Η άγνωστη ιστορία του ΠΑΚ

Ένα τρίτο του αιώνα μετά την ίδρυση του ΠΑΚ και μόλις την παραμονή του 6ου

Συνεδρίου του ΠΑΣΟΚ, του πολιτικού φορέα που ουσιαστικά το διαδέχθηκε,

κυκλοφορεί ένα σημαντικό βιβλίο για τη μεγάλη και αντιστασιακή –

απελευθερωτική οργάνωση.

Στο βιβλίο του ιστορικού Νίκου Κλειτσίκα περιλαμβάνονται εκατοντάδες

ντοκουμέντα του ΠΑΚ απ’ όλες τις φάσεις και τις μορφές της δραστηριότητάς του,

στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Ανάμεσα σ’ αυτά η διακήρυξή του, το πρόγραμμά

του «για μια άλλη Ελλάδα», αφίσες, ανακοινώσεις, προκηρύξεις, φωτογραφίες

καθώς και σειρά αναλύσεων του ιδρυτή του, Ανδρέα Παπανδρέου, που διατηρούν και

σήμερα τη σημασία τους και αποδεικνύονται προφητικές. Ένα κεφάλαιο αφιερώνεται

στις συζητήσεις για την ενότητα των αντιστασιακών οργανώσεων, για

απελευθερωτικό αγώνα και δημοσιεύεται το σχετικό «προσκλητήριο» που είχε

απευθύνει ο Ανδρέας Παπανδρέου τον Νοέμβριο του ’70, καθώς και επιστολή προς

ΠΑΜ Δ.Α. και Υπερασπιστές Ελευθερίας.

Το μήνυμα Ανδρέα

Στον ραδιοσταθμό του ΠΑΚ, που ξεκίνησε τις εκπομπές του από ένα πουλμανάκι

Φολκς Βάγκεν στην Μπολόνια στις 25 Μαρτίου 1972, γίνεται ιδιαίτερη αναφορά και

καταγράφεται η πρώτη εκπομπή με το μήνυμα του Α. Παπανδρέου. Στο ίδιο κεφάλαιο

περιλαμβάνονται συνεντεύξεις του ιδρυτή του ΠΑΚ στην Ντόιτσε Βέλε και στο BBC.

Αρκετές σελίδες καταλαμβάνει η κόντρα του Α. Παπανδρέου με τον Κωνσταντίνο

Καραμανλή, όταν ο τελευταίος ζήτησε απ’ τη χούντα στις 23 Απριλίου 1973, «να

καλέσει τον Βασιλέα». «Ο Λαός δεν κάνει επιλογή τυράννων. Αρνείται την

τυραννία» ήταν η απάντηση του ΠΑΚ.

Άλλα ντοκουμέντα που περιέχονται αφορούν στο Κίνημα του Ναυτικού, στη θέση για

«άκυρο ψηφοδέλτιο» στο «ψευτοδημοψήφισμα» του 1973, στις «εκλογές» που

προετοιμάζονταν απ’ τη χούντα. Σημαντικά είναι τα ντοκουμέντα για την εξέγερση

του Πολυτεχνείου το 1973 (ανακοινώσεις, προκηρύξεις, συνεντεύξεις, άρθρα κ.ά.)

καθώς και το πραξικόπημα στην Κύπρο. Ένα μεγάλο μέρος του βιβλίου αφορά την

εσωτερική οργάνωση του ΠΑΚ αλλά και αυτό που ο συγγραφέας ονομάζει «δυναμική

αντίσταση». Σ’ αυτό περιλαμβάνονται σειρά βομβιστικών επιθέσεων και στόχων της

χούντας που συλλέχτηκαν από τα επίσημα ενημερωτικά δελτία του ΠΑΚ, κατάλογοι

με κατηγορούμενα σε στρατοδικεία μέλη του ΠΑΚ Εσωτερικού, φυλακισθέντων και

βασανισθέντων καθώς και γυναικών πολιτικών κρατουμένων.

Τα επίσημα κείμενα

Ο Κώστας Τσίμας (Μάρκος) στον πρόλογό του σημειώνει: «Τα επίσημα κείμενα του

ΠΑΚ αποκαλύπτουν γυμνή την Αλήθεια, που η απόκρυψη και παραποίησή της προκαλεί

σύγχυση, κρίση δυσπιστίας και εξυπηρετεί όλους όσους δεν πήραν μέρος στον

αντιδικτατορικό αγώνα, αλλά με σκοτεινές μεθόδους επιθυμούν να συκοφαντήσουν

και να σπιλώσουν έντιμους δημοκράτες αγωνιστές, προσάπτοντάς τους πολλές φορές

ακόμη και την ιδιότητα του τρομοκράτη».

