες του κάθε νησιού ανατρέχοντας στις ωραιοποιημένες

αφίσες του ΕΟΤ, που αποτυπώνουν μεν μεμονωμένα οικιστικά σύνολα, αλλά όχι και

τα μοναδικά.

Ας υποθέσουμε ότι κάποιος τελικά καταφέρνει να ανακαλύψει το οικόπεδο του

νομοσχεδίου. Ποιο θα είναι το αισθητικό αποτέλεσμα ενός «κουτιού», ύψους 7,5

μ., μιας και απαγορεύεται η υποχώρηση στον όροφο για τη δημιουργία ανοιχτής

συστεγασμένης βεράντας; Πώς ξαφνικά θα αρχίσουν να αναφύονται στην Κύθνο

ξύλινα, ή σιδερένια μπαλκόνια, που μπορεί κανείς να συναντήσει στη Μύκονο, ή

στη Φολέγανδρο, σίγουρα όμως όχι στο συγκεκριμένο νησί;

Γιατί απαγορεύεται η δημιουργία βόλτων (σημ.: καμάρες) με πέτρα, όταν τα βόλτα

και τα καταστέγια αποτελούν χαρακτηριστικά δείγματα της ντόπιας λαϊκής αρχιτεκτονικής;

Οι οικονομικές επιπτώσεις

Ίσως οι αισθητικές εκπτώσεις, που επιβάλλει το διάταγμα, να φαντάζουν

ελάσσονες έναντι των οικονομικών επιπτώσεων, που μέλλεται να επιφέρει μια

τέτοια νομοθεσία και περισσότερο αφορούν εμάς τους αρχιτέκτονες και τους

απανταχού… ψαγμένους, παρά τους ντόπιους, που ενστικτωδώς διαμόρφωσαν την

οικιστική τους γλώσσα σύμφωνα με τις ανάγκες τους. Μια αλυσίδα επαγγελματιών,

από τον κτίστη ώς τον βενζινοπώλη και οι περί αυτούς συντηρούμενοι, θα

πεινάσουν. Ποιο το όφελος να μουσειοποιήσουμε ένα νησί αν πρόκειται να

εγκαταλειφθεί από τους ντόπιους; Μήπως θα έπρεπε να ακολουθήσει ένα διάταγμα,

που θα ορίζει την επόμενη επαγγελματική ενασχόληση κάθε πρώην κατοίκου της

Κύθνου, τώρα που αυτός υποχρεωθεί να μεταναστεύσει. Ας απαντήσουν οι

προπαγανδιστές της αποκέντρωσης…

INFO

Η Μαρία Μενεΐδη είναι αρχιτέκτων – μηχανικός