Αναζήτηση
Τα βήματα οδηγούν δρόμους
Άγη Μπράτσου, Σκληρή αφή
Όπως και να προσεγγίσει κανείς την υποψηφιότητα του άξιου Κάρολου Παπούλια για
την Προεδρία της Ελληνικής Δημοκρατίας, είτε ως συναίνεση (συμβατή με το
πνεύμα του Συντάγματος) είτε ως συν-ένεση (σύμφωνα με τις εσωτερικές ανάγκες
ανεύρεσης νέων ισορροπιών στα δύο μεγάλα κόμματα), το βαθύ πολιτικό πρόβλημα
της χώρας δεν έχει λυθεί.
Αυτή η βαθιά πληγή που απλώνει τον μολυσματικό της ιό σε όλο τον δημόσιο βίο
σχετίζεται με τη φύση της N.Δ. και του ΠΑΣΟΚ, δηλαδή με την ουσία της
πολιτικής τους και όχι με τα επικοινωνιακά μακιγιαρίσματα και τρικ. Με άλλα
λόγια, η Δεξιά παραμένει (μια πιο ευέλικτη) Δεξιά και το σοσιαλιστικό κίνημα
εξακολουθεί να οραματίζεται (ένα πιο soft) δημοκρατικό σοσιαλισμό;
Οι απαντήσεις δεν είναι εύκολες, διότι συσκοτίζονται από προσωπικά βιώματα,
ιδεολογήματα και νοσηρά φαινόμενα. Γκαφαδόροι από ‘δώ, λαμόγια από ‘κεί,
αναχρονιστική πρακτική από ‘δώ, εκσυγχρονιστική διαπλοκή από ‘κεί, λαϊκισμός
του ’50 από ‘δώ, ξύλινη γλώσσα του ’80 από ‘κεί. Ένα χαρμάνι τού όλα και του
τίποτα, που ρηχαίνει τη Δημοκρατία.
Ακόμα κι αν ο φιλελευθερισμός και η σοσιαλδημοκρατία συνέκλιναν ως δρόμοι
πολιτικής διαχείρισης, τούτο δεν σημαίνει ούτε ότι οι φιλελεύθεροι και οι
σοσιαλδημοκράτες πολίτες έχουν ταυτόσημες απόψεις και κοινωνικές συμπεριφορές
ούτε ότι μπορεί ο κάθε πολίτης να κρύβεται πίσω από μια ιδεολογική ταμπέλα
προκειμένου να εξυπηρετεί τα εκάστοτε ιδιωτικά του συμφέροντα.
Το δίλημμα δεν είναι (και ποτέ δεν ήταν) αν θέλουμε να ενταχθούμε στη μεγάλη
οικογένεια των αγοραίων συντηρητικών της τάξης και της πειθαρχίας ή στα νέα
στρώματα των σοσιαλιζόντων σαλονόβιων και των συμβιβασμένων μικρομεσαίων.
Πολιτική ηθική είναι να μην παίζουμε σε δύο ταμπλό. Δεν επιτρέπεται σε κάποιον
αριστερό (έστω και κεντρο-αριστερό) να λυγίζει τόσο πολύ τη συνείδησή του (ή
και τη μέση του) για να χωρέσει στο club του κατεστημένου ή για ν’ αποκτήσει
την αίγλη του radical chic διανοούμενου.
Το ίδιο ισχύει και με τον δεξιό (ή έστω κεντρο-δεξιό) ψηφοφόρο ή οπαδό. Δεν
μπορεί να δανείζεται επ’ άπειρον τις αρχές και αξίες του σοσιαλισμού για να
τις φιλελευθεροποιήσει (αλλοιώνοντας έτσι το νόημα και τον στόχο τους ).
Ας το πάρουν απόφαση οι πολιτικές ηγεσίες κι ας τους ακολουθήσουν και οι
πολίτες.
H Δεξιά είναι συντηρητική και η Σοσιαλ-αριστερά είναι προοδευτική. Και οι δύο
παρατάξεις και όλα τα στελέχη λειτουργούν εντός του δημοκρατικού πολιτεύματος,
αλλά με βάση διαφορετικά εργαλεία ανάλυσης, διαφορετικές πολιτικές διεργασίες,
διαφορετικές ατομικές πορείες των ηγεσιών τους.
Αυτό το μήνυμα πρέπει να το λάβουν κυρίως τα στελέχη και οι φίλοι του ΠΑΣΟΚ.
Δεν είναι δυνατόν να μιλάνε σαν επαναστάτες, να ζούνε σαν μεγιστάνες και να
συμ-περι-φέρονται μεταξύ τους σαν μαχαιροβγάλτες.
Μπορεί να μοιάζει δύσκολη, αλλά δεν παύει να είναι καθαρή και έντιμη η απόφαση
να επιλέξεις με «ποιους είσαι».
Σίγουρα όλοι Έλληνες είμαστε και εύχομαι όλοι να νιώθουμε «αδέλφια». Από ‘κεί
και πέρα όμως ο καθείς παίρνει ατομική θέση και υπέχει προσωπική ευθύνη για το
πώς διαχειρίζεται τα πολιτικά του δικαιώματα και ιδίως τις πολιτικές του
υπο-χρεώσεις (προς τον εαυτό του, προς τους συντρόφους του και κυρίως προς τη
νέα γενιά).
Ναι στη συναίνεση για να πάει ο τόπος μπροστά, αλλά αυτό δεν φθάνει. Πρέπει να
πάνε και οι Έλληνες μπροστά. Κι αυτό απαιτεί (και προϋποθέτει) σχέδιο,
συστηματική δουλειά, αγαστή συνεργασία, νέες ιδέες, ξεκάθαρες θέσεις, άφθαρτα
πρόσωπα, δημοκρατικές ευαισθησίες.
Μπορεί να εξωραϊστεί τόσο πολύ η N.Δ. ώστε να μη μοιάζει και να μην είναι
Δεξιά;
Δεν το πιστεύω.
Μπορεί να ανασυγκροτηθεί τόσο πολύ το ΠΑΣΟΚ ώστε να μη θυμίζει τίποτα από τον
«εκσυγχρονιστικό αντικατοπτρισμό» ή από «το μακρύ χέρι της άνομης εξουσίας»;
Ο καιρός και οι αντοχές του ευρέος (και όχι του «βαθέος») ΠΑΣΟΚ θα δείξουν.
O Γιάννης Πανούσης είναι καθηγητής της Εγκληματολογίας στο Τμήμα
Επικοινωνίας και MME στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.
