Οι φυσικές καταστροφές γίνονται όλο και λιγότερο φυσικές: αυτό είναι το βασικό εύρημα της ετήσιας έκθεσης «World Weather Attribution». Χθες, το επιστημονικό δίκτυο δημοσίευσε την αξιολόγησή του για ένα έτος ακραίων καιρικών φαινομένων, εστιάζοντας στον εντοπισμό εκείνων που επιδεινώθηκαν από την κλιματική αλλαγή. Το δίκτυο, που δημιουργήθηκε το 2014 από ολλανδούς και βρετανούς ερευνητές, στοχεύει στη χρήση κλιματικών μοντέλων για τη διεξαγωγή μελετών, οι οποίες μπορούν να προσδιορίσουν εάν μια πυρκαγιά, πλημμύρα, ξηρασία ή καύσωνας έχει ενταθεί ή επιταχυνθεί από τις τρέχουσες συγκεντρώσεις αερίων του θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα. Και αν ναι, σε ποιον βαθμό.
Σε παγκόσμιο επίπεδο, το 2025 είναι μία από τις πιο θερμές χρονιές, ίσως η πιο θερμή που έχει καταγραφεί ποτέ, παρά το φαινόμενο ψύξης της φυσικής ταλάντωσης του Ειρηνικού, γνωστής ως «La Niña». Το δίκτυο, αναφέρει η «Monde», έχει εντοπίσει 157 ακραία γεγονότα που πληρούν μια σειρά από προκαθορισμένα κριτήρια: μια πλημμύρα, για παράδειγμα, θεωρείται «ακραία» εάν έχει επηρεάσει τουλάχιστον ένα εκατομμύριο ανθρώπους, έχει προκαλέσει τουλάχιστον 100 θανάτους ή έχει οδηγήσει τις τοπικές ή εθνικές Αρχές να κηρύξουν κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Μεταξύ αυτών των καταστροφικών γεγονότων, η οργάνωση μπόρεσε να μελετήσει 30, τα οποία θεωρήθηκαν τα πιο σημαντικά από επιστημονικό ενδιαφέρον. Εξ αυτών, διαπιστώθηκε ότι 22 επιδεινώθηκαν ή/και έγιναν πιο πιθανά από το τρέχον επίπεδο υπερθέρμανσης του πλανήτη.
Μεταξύ αυτών των υβριδικών καταστροφών, τόσο φυσικών όσο και ανθρωπογενών, είναι οι πυρκαγιές που κατέστρεψαν το Λος Αντζελες τον Ιανουάριο του 2025, προκαλώντας περίπου 400 θανάτους και ζημιές άνω των 30 δισ. δολαρίων. Ενα άλλο παράδειγμα είναι οι πλημμύρες που έπληξαν το Πακιστάν τον Αύγουστο, οι οποίες προκλήθηκαν από έντονους μουσώνες σε συνδυασμό με πλημμύρες από παγετώνες, οι οποίες προκάλεσαν περισσότερους από 800 θανάτους και εκτόπισαν δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους. Περισσότερα από τα μισά από τα 22 ακραία φαινόμενα που μελετήθηκαν και αποδίδονται στη συνεχιζόμενη υπερθέρμανση του πλανήτη είναι καύσωνες που έχουν επηρεάσει όλα τα γεωγραφικά πλάτη και τις ηπείρους, από τη Γροιλανδία, όπου οι θερμοκρασίες έφτασαν τους 20°C τον Ιούνιο, μέχρι την Αυστραλία, όπου το θερμόμετρο κορυφώθηκε στους 49,5°C τον Ιανουάριο.
«Οι καύσωνες στη λεκάνη του Αμαζονίου, το Μάλι και την Μπουρκίνα Φάσο έχουν γίνει σχεδόν δέκα φορές πιο πιθανοί από το 2015» εξηγούν οι συντάκτες της έκθεσης, παρόλο που η θερμοκρασία έχει αυξηθεί μόνο κατά 3/10 του βαθμού τα τελευταία δέκα χρόνια. Οι ερευνητές μάς υπενθυμίζουν έτσι ότι η έκφραση «κάθε κλάσμα ενός βαθμού μετράει» δεν είναι σύνθημα, αλλά πραγματικότητα.
