Η ξεκάθαρη στάση της κυβέρνησης, στο πλευρό της Ουκρανίας και της ελευθερίας και απέναντι στην εισβολή της Ρωσίας, έχει αποτελέσει αντικείμενο δριμείας κριτικής ως εσφαλμένη με τα γνωστά πλέον επιχειρήματα περί δεδομένου συμμάχου. Πολλοί μάλιστα υποστήριζαν πως η Ελλάδα θα έπρεπε να λειτουργήσει ως «επιτήδειος ουδέτερος», ακολουθώντας το παράδειγμα της Τουρκίας και να προσπαθήσει να μετατρέψει την κρίση του πολέμου σε ευκαιρία.
Η επίσκεψη του προέδρου της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι και η συνάντησή του με τον Πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη μας έδειξε ένα άλλο παράδειγμα. Μια χώρα μπορεί να παραμείνει προσηλωμένη στις αρχές και στις αξίες της ελευθερίας και της υποστήριξης του αμυνόμενου και παράλληλα να αξιοποιήσει τις ευκαιρίες από μια κρίση.
Η απεξάρτηση της ΕΕ από τη ρωσική ενέργεια είναι ένας στόχος που πηγαίνει σε βάθος χρόνου, με αρκετές όμως διαφοροποιήσεις μεταξύ των χωρών της ΕΕ. Η εισβολή του Φεβρουαρίου του 2022 κατέστησε αυτόν τον στόχο άμεση και επιτακτική ανάγκη. Η προμήθεια υγροποιημένου φυσικού αερίου από τις ΗΠΑ ήταν η πλέον εφικτή λύση σε ένα ασφυκτικό χρονικά πλαίσιο με τον ενεργειακό εφοδιασμό και την ενεργειακή ασφάλεια να διακυβεύονται. Σε αυτή τη συνθήκη, η Ελλάδα με τη Ρεβυθούσα και την Αλεξανδρούπολη μπήκε στον χάρτη. Τρία χρόνια μετά, η λύση ανάγκης, μέσω του Κάθετου Διαδρόμου, μετεξελίσσεται σε στρατηγική επιλογή, στο πλαίσιο της ενεργειακής αυτονομίας και της αξιοποίησης διαφοροποιημένων πηγών ενέργειας. Μια επιλογή που παρέχει το απαιτούμενο χρονικό πλαίσιο, μέχρι να μπορούν να αξιοποιηθούν και νέες πηγές ενέργειας από την περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου.
Η Ελλάδα με αυτόν τον τρόπο εξελίσσεται σε χώρα-κλειδί για την ενεργειακή ασφάλεια της ΕΕ και παράλληλα αναπτύσσει μια στρατηγική συνεργασία με την Ουκρανία. Δεν είναι τυχαίο πως ένα από τα επτά σημεία της κοινής δήλωσης Μητσοτάκη – Ζελένσκι έχει αναφορά σε συμμετοχή της Ελλάδας στην ανασυγκρότηση των ενεργειακών κρίσιμων υποδομών της Ουκρανίας. Την ίδια στιγμή, οι ΗΠΑ εξακολουθούν να πιέζουν επίμονα την Τουρκία να απεξαρτηθεί από την ενέργεια της Ρωσίας.
Πέραν όμως της ενέργειας, αξίζει να αναφερθεί και η σχεδιαζόμενη συνεργασία Ελλάδας και Ουκρανίας στον τομέα της θαλάσσιας ασφάλειας και ιδιαίτερα στην αντιμετώπιση υβριδικών απειλών και στην αξιοποίηση ειδικών μη επανδρωμένων αεροσκαφών. Η Ουκρανία, στο πλαίσιο της αντιμετώπισης των επιθέσεων της Τουρκίας, έχει αναπτύξει εξειδικευμένη τεχνογνωσία σε διάφορες κατηγορίες drones και ειδικότερα σε αυτά που μπορούν να αξιοποιηθούν στη θαλάσσια ασφάλεια.
Η συγκεκριμένη επιλογή θα μπορούσε πιθανότατα να αποτελέσει και μια πρόταση αιχμής στο πλαίσιο του μηχανισμού του Προγράμματος SAFE, το οποίο έχει ειδική πρόβλεψη για συμμετοχή της Ουκρανίας. Η Ελλάδα λοιπόν, μπορεί να αξιοποιήσει την ευρωπαϊκή χρηματοδότηση για να επενδύσει σε εξοπλισμούς, οι οποίοι είναι εξαιρετικά χρήσιμοι για μια χώρα που δίνει έμφαση στη θαλάσσια ασφάλεια.
Οι διεθνείς θεσμοί βρίσκονται σε κρίση και η περίοδός μας μπορεί να χαρακτηριστεί ως μια φάση που οι πολιτικές ισχύος είναι ξανά κυρίαρχες. Αυτό όμως δεν σημαίνει πως πρέπει να εγκαταλείψουμε το πλαίσιο της διεθνούς οργάνωσης και των κανόνων. Αν ο κόσμος μας μετατραπεί σε ζούγκλα, κανείς δεν θα μπορεί να τον ελέγξει. Σε αυτό το πλαίσιο, μια χώρα μπορεί και πρέπει να είναι στη σωστή πλευρά της ιστορίας και παράλληλα να αξιοποιεί ευκαιρίες.
Ο Τριαντάφυλλος Καρατράντος είναι δρ Ευρωπαϊκής Ασφάλειας και Νέων Απειλών, επιστημονικός συνεργάτης στο Ελληνικό Ιδρυμα Ευρωπαϊκής και Εξωτερικής Πολιτικής