ΑΝΔΡΕΑΣ ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ:

Η ενότητα της Αντίστασης στη δράση

Την 1η Μαρτίου 1974 ο Ανδρέας Παπανδρέου δίνει συνέντευξη στο έντυπο «Έξοδος»,

όπου περιγράφει τα καθήκοντα της Αντίστασης μετά το Πολυτεχνείο και θέτει την

έννοια της ενότητας των αντιστασιακών δυνάμεων σε νέα βάση:

«Η ιστορία όλων των προσπαθειών για ενότητα ή συντονισμό των αντιστασιακών

δυνάμεων είναι θλιβερή. Και αυτό γιατί στηρίχτηκαν στην υπογραφή, τα

διαγγέλματα, στις ηγεσίες και τα κατεστημένα. Γιατί επίσης, σε μεγάλη κλίμακα,

οι ηγεσίες ούτε ένοιωσαν τον παλμό του λαού ούτε κατανόησαν τον χαρακτήρα του

αγώνα. Τα γεγονότα του Νοέμβρη έδειξαν τον δρόμο.

Η αγωνιστική συμμαχία αποτελεί ιστορική επιταγή. Μα πρέπει να είναι γνήσια

αγωνιστική. Όπως πρέπει να είναι και συμμαχία στη βάση. Στη σύγκρουση του

Νοέμβρη ξεπήδησαν οι επιτροπές αγώνα, επιτροπές που αγκάλιασαν πολλές

οργανώσεις και τάσεις. Πιστεύω πως αυτό το σχήμα, η επιτροπή αγώνα πρέπει να

αποτελέσει το ενεργό κύτταρο της συμμαχίας στη βάση. Η συμμαχία οργανώσεων

αποκτά έννοια μόνο στα πλαίσια της διευκόλυνσης και του συντονισμού της

δουλειάς που απαιτείται για τη δικτύωση της Ελλάδας με επιτροπές αγώνα.

Επιτροπές αγώνα σε κάθε γωνιά της ελληνικής γης, σε κάθε κλάδο, κάθε

επάγγελμα, σε κάθε πόλη, σε κάθε χωριό. Αυτό είναι το άμεσο έργο των

αντιστασιακών δυνάμεων. Όπως έργο τους είναι η εξασφάλιση της ισότιμης και

αδελφικής συμμαχίας ­ μέσα στα πλαίσια των επιτροπών αγώνα ­ ανάμεσα στις

οργανώσεις και τάσεις που συμμετέχουν. »

«Απελευθέρωση και λαϊκή κυριαρχία»

Ο Ανδρέας Παπανδρέου λίγο μετά την άφιξή του στο εξωτερικό ανακοινώνει

(28-2-1968) στη Στοκχόλμη την ίδρυση του Πανελλήνιου Απελευθερωτικού Κινήματος

(ΠΑΚ), με μια ιστορική ομιλία στην αίθουσα του Συλλόγου Ελλήνων Μεταναστών,

που άλλαξε το πολιτικό σκηνικό.

Στην ομιλία αυτή ανέφερε: «… Στόχος μας είναι η εγκαθίδρυση για πρώτη φορά

της Λαϊκής Κυριαρχίας στην Ελλάδα. Γιατί στην Ελλάδα δεν είχαμε ποτέ

δημοκρατικό πολίτευμα που σεβόταν τις λαϊκές δυνάμεις, τη φωνή του λαού. Δεν

μπορεί ο χωροφύλακας, ο ασφαλίτης, ο καταδότης να κυβερνά την Ελλάδα. Κάποτε

πρέπει ο λαός να αισθανθεί ελεύθερος να εκφράζει τη θέλησή του και αυτός να

καθορίσει την τύχη της χώρας του όπως θέλει. Τα κόμματα να κινηθούν ελεύθερα.

Σεβασμός στη θέληση του λαού. … Σήμερα διάλεξα τη Σουηδία για να ανακοινώσω

την ίδρυση του Πανελλήνιου Απελευθερωτικού Κινήματος. Η οργάνωση αυτή έχει

μόνο ένα στόχο: Την απελευθέρωση της χώρας μας και θα διαλυθεί όταν η

Δημοκρατία ξαναγυρίσει στην Ελλάδα».

Το εγχειρίδιο για το Δίκτυο Εσωτερικού

Αργότερα κυκλοφόρησε το «Εγχειρίδιο και το Πολιτικό Δίκτυο Εσωτερικού» του

ΠΑΚ, όπου ανάμεσα σε άλλα αναφέρει στον πρόλογο:

«Το ΠΑΚ πιστεύει χωρίς κανένα ενδοιασμό πως ο Εθνικοαπελευθερωτικός Αγώνας όχι

μόνο αποτελεί τον μοναδικό αντίλογο στον ραγιαδισμό, αλλά είναι ταυτόχρονα

ιστορικά εφικτός. Γιατί; Όλοι αποδέχονται πως το σύστημα ελέγχου πάνω στον

ελληνικό χώρο είναι επιφανειακό. Η χούντα ­ σαν πράκτορας του αμερικάνικου

ιμπεριαλισμού ­ δεν κατάφερε να δημιουργήσει λαϊκό έρεισμα, λαϊκή βάση, δεν

κατόρθωσε δηλαδή να μεταβληθεί σε γνήσιο ντόπιο φασισμό. Γι’ αυτό ο ελληνικός

λαός, κάτω από συγκεκριμένες αλλά προσιτές προϋποθέσεις, μπορεί να αναμετρηθεί

επιτυχώς με τη χούντα και να καταλάβει την εξουσία ­ με τη συμπαράσταση και

των στρατευμένων παιδιών του».