Αναζήτηση
|
|
Οι αλλαγές στην πολιτική και στρατιωτική δομή του ΝΑΤΟ ώστε, πέρα από τις
λειτουργίες της συλλογικής άμυνας, να μπορεί να επεμβαίνει σε περιφερειακές
συγκρούσεις και να αναλαμβάνει αποστολές επιβολής ή διατήρησης της ειρήνης,
έξω από την περιοχή του, είναι μερικά γνωρίσματα της νέας τάξεως πραγμάτων,
που προέκυψε μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης.
ΑΞΙΟΠΡΟΣΕΚΤΕΣ είναι κάποιες αναφορές των εισαγωγικών παραγράφων της Διακήρυξης
της Μαδρίτης επί της Ευωρατλαντικής Ασφαλείας και Συνεργασίας, που συμφωνήθηκε
σε επίπεδο αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων τον περασμένο Ιούλιο.
«[…] Βαδίζουμε προς την πραγματοποίηση του οράματός μας για μια δίκαιη και
διαρκή τάξη ειρήνης στην Ευρώπη στο σύνολό της, βασισμένη στα ανθρώπινα
δικαιώματα, στην ελευθερία και τη δημοκρατία […] στο πνεύμα αυτό οικοδομούμε
μια Ευρωπαϊκή Ταυτότητα Ασφαλείας και Άμυνας μέσα στο ΝΑΤΟ […] Η Συμμαχία
και η Ευρωπαϊκή Ένωση έχουν κοινά στρατηγικά συμφέροντα […] Το ΝΑΤΟ θα
παραμείνει το βασικό βήμα διαβουλεύσεων μεταξύ των μελών του και το οχυρό για
συμφωνίες επί πολιτικών θεμάτων που αναφέρονται στις δεσμεύσεις ασφαλείας και
άμυνας των Συμμάχων […]».
Ο… ΧΩΡΟΦΥΛΑΚΑΣ
Αξίζει νομίζω να διατυπώσουμε μερικές παρατηρήσεις στις παραπάνω αναφορές:
* Η Διακήρυξη αναγορεύει το ΝΑΤΟ σε… χωροφύλακα της ευρωπαϊκής ηπείρου και
όχι μόνο. Πράγματι το ιδρυτικό των στρατηγείων που συγκροτούνται στη Νότια
Περιοχή προβλέπει το ενδεχόμενο στρατιωτικών επεμβάσεων του ΝΑΤΟ στη Β. Αφρική
και στη Μ. Ανατολή1.
* Είναι φανερή η αρνητική στάση της Διακήρυξης στην αμυντική απεξάρτηση της
Ευρώπης από το ΝΑΤΟ, με τη λογική ότι τα στρατηγικά συμφέροντα της Ευρωπαϊκής
Ένωσης συμπίπτουν με εκείνα της Ατλαντικής Συμμαχίας (δηλ. της Ουάσιγκτον).
Αυτό σε απλή γλώσσα σημαίνει ότι το δόγμα της Ευρωατλαντικής Συνεργασίας
αποκλείει, έμμεσα, την άσκηση αυτόνομης εξωτερικής πολιτικής από την Ε.Ε.,
γιατί αυτή θα παραμείνει εγκλωβισμένη στη ΝΑΤΟϊκή αμυντική ομπρέλα.
* Μια άλλη ενδιαφέρουσα επισήμανση, που θα μπορούσε να γίνει πάνω στο προοίμιο
της Διακήρυξης της Μαδρίτης, είναι η προφανής αντίφαση ανάμεσα στους ευγενείς
οραματισμούς της περί «ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ελευθερίας και δημοκρατίας» και
τα στρατηγικά συμφέροντα… Όλοι γνωρίζουμε ότι οι αρχές αυτές θυσιάζονται
κατά τον πιο κυνικό τρόπο στον βωμό των στρατηγικών σκοπιμοτήτων. Πρόσφατα
παραδείγματα, η συνεχιζόμενη κατοχή του βόρειου τμήματος της Κύπρου και η
γενοκτονία των Κούρδων από την Τουρκία, τη συμπεριφορά της οποίας ανέχονται οι
Δυτικές Δυνάμεις, προκειμένου να προστατεύσουν τα συμφέροντά τους.
