Ο Πούτιν, ο Βανς και η «κατάρα» του Μονάχου

Ηταν και πάλι Φεβρουάριος με το ημερολόγιο να δείχνει τη 10η ημέρα του μήνα. Πριν από 18 χρόνια. Ο πρόεδρος της «αναγεννημένης Ρωσίας» ανέβαινε στο πόντιουμ κατά τη Διάσκεψη Ασφαλείας του Μονάχου. Αυτό που ακολούθησε έμεινε ως μια ομιλία ιστορική – σίγουρα για τον ίδιο και τους ομοϊδεάτες του –, αλλά πάντως αποκαλυπτική – για την Ευρώπη και τους ηγέτες της, που παρακολουθούσαν με κομμένη ανάσα. Ανάμεσά τους, η τότε γερμανίδα καγκελάριος Ανγκελα Μέρκελ και ο υπουργός Αμυνας της κυβέρνησης Τζορτζ Μπους του νεότερου, Ρόμπερτ Γκέιτς. «Οι Ρώσοι δέχονται συνεχώς μαθήματα για τη δημοκρατία, όταν εκείνοι που μας τα δίνουν είναι ανεπίδεκτοι μαθήσεως» έλεγε ο Πούτιν μπροστά στους ειδικούς ασφαλείας για τις διατλαντικές σχέσεις και τους υπόλοιπους αξιωματούχους. Το υπόρρητο μήνυμα γινόταν ξαφνικά σαφές: ξεχάστε τον καλόβολο Πούτιν που ξέρατε – εκείνον που λίγα χρόνια πριν εξέφραζε ευγνωμοσύνη ως μέλος της μεγάλης ευρωπαϊκής οικογένειας και περηφάνεια επειδή η καγκελάριος της Γερμανίας μιλούσε καλά ρωσικά. Ο εκπεφρασμένος στόχος του πλέον ήταν να αποκαταστήσει τη θέση της Ρωσίας ως δυνατού παγκόσμιου παίκτη, με οποιοδήποτε μέσο κι αν απαιτούνταν (σε μια γραμμική ανάγνωση της Ιστορίας, η αντίστροφη μέτρηση για την προσάρτηση της Κριμαίας χρειάστηκε εφτά χρόνια). Οπως σημειώνει ο Μισέλ Ελτσανινόφ στο βιβλίο «Στο μυαλό του Βλαντίμιρ Πούτιν» (εκδ. Διάμετρος, μτφ. Τζία Καραγεώργου, 2016): «Τελευταίο δείγμα της πορείας του στη συντηρητική οδό… είναι η προάσπιση, το 2007, της θωράκισης του ρωσικού πολιτισμικού γίγνεσθαι από την επίθεση των ξένων εισβολέων. Την ίδια χρονιά της περίφημης “ομιλίας του Μονάχου”, με την οποία ο πρόεδρος αντιτίθεται βίαια στη μονοπολική τάξη που προωθείται από τις ΗΠΑ και τους Ευρωπαίους συμμάχους τους, αναπτύσσει και την ιδέα σύμφωνα με την οποία θα πρέπει όχι μόνο να αξιοποιηθεί ο ηθικός και εκπαιδευτικός ρόλος του πολιτισμού».