Ο δύσκολος δρόμος της ανασυγκρότησης…

Η ζωή έχει βρει και πάλι την καθημερινή μονοτονία της στο Βελιγράδι.

ΒΕΛΙΓΡΑΔΙ

Τα χαρούμενα κορναρίσματα στους δρόμους σημαίνουν και πάλι ότι περνάει κάποιος

γάμος. Τίποτα δεν θυμίζει ότι πριν από τρεις ημέρες όλες οι τηλεοράσεις του

κόσμου πρόβαλαν τη λαϊκή εξέγερση λίγων ωρών στην Πλατεία Τεραζίγιε που

στάθηκε ικανή να οδηγήσει το καθεστώς Μιλόσεβιτς στην κατάρρευση. Μόνο που από

το βράδυ του Σαββάτου πρόεδρος της Γιουγκοσλαβίας είναι ο δρ Βόγισλαβ

Κοστούνιτσα. Ο 56χρονος νομικός, με τη χαμηλή φωνή, το σεμνό παρουσιαστικό,

που λες και ο ίδιος δεν πιστεύει ακόμα ότι είναι στην εξουσία.

«… Ελπίζω να μπορέσουμε να γυρίσουμε στη διεθνή κοινότητα χωρίς να

θυσιάσουμε την αξιοπρέπειά μας..», είπε στο λόγο του που ακολούθησε την

ορκωμοσία.

Όρθιοι οι βουλευτές που εξελέγησαν στις πολυσυζητημένες εκλογές τις 24ης

Σεπτεμβρίου τον χειροκροτούσαν. Πάνω στο πεζοδρόμιο, στο σταυροδρόμι που

οδηγεί στην Πλατεία της Ελευθερίας, ήταν ανεβασμένο το μικρό φορτηγάκι του

τηλεοπτικού σταθμού Πάντσεβο-TV. Από τη μικρή οθόνη του ελέγχου

παρακολουθήσαμε μαζί με μερικούς νεαρούς περαστικούς την ορκωμοσία του νέου

προέδρου της Γιουγκοσλαβίας, δρα Βόγισλαβ Κοστούνιτσα.

«Νικήσαμε»

Ήταν εννιά και δέκα βράδυ του Σαββάτου, όταν μπροστά στα δύο Σώματα της Βουλής

διάβασε από ένα μικρό φυλλάδιο με κόκκινο εξώφυλλο τον συνταγματικό του όρκο.

Μόλις ορκίστηκε ο πρόεδρος Κοστούνιτσα, ο νεαρός φοιτητής δίπλα μου σήκωσε τη

γροθιά του με ενθουσιασμό και είπε «Νικήσαμε».

Τη στιγμή εκείνη έκλεισε το πιο δύσκολο κεφάλαιο της μεταψυχροπολεμικής

ιστορίας της Γιουγκοσλαβίας και της Βαλκανικής.

Το επόμενο όμως δεν είναι εύκολο: Της ανασυγκρότησης μιας χώρας που εδώ και

δέκα χρόνια δοκιμάζεται όχι μόνο από τους τοπικούς πολέμους, αλλά και τον

οικονομικό αποκλεισμό από τις δυτικές κυβερνήσεις. Και ο δρόμος αυτός θα είναι

εξαιρετικά δύσκολος. Αν κρίνουμε από τη δοκιμασία που γνωρίζουν οι γειτονικές

πρώην κομμουνιστικές χώρες της περιοχής, όπως η Ρουμανία και η Βουλγαρία, των

οποίων η μετάβαση στην οικονομία της αγοράς έγινε χωρίς πολεμικές καταστροφές

όπως στη Γιουγκοσλαβία.

Οι πρώτες ενδείξεις είναι χαρακτηριστικές. Στη μαύρη αγορά το μάρκο

ανταλλάσσεται πλέον προς 40 δηνάρια. Δέκα περισσότερα από την προηγούμενη

εβδομάδα.