Οι πρόσφατες αλλαγές στη στρατιωτική δομή της Συμμαχίας επιβεβαίωσαν την
πρόθεση της Ουάσιγκτον να διατηρήσει τον έλεγχο του αμυντικού μηχανισμού της
Ευρώπης και ιδιαίτερα της περιοχής της Μεσογείου, συμπεριλαμβανομένου του Αιγαίου.
Οι Αμερικανοί διατήρησαν τη θέση του Ανωτάτου Διοικητού Συμμαχικών Δυνάμεων
Ευρώπης (SACEUR) και αντέδρασαν σθεναρά στην προσπάθεια της Γαλλίας να
ανατεθούν και οι δύο περιφερειακές διοικήσεις (Βορρά – Νότου) σε Ευρωπαίους
αξιωματικούς. Πρόθεση βέβαια των Παρισίων ήταν να αναλάβει Γάλλος αξιωματικός
τη διοίκηση του Νότου (AFSOUTH), απέτυχαν.
Η ΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ
Ως μέλος του ΝΑΤΟ η Ελλάδα πρέπει να παρακολουθεί όλα τα ζητήματα της
Συμμαχίας. Όμως είναι ευνόητο να έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τις ρυθμίσεις
που αφορούν τη Νότια Πτέρυγά της. Αυτό οφείλεται και στο γεγονός ότι η Άγκυρα,
μέσω του αμυντικού μηχανισμού του ΝΑΤΟ, προσπαθεί να προωθήσει τις πάγιες
βλέψεις της για αλλαγή του status quo στην περιοχή εις βάρος της χώρας μας.
Πάγια πολιτική της Ελλάδας στο θέμα διοικήσεως και ελέγχου, από το 1964, ήταν
ότι η ευθύνη άμυνας όλου του εθνικού μας χώρου, καθώς και των θαλάσσιων και
εναέριων προσβάσεων σε αυτόν, στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ, έπρεπε να αποτελεί
αρμοδιότητα Ελλήνων διοικητών, που να εδρεύουν στη χώρα μας.
Αυτό προϋπέθετε ότι θα υπήρχαν συγκεκριμένα όρια επιχειρησιακής ευθύνης, όρος
που συνιστούσε μια μορφή διασφάλισης έναντι των επεκτατικών σχεδίων της
Άγκυρας. Αντίθετα, η Τουρκία επιδίωκε κατάργηση των ορίων και υιοθέτηση ενός
νόθου καθεστώτος επιχειρησιακής συναρμοδιότητας στην περιοχή μας, εξέλιξη που,
όπως είναι φανερό, εξυπηρετούσε τα αναθεωρητικά της σχέδια.
Η νέα στρατιωτική δομή του ΝΑΤΟ, που υιοθετήθηκε στις πρόσφατες υπουργικές
συνόδους της Ατλαντικής Συμμαχίας, καταργεί τις περιοχές ευθύνης, κάτω από το
επίπεδο περιφερειακής διοίκησης (της Μεσογείου για τη Νότια Περιοχή). Έτσι το
Μεικτό ΝΑΤΟϊκό Υποστρατηγείο που ιδρύεται στη Λάρισα δεν θα έχει όρια
επιχειρησιακής ευθύνης. Δεν προβλέπεται επίσης η ύπαρξη Ναυτικού και
Αεροπορικού Στρατηγείου. Η αρμοδιότητα άμυνας των θαλάσσιων περιοχών μας και
του εναέριου χώρου μας περιέρχεται στους διοικητές Ναυτικών και Αεροπορικών
Δυνάμεων Μεσογείου, Ιταλό ναύαρχο και Αμερικανό πτέραρχο αντίστοιχα.
ΟΙ ΖΩΝΕΣ ΔΡΑΣΕΩΣ
Επειδή δεν υπάρχουν συγκεκριμένες περιοχές ευθύνης, οι ζώνες δράσεως των
τοπικών Υποστρατηγείων, σε περίπτωση ανάγκης ή πολέμου, θα ορίζονται κατά
περίπτωση και θα εγκρίνονται από το Ατλαντικό Συμβούλιο ή τη Στρατιωτική
Επιτροπή του ΝΑΤΟ, σύμφωνα και με το αναθεωρημένο MC 36/22. Ποιο
είναι το κύριο ζητούμενο της αναθεώρησης; Η κατάργηση της διατάξεως που ορίζει
ότι τα κράτη-μέλη της Συμμαχίας έχουν την τελική ευθύνη για την αμυντική
προστασία των εδαφών και των πληθυσμών τους…
Ό, τι δηλαδή επιδίωκαν οι στρατηγοί της Άγκυρας από τη δεκαετία του ’60,
προκειμένου να δημιουργήσουν τουρκική «ζώνη ασφαλείας» στο Ανατολικό Αιγαίο!