«Τα κύματα καύσωνα δεν αφήνουν πίσω τους το ίδιο ίχνος καταστροφής με τις πυρκαγιές ή τις καταιγίδες και οι ζημιές που προκαλούνται από τις υψηλές θερμοκρασίες συχνά υποτιμώνται» αναφέρεται. «Στην Ευρώπη, μελέτες έχουν εκτιμήσει ότι σε 854 πόλεις, που αντιπροσωπεύουν το 30% του πληθυσμού της ηπείρου, 24.400 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους μεταξύ Ιουνίου και Αυγούστου από καύσωνες». Η σοβαρότητα των καυσώνων επιδεινώνεται, όπως και η συχνότητά τους. Οι υψηλές θερμοκρασίες και η επακόλουθη ξήρανση της βλάστησης και των εδαφών είναι επίσης συνέπειες της υπερθέρμανσης του πλανήτη, αυξάνοντας την πιθανότητα και την ένταση μεγάλων πυρκαγιών. Το 2025, η Νότια Ευρώπη βίωσε το καλοκαίρι ως μια «ακραία εποχή». «Στην περιοχή του Αιγαίου, στην Ελλάδα, την Τουρκία και την Κύπρο, οι καιρικές συνθήκες που ευνοούν τις πυρκαγιές έφτασαν σε ένα επίπεδο που εμφανίζεται μόνο μία φορά κάθε είκοσι χρόνια, αλλά αυτό πολλαπλασιάστηκε πέντε φορές λόγω της κλιματικής αλλαγής» γράφουν οι ερευνητές. «Στα βορειοδυτικά της Ιβηρικής Χερσονήσου, οι ακραίες καιρικές συνθήκες που ευνοούν τις πυρκαγιές ήταν 40 φορές πιο πιθανές από ό,τι θα ήταν χωρίς την υπερθέρμανση του πλανήτη».
Οι καταστροφικές πλημμύρες στο Πακιστάν, τη Σρι Λάνκα, την Ινδονησία, την κοιλάδα του Μισισιπή και την Μποτσουάνα φέρουν «ένα πολύ σαφές σημάδι ανθρωπογενούς κλιματικής αλλαγής» γράφουν οι ερευνητές. Οσο για την πολυετή ξηρασία που μαστίζει τη Μέση Ανατολή από το 2020, δεν έχει υποχωρήσει μέχρι το 2025. Εχει επιδεινωθεί ακόμη και στο Ιράν, σε σημείο που η εκκένωση των περίπου 10 εκατομμυρίων κατοίκων της Τεχεράνης εξετάστηκε ανοιχτά από τις Αρχές στις αρχές Νοεμβρίου ως επιλογή εάν η κατάσταση δεν βελτιωνόταν.
«Κάθε χρόνο οι κίνδυνοι της κλιματικής αλλαγής γίνονται λιγότερο υποθετικοί και πιο βίαιοι» δήλωσε η Φρίντερικ Οτο, καθηγήτρια Κλιματικής Επιστήμης στο Imperial College London και συνιδρύτρια του δικτύου. «Η έκθεσή μας δείχνει ότι, παρά τις προσπάθειες μείωσης των εκπομπών άνθρακα, αυτό δεν ήταν αρκετό για να σταματήσει την αύξηση της μέσης παγκόσμιας θερμοκρασίας και τις χειρότερες συνέπειές της. Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής πρέπει να αντιμετωπίσουν την πραγματικότητα: η συνεχιζόμενη εξάρτησή τους από τα ορυκτά καύσιμα κοστίζει ζωές, προκαλώντας δισεκατομμύρια σε οικονομικές απώλειες και μη αναστρέψιμες ζημιές σε ανθρώπους σε όλον τον κόσμο».
