Δύο μήνες πριν συμπληρωθούν πέντε χρόνια από τον θάνατο του Γιάννη Κοντού (Ιανουάριος 2015), το ηλεκτρονικό περιοδικό «Χάρτης» στην έκδοση Νοεμβρίου 2020 (τεύχος 23) παρουσίασε ειδικό αφιέρωμα στην προσωπικότητα και το έργο του ποιητή με επιμέλεια των Γιώργου Βέη και Δημήτρη Κοσμόπουλου. Στο αφιέρωμα συμμετείχαν είκοσι επτά συνεργάτες με κριτικά κείμενα, σχολιασμούς της γλώσσας και του προσωπικού ύφους του ποιητή, δημοσιευμένα και αδημοσίευτα ποιήματα, στιχουργήματα, πεζά, παράλληλα με χειρόγραφα, καθώς και λεπτομερή βιβλιογραφία εκδόσεων και μεταφράσεων. Σημαντικό υποστηρικτικό υλικό ήταν οι οικογενειακές φωτογραφίες και κυρίως η παρουσία του Γιάννη Κοντού στις επαναλαμβανόμενες φιλικές σταθερές σχέσεις του με λογοτέχνες της γενιάς του, της λεγόμενης «γενιάς του ’70», αναγνωρισμένους ζωγράφους, ηθοποιούς, της Σωτηρίας Μπέλλου μη εξαιρουμένης.
Το αφιέρωμα υπογραμμίζει την κινητικότητα και κοινωνικότητα του Γιάννη Κοντού, την ηθελημένη ορατότητά του σε ένα πλαίσιο συνάντησης και σύγκλισης με την πνευματική ροή μιας περιόδου πολιτικής πολυφωνίας και των προτάσεών της τόσο στην Ελλάδα όσο και στον κόσμο, εκείνης δηλαδή της περιόδου που η αποτίμησή της αργεί. Το έργο του Γιάννη Κοντού φέρει εντός του την απορία των καθημερινών και, ουσιαστικά, υποχρεωτικών και βίαιων ισορροπιών, ένα είδος αντίστασης και μελαγχολίας για τις προσωπικές δυνάμεις του βίου, μια προβολή προσωπικής και τεκμηριωμένης ηθικής.
Βέβαια, αυτά και άλλες σύντομες χρονικά εκφράσεις και παρεμβάσεις φέρνουν στον νου τον Γιάννη Κοντό στις εκδόσεις Κέδρος, στο ίδιο γραφείο με την Κάτια Λεμπέση και τον Αιγυπτιώτη Λάμπη Ράππα, των ξεχωριστών για εκείνα τα χρόνια εκδόσεων Ράππα, επικεντρωμένων σε βιβλία πολιτικής και κοινωνίας. Ο Γιάννης, τυλιγμένος στο κασκόλ του χειμώνα – καλοκαίρι, είχε πάντα ένα πείραγμα να πει, ένα κουτσομπολιό που αποτελούσε αφορμή συζήτησης, αλλά και ριζικής διαφωνίας με τον Ράππα υπό το βλέμμα της Κάτιας, που ανέβαζε τον τόνο της φωνής της για να μαλώσει τα δύο κοκόρια. Οφείλω να πω πως ο Γιάννης δεν αποκάλυπτε ποτέ τις προτάσεις του για έργα συγγραφέων που θα ενδιέφεραν τις εκδόσεις Κέδρος.
Η ποιήτρια Μαριγώ Αλεξοπούλου συγκέντρωσε πρόσθετο υλικό από τριάντα οκτώ συνεργάτες πια (έντεκα περισσότερους από το αφιέρωμα του «Χάρτη»), έβαλε σε χρονολογική σειρά μεγάλο αριθμό φωτογραφιών, εντόπισε στοιχεία από συνεντεύξεις και αρθρογραφία του Γιάννη Κοντού, ολοκλήρωσε την υπάρχουσα βιβλιογραφία. Και μάλλον δεν είναι σύμπτωση το γεγονός ότι η έκδοση που φέρει την υπογραφή των εκδόσεων Κέδρος συμπίπτει με τη δεκαετία από τον θάνατο του ποιητή. Με λίγα λόγια, το περιεχόμενο αυτού του πλήρους αφιερώματος, η κατανομή του σε ενότητες και η σελιδοποίησή του είναι δείγματα επαγγελματικής φροντίδας.
Σε αυτή την περίπτωση συνολικής αποτύπωσης βίου – έργου – περιβάλλοντος – ιστορίας είναι θεμιτό να καταγράψουμε την οπτική της επιμελήτριας Μαριγώς Αλεξοπούλου: «“Το τοπίο, μακριά”, αφιέρωμα στον ποιητή Γιάννη Κοντό, περιέχει αδημοσίευτα ποιήματα, συνεντεύξεις, κριτικές, αφιερωματικά κείμενα από ομοτέχνους για το έργο του, αδημοσίευτα σκίτσα και πορτρέτα, σπάνιο φωτογραφικό υλικό από τη ζωή του και πλήρη εργογραφία.
Η εικαστική πλευρά του βιβλίου, με αδημοσίευτα σκίτσα και πορτρέτα, απεικονίζει τον ίδιο τον ποιητή αλλά και τη σχέση της ποίησής του με τη ζωγραφική, αναδεικνύοντας τη διαλεκτική σχέση ανάμεσα στην εικαστική και τη συγγραφική δημιουργία. Το βιβλίο αυτό απευθύνεται σε πολλαπλούς αναγνώστες.
Για το ευρύ κοινό η ανάγνωση του βιβλίου αποτελεί ένα σύντομο ταξίδι στην ιστορία της νεοελληνικής λογοτεχνίας, όπως διαμορφώθηκε την περίοδο που ο ποιητής καθόρισε με την αδιάλειπτη παρουσία του στα γράμματα. Για τους ειδικούς είναι πρόσκληση να μελετήσουν ολόφρεσκα στοιχεία από το εργαστήρι της ποίησης και της ζωής του ποιητή, όπως τα τελευταία του αδημοσίευτα ποιήματα. Αλλά και για όσους νεότερους επέλεξαν να ακολουθήσουν τον δρόμο της ποίησης είναι μια πρόκληση να εξερευνήσουν “το τοπίο” που καθόρισε την επιλογή των λέξεων του ποιητή».
