Ο σύγχρονος εξτρεμισμός που οδηγεί σε φασιστικά πρότυπα μαγειρεύεται στο YouTube από σεφ που σερβίρουν τις συνταγές τους φορώντας μπαλακλάβα. Σύμφωνα με άρθρο της «Guardian» η Ακρα Δεξιά στην Ευρώπη δεν χρειάζεται να οργανώσει διαδηλώσεις φωνάζοντας συνθήματα. Αρκεί να αξιοποιεί τις πλατφόρμες κοινωνικών μέσων καταφεύγοντας στα εργαλεία του lifestyle, της μουσικής και της ποπ αισθητικής για να φτιάξει «κλίμα» ώστε να κανονικοποιήσει τις ακραίες ιδεολογίες και να απευθυνθεί σε νέα ακροατήρια. «Ειλικρινά, είναι τρομακτικό», δηλώνει η Κατρίνε Κόντορ, ερευνήτρια στο Νορβηγικό Κέντρο Μελετών για το Ολοκαύτωμα και τις Μειονότητες. «Μπορείς να ριζοσπαστικοποιηθείς ακόμα και καθισμένος στον καναπέ σου».
Ενα ηχηρό παράδειγμα αποτελεί η σειρά των γερμανικών βίντεο Balaclava Kitchen με συνταγές vegan μαγειρικής που ξεκίνησαν το 2014 στο YouΤube. Για αρκετούς μήνες αυτά τα βίντεο παρουσίαζαν δύο άνδρες να τεμαχίζουν πιπεριές και να λεπτοκόβουν μελιτζάνες καλύπτοντας το κεφάλι τους με σκουφιά του σκι και φορώντας T-shirts με ναζιστικά σύμβολα. Μέχρι που το YouΤube κατέβασε το κανάλι τους επειδή παραβίαζε τους κώδικες δεοντολογίας.
Η «Guardian» καταγράφει τα αποτελέσματα του ευρωπαϊκού ερευνητικού προγράμματος που συντονίζει το Νορβηγικό Κέντρο Μελετών για το Ολοκαύτωμα και τις Μειονότητες, στο οποίο συμμετέχουν έξι χώρες μελετώντας την κανονικοποίηση του εξτρεμισμού.
Η Ακροδεξιά χρησιμοποιεί τα τρέχοντα πρότυπα αισθητικής, όπως influencers γυμναστικής και ευεξίας, μιμίδια και αυτοκόλλητα για να διαδώσει τις απόψεις της σε όλη την Ευρώπη. Από τη Σουηδία έως την Ισπανία, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι τα εξτρεμιστικά μηνύματα ήταν συνυφασμένα με πολιτισμικά στοιχεία της καθημερινής ζωής, τόσο στο Διαδίκτυο όσο και εκτός Διαδικτύου. «Στην Ουγγαρία έχουμε μερικά παραδείγματα ακροδεξιών συγκροτημάτων που έχουν γίνει κοινώς αποδεκτά επειδή βρίσκονται μέσα στην κατάταξη των 40 επιτυχιών», εξηγεί η Κόντορ στην «Guardian».
Από τον αντιφεμινισμό έως τη νοσταλγία
Ενα άλλο επιδραστικό παράδειγμα είναι οι λεγόμενες «tradwives» (νεολογισμός που παραπέμπει σε παραδοσιακές συζύγους) στις οποίες αναφέρεται η Κόντορ. Είναι οι θηλυκές δημιουργοί περιεχομένου στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης οι οποίες προωθούν τους παραδοσιακούς ρόλους των φύλων. Καθώς αυξάνεται ο αριθμός των γυναικών που υιοθετούν αυτή την ιδεολογία στο Διαδίκτυο, οι ακροδεξιές ρίζες αυτού του ιντερνετικού περιεχομένου γίνονται όλο και πιο ασαφείς. Παρ’ όλα αυτά, οι απόψεις που προωθούν – από τον αντιφεμινισμό έως τη νοσταλγία για ένα φανταστικό παρελθόν – συνεχίζουν να ενισχύουν τους στόχους της Ακροδεξιάς.