Η ορκωμοσία του προέδρου Κοστούνιτσα δεν γιορτάστηκε με τον ενθουσιασμό που θα

περίμεναν κάποιοι, στο κέντρο του Βελιγραδίου.

Ο κόσμος, που δύο μερόνυχτα ήταν στους δρόμους, είχε κουραστεί πια. Στο «Σπορ

καφέ», με τις δεκάδες τηλεοράσεις, ούτε μία δεν ήταν συντονισμένη στον

τηλεοπτικό σταθμό που μετέδιδε την ορκωμοσία.

Οι παρέες από τους νέους και τις νέες διασκέδαζαν όπως κάθε άλλο Σαββατόβραδο.

Η ορκωμοσία του προέδρου Κοστούνιτσα έγινε με καθυστέρηση τριών ωρών. Η

συνεδρίαση των βουλευτών πραγματοποιήθηκε στο μεγάλο εμπορικό κέντρο και χώρο

συνεδρίων «Σάβας Σέντερ», αντί του κτιρίου του Κοινοβουλίου. Και αυτό επειδή

δεν είχαν προλάβει να αποκαταστήσουν τις καταστροφές που προκάλεσαν οι

διαδηλωτές κατά την ολιγόωρη λαϊκή εξέγερση.

Η καθυστέρηση οφειλόταν σε διαδικαστική κωλυσιεργία των βουλευτών του

Σοσιαλιστικού Κόμματος του απελθόντος προέδρου Μιλόσεβιτς, με αφορμή την

ακύρωση της εκλογής των βουλευτών από το Κοσσυφοπέδιο.

Ασυμφωνία

Στη Βουλή των πολιτών δεν υπήρξε συμφωνία για την εκλογή προέδρου του Σώματος.

Παρών στην ορκωμοσία και ο υπουργός Εξωτερικών Γιώργος Παπανδρέου, που για το

λόγο αυτό καθυστέρησε την αναχώρησή του για την Αθήνα.

Παρών και ο πρόεδρος της Σερβίας Μίλαν Μιλουτίνοβιτς καθώς και για πρώτη φορά

εκπρόσωπος του Πατριαρχείου της Σερβίας.

Απών, ο πρόεδρος του Μαυροβουνίου Μίλο Τζουκάνοβιτς. Που αρχικά είπε πως δεν

πήρε πρόσκληση.

Είχε προηγουμένως δηλώσει βέβαια πως δεν αναγνωρίζει την εκλογική διαδικασία

που ανέδειξε τον Κοστούνιτσα στην προεδρία. Τις δυσκολίες στις σχέσεις με το

Μαυροβούνιο είχε τονίσει στη συνέντευξη Τύπου που είχε δώσει μετά τις

συνομιλίες του με τον υπουργό Εξωτερικών Γιώργο Παπανδρέου.

Εκτός από την αντιπαράθεση που έχει προκαλέσει με τη Σερβία ο πρόεδρος του

Μαυροβουνίου λόγω της προσπάθειάς του για ανεξαρτητοποίηση, έχουν προκληθεί

και λειτουργικές δυσκολίες επειδή ο Τζουκάνοβιτς με την εντολή που έδωσε για

μποϋκοτάζ των εκλογών παρέδωσε τις έδρες που λαμβάνει το Μαυροβούνιο στο

Σοσιαλιστικό Κόμμα.

Τα προβλήματα

Έτσι ο Κοστούνιτσα, που πρέπει εθιμικά να δώσει την πρωθυπουργία σε πολιτικό

του Μαυροβουνίου, διαπραγματεύεται με το Σοσιαλιστικό Λαϊκό Κόμμα του πρώην

πρωθυπουργού Μομίρ Μπουλάτοβιτς. Ο αντιπρόεδρος του κόμματος, Πρέντραγκ

Μπουλάτοβιτς είπε πως η εντολή πρέπει να δοθεί στο κόμμα, και εκείνο θα την

δώσει σε κάποιον που διαθέτει και την πλειοψηφία αλλά και θα είναι διεθνώς

αποδεκτός.