Οι περιοχές των ΝΑΤΟϊκών ασκήσεων, σύμφωνα με τις νέες ρυθμίσεις, θα
καθορίζονται «σε συντονισμό με τις ενδιαφερόμενες χώρες, λαμβανομένων υπόψη
των συμφερόντων ασφαλείας τους καθώς και των διατάξεων του MC 94/3».
Θυμίζουμε ότι στις 8 Ιουλίου 1997 η Ελλάδα συμφώνησε στη Μαδρίτη ότι και η
Τουρκία έχει «[…] ζωτικά συμφέροντα και ενδιαφέροντα στο Αιγαίο τα οποία
έχουν μεγάλη σημασία για την ασφάλεια και την εθνική κυριαρχία της». (Σημείο 4
του Κοινού Ανακοινωθέντος). Εξάλλου το MC 94/3 ορίζει ότι μόνο στις μεγάλες
ασκήσεις, που γίνονται δηλαδή σε όλη την περιοχή του ΝΑΤΟ, οι προδιαγραφές
τους απαιτούν έγκριση των συλλογικών οργάνων της Συμμαχίας. Στις περιφερειακές
ασκήσεις όλες οι σχετικές ρυθμίσεις αποφασίζονται από τους αντίστοιχους
διοικητές (Αμερικανό ναύαρχο για τη Μεσόγειο).
ΔΥΣΜΕΝΕΣΤΕΡΟΙ ΟΡΟΙ
Σε απλά ελληνικά τα παραπάνω σημαίνουν ότι τα γνωστά προβλήματα με τις
ασκήσεις στο Αιγαίο θα υφίστανται και με τη νέα δομή του ΝΑΤΟ. Η διαφορά είναι
ότι τώρα οι όροι θα είναι δυσμενέστεροι για τη χώρα μας, μια και έχουμε
αποδεχθεί ρητά ότι και η Τουρκία έχει ζωτικά συμφέροντα ασφαλείας στο
Αιγαίο… Ιδιαίτερα βλαπτική για τη χώρα μας είναι η κατάργηση του Αεροπορικού
Στρατηγείου στη Λάρισα και η υποκατάστασή του με ένα Κέντρο Συνδυασμένων
Αεροπορικών Επιχειρήσεων, το οποίο όμως δεν θα υπάγεται στον Έλληνα διοικητή
του Υποστρατηγείου αλλά στον Αμερικανό πτέραρχο της Νάπολης!
Ο αξιωματικός αυτός θα εκδίδει όλες τις οδηγίες λειτουργίας του Κέντρου
Αεροπορικών Επιχειρήσεων, για την ειρηνική και πολεμική περίοδο και θα
αναθέτει αποστολές σε περιοχές που θα ορίζει, κατόπιν συνεργασίας με τις
ενδιαφερόμενες χώρες, λαμβάνοντας υπόψη τα ενδιαφέροντα ασφαλείας τους.
ΑΠΟΛΥΤΟΣ ΑΡΧΩΝ
Δυο παρατηρήσεις αναφορικά με τις αεροπορικές επιχειρήσεις στη νέα δομή του ΝΑΤΟ:
Ο Αμερικανός πτέραρχος της Νάπολης καθίσταται απόλυτος άρχων των αιθέρων στο
Αιγαίο και θα «μοιράζει παιχνίδι» κατά το δοκούν…
Η παράγραφος 4 του μνημονίου της Μαδρίτης θα μας… καταδιώκει και στους ουρανούς!
Ιδιαίτερα μετά την ενεργοποίηση του Αυτοματοποιημένου Συστήματος Αεροπορικού
Ελέγχου (ACCS) διαγράφει ο κίνδυνος να ασκηθεί πίεση από ΝΑΤΟϊκής πλευράς να
παραιτηθούμε από την απαίτηση κατάθεσης σχεδίων πτήσεως στο FIR Αθηνών. Αν
δεχθούμε κάτι τέτοιο, τα τουρκικά μαχητικά θα «αλωνίζουν» τελείως ανεμπόδιστα
στο Αιγαίο με… διαβατήριο ΝΑΤΟ!
