Ολα ήταν χρυσά: στο τζάκι και στα τραπέζια, στους ροκοκό καθρέφτες και στους τοίχους, χρυσοί μαίανδροι και γιρλάντες, αγαλματίδια και έπαθλα, υδρίες και αετοί. Χρυσά και τα σουβέρ, και τα βαριά πρες-παπιέ με τη σφραγίδα «ΤΡΑΜΠ», και οι κορνίζες. Σε επιχρυσωμένη θήκη, ναι, και το τηλεχειριστήριο.
Ο κοντός μαυροφορεμένος ξένος είχε ξαναβρεθεί σ’ αυτόν τον χρυσοποίκιλτο χώρο πριν από έξι μήνες. Ερχόταν από μια χώρα που μετρούσε καθημερινά θανάτους, βιασμούς, ακρωτηριασμούς, απαγωγές παιδιών, και έμοιαζε τόσο αταίριαστος ανάμεσα στα αστραφτερά χερουβείμ όσο και τα ολόχρυσα διακοσμητικά του τζακιού – πρόσφατα αραδιασμένα εκεί όπου παλιά, από τα μέσα του 20ού αιώνα, πρασίνιζε μόνο ένας απλός Plectranthus verticillatus, κατά κόσμον σουηδικός κισσός. Ο λόγος που είχε έρθει τότε ήταν για να ταπεινωθεί και να εξευτελιστεί, και φαίνεται ότι όλοι είχαν ενημερωθεί γι’ αυτό εκτός από τον ίδιο. Οι άντρες που τον κάθισαν ανάμεσα στις χρυσές περικοκλάδες, τον περικύκλωσαν και τον προσέβαλαν για τα ρούχα του, για την απελπισία μιας ολόκληρης χώρας που καθρεφτιζόταν στο πρόσωπό του, για την ανάγκη του να εκλιπαρήσει βοήθεια γι’ αυτήν τη χώρα, έμοιαζαν κι εκείνοι με ντεκόρ στημένο για τις ανάγκες της ημέρας: για την επίδειξη μιας εφιαλτικής, κτηνώδους ισχύος. Στον ξένο με την τραχιά φωνή και το πρόσωπο-χάρτη (τοπογραφημένη πάνω του κάθε νάρκη, κάθε σφαγή, κάθε σπιθαμή υφαρπαγμένης γης) επιτράπηκε τότε να αρθρώσει λίγες μόνο λέξεις: «Κρατηθήκαμε δυνατοί, από την πρώτη στιγμή του πολέμου. Ημασταν μόνοι. Σας λέμε, σας λέω, ευχαριστώ». Ομως όχι, όπως του εξήγησαν μετά, τα ευχαριστώ του δεν ήταν αρκετά δουλικά, το μαύρο ρούχο του, στολή αρχηγού ενός εμπόλεμου κράτους, δεν ήταν το πρέπον. Η ταπείνωσή του δεν ήταν αρκετά ταπεινή.
Μετά, του τα εξήγησαν. Κι έτσι, όταν ξαναβρέθηκε την περασμένη Δευτέρα στον ίδιο ολόχρυσο χώρο, ήξερε πια τι να κάνει. Το πένθος του (στο Χάρκοβο την ίδια εκείνη ημέρα δέκα νεκροί από επίθεση ντρόουν, ανάμεσά τους δυο παιδιά) ήταν πιο αποδεκτό, με σακάκι· τα χαμόγελά του, κι ας μην έφταναν ως τα μάτια του, ήταν συνεχή· και τα «ευχαριστώ» του ήταν τόσο πολλά που ηχούσαν σαν παρωδία μιούζικαλ. Ηξερε τι να κάνει, γιατί ο άνθρωπος που καθόταν δίπλα του με το εύρος προσοχής ενός προβληματικού 12χρονου αυτά ήθελε και αυτά μπορούσε ν’ ακούσει. Ο άντρας που καθόταν δίπλα του (με τα χέρια του να κινούνται ανυπόμονα, λαχταρώντας να του δώσει επιτέλους κάποιος ένα ολόχρυσο μπαλόνι-υδρόγειο για να παίζει) κατεύναζε την προγλωσσική του μοχθηρία με τα «ευχαριστώ» και την ταπείνωση που νόμιζε ότι έπαιρνε.
Ο κόσμος μας είναι γεμάτος χρυσάφι, αν ξέρουμε πού να το βρούμε. Υπάρχει, για παράδειγμα, ένα στρογγυλό μετάλλιο διαμέτρου 66 χιλιοστών και βάρους 196 γραμμαρίων που έχει από τη μια πλευρά ανάγλυφη την εικόνα ενός Σουηδού, και από την άλλη την εικόνα τριών γυμνών αντρών που αγκαλιάζονται. «Pro pace et fraternitate gentium»: για την Ειρήνη και την Αδελφότητα των Ανθρώπων. Το μετάλλιο είναι χρυσό, 18 καρατίων, και ο πρόεδρος των ΗΠΑ αυτό θέλει. Αυτό μόνο θέλει. Το θέλει όπως άλλοι θέλουν τη ζωή τους, την ανεξαρτησία τους, την ελευθερία να αποφασίζουν ποιοι είναι, πού ανήκουν, ποιο θα επιτρέπεται να είναι το μέλλον των παιδιών τους. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, καθισμένος στο ολόχρυσο γραφείο του, σκεφτόταν μόνο τη λάμψη του Νομπέλ που, σαν μπαλόνι-υδρόγειο, του κρεμούν μπροστά του και του κουνούν δελεαστικά. Κι ούτε ήθελε ούτε θα μπορούσε ποτέ να δει πραγματικά τον άντρα που καθόταν δίπλα του στην άκρη της πολυθρόνας του, δασκαλεμένο για το τι θα φοράει και πώς θα παρακαλεί και θα ευχαριστεί. Το κοντό ανθρωπάκι, επάγγελμα Κωμικός, υπηρέτησε τον ρόλο που χρειάστηκε, και μόνο κάτι φευγαλέα σκοτεινό περνούσε από το βλέμμα του ενόσω τα χείλη του χαμογελούσαν – κάτι σαν τη θολή διαστολή στα μάτια των ζώων που πιάνονται στην παγίδα, και μετά από λίγο σταματούν να χτυπιούνται.
Στο πρόσωπό του της ανομολόγητης απόγνωσης, της δαμασμένης απελπισίας, της λυσσαλέας αντίστασης, στο κουρασμένο του πρόσωπο που πειθαρχεί στην ταπεινότητα που δεν ταπεινώνεται, πειθαρχεί στον εξευτελισμό που κάνει γκελ κι επιστρέφει στον αποστολέα, στην υποταγή που παραμένει ολοκληρωτικά ανυπότακτη· στο πρόσωπό του όπου συμπυκνώνονται οι αξίες μιας ανθρωπότητας που μέσα από τα οδυνηρότερά της λάθη επιβιώνει· στο πρόσωπό του όπου συσπειρώνεται όλος ο πόνος, η αγωνία κι η αποφασιστικότητα ενός λαού, ενός κυρίαρχου έθνους: εκεί, σ’ αυτό το πρόσωπο, βρισκόταν το αληθινό χρυσάφι. Ολο το χρυσάφι της γης.
