Έντυπη Έκδοση
Το παρόν άρθρο, όπως κι ένα μέρος του περιεχομένου του tanea.gr, είναι διαθέσιμο μόνο σε συνδρομητές.
Αν είστε συνδρομητής μπορείτε να συνδεθείτε από εδώ:
Αν θέλετε να γίνετε συνδρομητής μπορείτε να αποκτήσετε τη συνδρομή σας εδώ:
Εγγραφή μέλους
Η ταύτιση της πολυκατοικίας με αρνητικούς συνειρμούς νομίζω παρατηρείται στις λεγόμενες μαζικές πολυκατοικίες της αντιπαροχής. Οι πολυκατοικίες του μεσοπολέμου έχουν μικρότερη κλίμακα, ενώ οι πολυκατοικίες από τη δεκαετία του 1970 κι έπειτα, ενώ υστερούν σε αρχιτεκτονική ποιότητα, έχουν γίνει αποδεκτές ως ο κατεξοχήν τρόπος κατοίκησης, παρά την «γκρίνια». Για να ερμηνεύσουμε, επομένως, τις παρεξηγημένες πολυκατοικίες της αντιπαροχής, θα πρέπει να δούμε το ευρύτερο κοινωνικό πλαίσιο της εποχής που αναπτύχθηκαν.
Τότε ήταν η εποχή της μαζικής εσωτερικής μετανάστευσης, όπου συνυπήρχαν ο κοινωνικός διχασμός, τα έργα της μεταπολεμικής ανοικοδόμησης και η αργή εμφάνιση της μεσαίας τάξης. Οι πρώτοι κάτοικοι των πολυκατοικιών δεν είχαν, αφενός, εμπειρία αστικής ζωής και, αφετέρου, οι μνήμες κι η αγάπη του τόπου που άφησαν είχαν ισχυρό αποτύπωμα.
Η σύγκριση με την επαρχία ήταν, επομένως, άνιση και δημιούργησε εύκολα στερεότυπα. Η ζωή στη φύση ή τη θάλασσα και εκείνη στα τσιμέντα. Η οικειότητα, η ελευθερία και η ανεμελιά απέναντι στην ανωνυμία, στα «κουτιά» και στην ανασφάλεια. Ακόμα περισσότερο, η ταυτότητα του τόπου καταγωγής υπερτερούσε έναντι αυτής του Αθηναίου. Αυτή η αστική συμπεριφορά πέρασε, σε μεγάλο βαθμό, στην πρώτη γενιά παιδιών που γεννήθηκαν και μεγάλωσαν στην πολυκατοικία.
Καθώς τα στερεότυπα ήταν αρκετά ισχυρά, η πολυκατοικία ταυτίστηκε και στο πεδίο της αρχιτεκτονικής με κάτι μαζικό, πρόχειρο, εργολαβικό και εν τέλει ανάξιο λόγου. Στις αναφορές για την αρχιτεκτονική του 1960 κυριάρχησαν, ως επί το πλείστον, είτε οι αναφορές στην επίσημη και επώνυμη αρχιτεκτονική, δηλαδή στα έργα ανοικοδόμησης της εποχής Καραμανλή ή οι αναφορές στη λαϊκή, ανώνυμη αρχιτεκτονική του ελληνικού τόπου.
Ευτυχώς, αργά αλλά σταθερά, η αντίληψη αυτή όχι μόνο αλλάζει αλλά η εκ νέου ερμηνεία της πολυκατοικίας είναι, πλέον, ζητούμενο. Οι νεότερες γενιές αποδέχονται περήφανα την ταυτότητα του Αθηναίου και αγαπάνε την Αθήνα. Η πολυκατοικία, μέσα από αναγνωρίσιμα υλικά της, όπως το αρτιφισιέλ, τα μωσαϊκά ή οι μαρμάρινοι νεροχύτες, έχει γίνει ταυτόσημη της εικόνας της Αθήνας. Ακόμα και το πολεοδομικό χάος της, που ενώ σαφέστατα μας ταλαιπωρεί στην καθημερινή ζωή, είναι και ο λόγος που την αγαπάμε.
Με λίγα λόγια, δεν μπορεί κανείς να μιλήσει για την Αθήνα σήμερα αν δεν μιλήσει για την πολυκατοικία, γεγονός που δείχνει τη μεταστροφή από μία παλαιότερη και άδικη παρεξήγηση σε ένα σύγχρονο σύμβολο του αθηναϊκού τρόπου ζωής.
O Λουκάς Μπαρτατίλας είναι αρχιτέκτονας, υποψήφιος διδάκτωρ Ιστορίας - Θεωρίας της αρχιτεκτονικής