Κάτω από αυτές τις συνθήκες το Αιγαίο, που αποτελεί ζωτική περιοχή για την
ασφάλεια του νησιωτικού μας συμπλέγματος, καθώς και οι γραμμές επικοινωνιών με
αυτό περιέρχονται στην αμυντική αρμοδιότητα ξένων ΝΑΤΟϊκών διοικητών.
ΙΣΟΔΥΝΑΜΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑ
Στην καλύτερη των περιπτώσεων, Ελλάδα και Τουρκία θα έχουν ισοδύναμη
στρατιωτική παρουσία. Αυτό θα εξαρτάται από τις διαθέσεις των Αμερικανών
διοικητών της Νάπολης…
Είναι προφανές ότι οι εμπνευστές των ρυθμίσεων αυτών προσδοκούν να υπάρξει
σταθερότητα σε μια στρατηγική περιοχή, για να διασφαλισθεί η ακίνδυνη
διακίνηση των ενεργειακών αποθεμάτων του Καυκάσου προς τις δυτικές αγορές.
Συγχρόνως όμως προωθούνται ουσιαστικά οι τουρκικές επιδιώξεις γιατί
«θεσμοθετείται» η ουδετεροποίηση του Αιγαίου και ανοίγει ο δρόμος για την
αναθεώρηση του υφιστάμενου status quo. Το πρώτο βήμα θα γίνει ενδεχομένως με
την αλλαγή των διευθετήσεων στο FIR Αθηνών, μια και η εναέρια κυκλοφορία είναι
στενά συνδεδεμένη με τις λειτουργίες αεράμυνας…
Η Ελλάδα θα κληθεί να πληρώσει το τίμημα της Pax Americana στο Αιγαίο…
«ΞΕΚΙΝΗΜΑ» ΤΟ ’92
Για τις δυσμενείς αυτές προοπτικές, που είναι πλέον ορατές, δεν ευθύνεται
αποκλειστικά η σημερινή κυβέρνηση. Ο δρόμος για τις εξελίξεις αυτές άνοιξε τον
Δεκέμβριο του 1992, όταν η τότε κυβέρνηση της Ν.Δ. δέχθηκε, για πρώτη φορά, το
δόγμα της κατάργησης των ορίων περιοχών στον αέρα, στο πλαίσιο της Συνόδου των
Υπουργών Άμυνας του ΝΑΤΟ. Ολίσθημα που είχε προκαλέσει θύελλα αντιδράσεων εκ
μέρους του ΠΑΣΟΚ και προσωπικά του Α. Παπανδρέου, ο οποίος σε συνέντευξή του
στα «ΝΕΑ»3κατακεραύνωσε την κυβέρνηση, επιρρίπτοντας ευθύνες και
στην τότε στρατιωτική ηγεσία, η οποία, σύμφωνα με τον νόμο, είναι σύμβουλος
της πολιτικής ηγεσίας για θέματα άμυνας.
Το λάθος της σημερινής κυβέρνησης δεν συνίσταται μόνο στο ότι δεν εξήντλησε
όλα τα περιθώρια που παρέχουν οι διαδικασίες λήψης απόφασης στα συλλογικά
όργανα του ΝΑΤΟ για την αποτροπή της δυσμενούς αυτής εξέλιξης, αλλά και στο
γεγονός ότι επιχείρησε να εμφανίσει την υιοθέτηση της νέας δομής του ΝΑΤΟ και
στην περιοχή μας ως εθνική επιτυχία ή περίπου!..
Αντίθετα, οι Τούρκοι στρατηγοί εσιώπησαν. Υποθέτω ότι θα χαμογέλασαν πίσω από
τις κλειστές πόρτες της αίθουσας του Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας της Άγκυρας
για τον ισχυρισμό μας αυτό…
1. «Αυτή είναι η Νέα Δομή», «ΤΟ ΒΗΜΑ», 7 Δεκ. ’97, σελ. Α26.
2. MC 36/2 «Έγγραφο της Στρατιωτικής Επιτροπής του ΝΑΤΟ».
3. «ΤΑ ΝΕΑ», 8 Ιουνίου 1993.