«Αυτά τα πολιτισμικά στοιχεία λειτουργούν ως πύλες, συντελώντας στο να παρασύρουν κάποιους ανθρώπους στον εξτρεμισμό. Νομίζω ότι υπάρχει μια λανθασμένη αντίληψη ότι οι άνθρωποι προσχωρούν στην Ακροδεξιά επειδή πιστεύουν σε αυτή την ιδεολογία και θέλουν να συναντήσουν ομοϊδεάτες τους. Ομως δεν λειτουργεί έτσι», παρατηρεί η επικεφαλής του ερευνητικού προγράμματος. Και εξηγεί ότι ενώ υπάρχουν κάποιοι που οδηγούνται από προκαταλήψεις εναντίον συγκεκριμένων ομάδων ή συγκεκριμένων πεποιθήσεων, ή άλλοι που ακολουθούν φίλους που ήδη συμμετέχουν, πολλοί προσελκύονται από τις υποκουλτούρες που περιβάλλουν αυτά τα κινήματα: «Αρχίζουν να ακούνε ένα συγκρότημα που τους αρέσει πολύ και αρχίζουν να πηγαίνουν στις συναυλίες του συγκροτήματος. Στη συνέχεια, αρχίζουν να γνωρίζουν ανθρώπους εκεί και έτσι η κατάσταση μπορεί να κλιμακωθεί. Οταν οι άνθρωποι βρίσκουν πράγματα που ταιριάζουν με την αισθητική ή την ατμόσφαιρά τους, ή βρίσκουν μουσική που τους αρέσει πραγματικά, αυτό μπορεί να επηρεάσει πολύ ένα άτομο».
Η τεχνητή νοημοσύνη και τα social media
Η σχέση μεταξύ ακραίων ιδεών και των πολιτιστικών εργαλείων που επιλέγουν να χρησιμοποιούν δεν είναι πάντα απλή, πρόσθεσε, αναφέροντας το παράδειγμα μιας ομάδας ακροδεξιών εξτρεμιστών στην Ολλανδία που διοργανώνουν εκδηλώσεις γευσιγνωσίας κρασιού. Οι εξτρεμιστές χρησιμοποιούν από παλιά τον πολιτισμό για να καλλιεργήσουν ένα αίσθημα του ανήκειν μεταξύ των μελών τους και να προσελκύσουν την προσοχή του ευρύτερου κοινού, συμπληρώνει η Γκρέτα Τζάσερ, ερευνητική συνεργάτις στο Γερμανικό Ινστιτούτο για τη Δημοκρατία και την Κοινωνία των Πολιτών, το οποίο επίσης συμμετέχει στο πρόγραμμα των έξι χωρών.
Από την πλευρά της επισημαίνει ότι η τεχνητή νοημοσύνη και τα social media έχουν επιταχύνει δραματικά αυτή τη διαδικασία. Σήμερα δεν χρειάζονται μουσικοί, σκηνοθέτες ή γραφίστες: ένα τραγούδι, ένα βίντεο ή μια εικόνα μπορεί να παραχθεί μέσα σε λίγα λεπτά. Και κάποιες φορές δεν είναι σαφές αν αυτό το περιεχόμενο έχει ιδεολογικό αντίκρισμα ή απλώς λειτουργεί για την επιδίωξη κέρδους μέσω clicks και διαφημίσεων. Το αποτέλεσμα, προειδοποιούν οι ερευνητές, είναι ένας πολιτιστικός θόρυβος όπου τα όρια θολώνουν. Μπορεί να ακούς μουσική, να παραγγέλνεις φαγητό, να παρακολουθείς βίντεο – και να μην αντιλαμβάνεσαι ότι βρίσκεσαι ήδη μέσα σε ένα οικοσύστημα που ωθεί, έστω διακριτικά, προς τη ρητορική της Ακροδεξιάς.
- Συναγερμός στο Αλιβέρι για επεισόδιο με πυροβολισμούς – Δράστης με καραμπίνα ταμπουρώθηκε σε μπακάλικο
- Γιατί ο Ολυμπιακός ζήτησε την αντικατάσταση του Λανουά – Τα συντριπτικά στοιχεία που παρουσίασε ο Κώστας Καραπαπάς
- Πόσοι πέρασαν με κόκκινο; 10.000 παραβάσεις κατέγραψαν οι κάμερες στους δρόμους μέσα σε λίγες μέρες
