«Ανθρωποι όπως ο Μίκης δεν γίνονται δύο φορές»

«Είναι πολύ βαριά η αποχώρηση του Μίκη, γιατί ήταν ένα πρόσωπο που προσέφερε πολλά πράγματα στη μουσική μας. Αλλά όσο πιο πολύ τον τραγουδάμε, τόσο πιο πολύ θα μείνει κοντά. Ετσι χρειάζεται, να τον τραγουδήσουμε, να σκεφτόμαστε τα παλιά και να τον σκεφτόμαστε». Με τις σκέψεις αυτές μας «υποδέχθηκε» η Νάνα Μούσχουρη στην τηλεφωνική μας επικοινωνία. Πολύτιμος κρίκος της μουσικής άνοιξης στη δεκαετία του 1960, ιδανική ερμηνεύτρια του Μάνου Χατζιδάκι, συναντήθηκε λιγότερο με τον Μίκη Θεοδωράκη, όταν ξεκίνησαν, με προτροπή του Χατζιδάκι, την ηχογράφηση του «Επιταφίου», σε ποίηση του Γιάννη Ρίτσου. Σύμφωνα με δική της αφήγηση στο αυτοβιογραφικό βιβλίο «Το όνομά μου είναι Νάνα» (επιμέλεια Φώτης Απέργης): «Από την πρώτη μέρα το στούντιο είχε μετατραπεί σε φιλόξενη φωλιά μουσικής δημιουργίας, μια και, εκτός από τον ίδιο τον Μίκη, έρχονταν να παρακολουθήσουν την ηχογράφηση ο Νίκος, ο Ρίτσος, ο Κούνδουρος, ο Πατσιφάς, στην εταιρεία του οποίου, τη Fidelity, θα έβγαινε ο δίσκος, αλλά και ο Μόραλης και ο Μίνως Αργυράκης, που συζητούσαν φιλικά ποιος από τους δύο θα ζωγράφιζε το εξώφυλλο…». Κάποια στιγμή, ωστόσο, ο Μίκης Θεοδωράκης σταμάτησε να πηγαίνει στο στούντιο. Οπως μαθεύτηκε αργότερα, ο παντοδύναμος τότε Τάκης Β. Λαμπρόπουλος, διευθυντής της Columbia, είχε καταφέρει να πείσει τον Θεοδωράκη να βγάλει στη δική του εταιρεία μια άλλη εκδοχή του «Επιταφίου» με τον Γρηγόρη Μπιθικώτση. «Είχε αποφασίσει να κάνει τον «Επιτάφιο» μαζί μου, αλλά μετά έκανε κι άλλες εκτελέσεις. Ηθελε τον Μπιθικώτση, ο οποίος ήταν σπουδαίος και είμαι θαυμάστριά του. Τον έκανε και με τη Μαίρη Λίντα. Πάντως εγώ κρατάω ως ανάμνηση ότι όλοι ήμασταν μαζί: όλοι μαζί κάναμε τον «Επιτάφιο». Ηταν πολύ σημαντικό ότι διαφορετικοί τραγουδιστές και τραγουδίστριες γράψαμε αυτό το έργο εκείνη την εποχή. Αυτό που θα έχω στο μυαλό μου για πάντα είναι πως όταν ήταν ο Χατζιδάκις, έρχονταν στο στούντιο ο Γκάτσος, ο Κούνδουρος και άλλοι καλλιτέχνες. Οταν ήταν ο Μίκης μαζί, είχαμε ακόμα περισσότερους. Εκεί είδα και τον Γιάννη Ρίτσο. Είμαι ακόμα με τα μάτια ανοιχτά που τους βλέπω γιατί επρόκειτο για ιδιοφυΐες. Εγώ νέα ακόμα, είχα αυτά τα πρόσωπα δίπλα μου, να μου δείχνουν πώς να τραγουδώ. Κι αυτό είναι πολύ σημαντικό γιατί δεν ήταν μόνο η μουσική τους που έπαιρνα αλλά και ο τρόπος που την εκτελούσαν. Από εκεί κι έπειτα έκανα κάποιες ηχογραφήσεις στο εξωτερικό με μεγάλα κομμάτια του Μίκη στα γαλλικά: το «Βρέχει στη φτωχογειτονιά», το «Περιγιάλι» κ.ά.».