Όπως δήλωσε ο πρόεδρος Κοστούνιτσα, τρία είναι τα σημαντικότερα προβλήματα που

έχει να αντιμετωπίσει την επομένη ημέρα της ορκωμοσίας του: Το οικονομικό, του

Μαυροβουνίου, και της επιστροφής των προσφύγων στο Κοσσυφοπέδιο.

Οι λεπτομέρειες της κρίσιμης νύχτας

Τώρα που η ατμόσφαιρα έχει ξεκαθαρίσει από τον καπνό των δακρυγόνων και έχει

καταλαγιάσει ο ενθουσιασμός από την απρόσμενα ήπια αλλαγή της εξουσίας στο

Βελιγράδι, έχουν αρχίσει να βγαίνουν στην επιφάνεια οι λεπτομέρειες των

γεγονότων που συνέβησαν το κρίσιμο εκείνο βράδυ της Πέμπτης προς την

Παρασκευή. Όταν μισό εκατομμύριο κόσμος μαχητικά ζητούσε από τον Σλόμπονταν

Μιλόσεβιτς να παραδώσει την εξουσία. Και εκείνος σιωπούσε. Τότε πολλοί

πίστευαν ότι μηχανευόταν την αποστολή στρατιωτικών δυνάμεων «για να

προασπίσουν την τάξη».

Ποια είναι η απάντηση στο κρίσιμο ερώτημα «γιατί δεν χρησιμοποίησε τον στρατό

που θεωρητικά είχε ακόμα υπό τον έλεγχό του Μιλόσεβιτς;».

Διπλωματικές πηγές στην Αθήνα, πριν αναχωρήσω για το Βελιγράδι, με

διαβεβαίωναν ότι δεν υπάρχει προηγούμενο στρατιωτικής επέμβασης στα πολιτικά

πράγματα στη σύγχρονη Γιουγκοσλαβία.

Ο στρατός

Με διαβεβαίωναν ακόμα, πως ούτε η αστυνομία πρόκειται να έρθει σε αντιπαράθεση

«η κοινωνία είναι πολύ μικρή και οι άνθρωποι υπολογίζουν τις κινήσεις τους».

Γεγονός είναι, πάντως, πως δεν δόθηκε άνωθεν εντολή να δράσει η αστυνομία ούτε

ο στρατός. Μάλλον εντολή δόθηκε οι αστυνομικές δυνάμεις να αποσυρθούν

διακριτικά. Και οι μονάδες να παραμείνουν στα στρατόπεδά τους. Εκεί που

επέστρεψαν όσες βρίσκονταν σε άσκηση και οι στρατιώτες από τα άρματα πάνω

σχημάτιζαν το σήμα της νίκης ­ όπως έδειξε ένα φιλμ που πρόβαλε το BBC.

Ωστόσο, πολλοί αξιωματούχοι της αντιπολίτευσης επέμεναν όλο αυτό τον καιρό ότι

«κάτι μαγειρεύει ο Μιλόσεβιτς».

Στο σημείο αυτό εμφανίζεται ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Ιγκόρ Ιβανόφ. Μια

αλληλουχία συναντήσεων που έγιναν, δείχνουν τον ρόλο που διεδραμάτισαν στην

αποτροπή τραγωδίας και την ομαλή διευθέτηση της γιουγκοσλαβικής κρίσης. Πρώτα

συναντήθηκε ο Ιγκόρ Ιβανόφ με τον αρχηγό των γιουγκοσλαβικών Ενόπλων Δυνάμεων

Νεμπόισα Πάφκοβιτς. Ακολούθησε νέα συνάντηση Ιβανόφ – Πάφκοβιτς, στην οποία

αυτήν τη φορά πήρε μέρος και ο Βόγισλαβ Κοστούνιτσα.

Η συνάντηση

Μετά, έμειναν μόνοι οι Ιβανόφ – Κοστούνιτσα. Στη συνέχεια, ο στρατηγός σε ρόλο

μεσολαβητή στη συνάντηση Κοστούνιτσα – Πάφκοβιτς – Μιλόσεβιτς. Για να φθάσουμε

στην τελική συνάντηση Κοστούνιτσα – Μιλόσεβιτς, μετά την οποία δρομολογήθηκε η

ομαλή μεταβίβαση της εξουσίας. Ο γιουγκοσλαβικός στρατός εδώ και καιρό είχε

δείξει πως δεν επρόκειτο να αναμιχθεί στις πολιτικές εξελίξεις.

Ο στρατηγός

Αρκετές ημέρες πριν από τις εκλογές, είχε κάνει ανάλογες δηλώσεις και ο

αρχηγός του Γενικού Επιτελείου Νεμπόισα Πάφκοβιτς.

Ο στρατηγός Πάφκοβιτς, ο οποίος είναι εξ αγχιστείας συγγενής με τον

Μιλόσεβιτς, ανέλαβε την ηγεσία του στρατεύματος όταν ο προηγούμενος αρχηγός

Ντράγκομιρ Όιντανιτς διορίστηκε υπουργός Άμυνας, μετά τη δολοφονία, πέρυσι,

του Πάβλε Μπουλάτοβιτς.

Ο στρατηγός Πάφκοβιτς γνώριζε πολύ καλά πως τα στελέχη των γιουγκοσλαβικών

Ενόπλων Δυνάμεων δεν έδειχναν διατεθειμένα να έρθουν σε σύγκρουση με τον λαό

για να παραμείνει στην εξουσία ο Μιλόσεβιτς. Αυτοί λοιπόν που γνωρίζουν το

παρασκήνιο στη Γιουγκοσλαβία ήξεραν πολύ καλά ότι ο στρατός δεν επρόκειτο να

εμπλακεί.

Αυτό διαπίστωσε και ο ίδιος ο Μιλόσεβιτς όταν σε μια συμβολική κίνηση

παρέδωσε, μετά τον πρώτο γύρο των εκλογών, τα ξίφη στους νέους αξιωματικούς.

Το μήνυμα ελήφθη όταν εκείνοι που χειροκρότησαν μετά την ομιλία του τον

πρόεδρο ακόμα Μιλόσεβιτς, ήταν ελάχιστοι. Κοινό μυστικό είναι πως στον

Μιλόσεβιτς εξακολουθεί και είναι πιστό και τον προστατεύει ένα τμήμα της 72ης

ταξιαρχίας αλεξιπτωτιστών.

Οι φήμες

Οι πλέον πιστές στρατιωτικές μονάδες στον Μιλόσεβιτς βρίσκονται στο

Μαυροβούνιο, για ευνόητους λόγους, καθώς και στη Νις, για να βρίσκονται κοντά

στο Κοσσυφοπέδιο, και δεν έγινε λόγος μετακίνησής τους.

Ο Μιλόσεβιτς μπορεί να έχασε την εξουσία, αλλά δεν παύει να παραμένει

σημαντικός οικονομικός παράγοντας της χώρας που επί 13 χρόνια ήταν ο

αδιαμφισβήτητος ηγέτης.

Όλες αυτές τις ημέρες στο Βελιγράδι οι φήμες θέλουν αεροπλάνα να απογειώνονται

από μυστικά αεροδρόμια μεταφέροντας αμύθητα πλούτη σε μυστικές κατευθύνσεις.

Η μόνη επιβεβαιωμένη πτήση όμως, ήταν η YU-132 που μετέφερε από το Βελιγράδι

στη Μόσχα τον γιο του απελθόντα προέδρου, Μάρκο Μιλόσεβιτς με τη γυναίκα του

Μιλίτσα και τον γιο του. Στη Μόσχα εξακολουθεί να είναι πρεσβευτής ο αδελφός

τού Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς, Μπόρισλαβ.

Ύστερα κάποιοι έχουν να κάνουν λόγο για σχέσεις που διατηρούσε ο γιος τού

Μιλόσεβιτς με τον δολοφονηθέντα προχθές στην Αθήνα Μαυροβούνιο λαθρέμπορο.