Η σκληρή σύμβαση της σιωπής

Σοκαρισμένη κι αμήχανη η κοινή γνώμη παρακολουθεί όλα αυτά που συμβαίνουν μετά τις αποκαλύψεις της Σοφίας Μπεκατώρου, που έκανε γνωστό με αρκετή γενναιοψυχία ότι έπεσε θύμα βιασμού από παράγοντα της Ομοσπονδίας Ιστιοπλοΐας αρκετά χρόνια πριν. Την ολυμπιονίκη επαίνεσε για την απόφασή της να μιλήσει και ο Πρωθυπουργός της χώρας. Και πολύ καλά έκανε. Από ό,τι φαίνεται η στάση της Μπεκατώρου θα βοηθήσει ώστε να ανοίξουν κι άλλα κλειστά στόματα. Ηδη εδώ και τρεις μέρες πρώην πρωταθλήτριες καταγγέλλουν πολλά. Οσοι λένε ότι άργησαν να το κάνουν δεν έχουν ιδέα τι σημαίνει πρωταθλητισμός και πόσο δύσκολο είναι για έναν αθλητή να σπάσει τη σύμβαση της σιωπής με την οποία συχνά είναι υποχρεωμένος να ζει, αν θέλει να προχωρήσει.

Αθλια

Η κακοποίηση της Μπεκατώρου είναι μια άθλια πράξη που πρέπει να τιμωρηθεί και σε αυτό συμφωνούμε όλοι. Συμφωνούμε νομίζω όλοι ότι η ολυμπιονίκης δεν έχει κανένα λόγο να πει υπερβολές και ψέματα για κάτι που έχει συμβεί χρόνια πριν: δεν άντεξε να το κουβαλά και κανείς μας δεν έχει δικαίωμα να της ασκεί κριτική για τις αντοχές της. Ισα ίσα: το θάρρος της γνώμης της πρέπει να γίνει οδηγός για πολλά νέα κορίτσια που ακόμα αθλούνται. Και που δεν πρέπει για κανένα λόγο να διστάζουν να αποκαλύψουν οποιαδήποτε πράξη φρίκης ή μικρότητας τις τραυμάτισε ψυχικά.

Σιωπή

Θέλω να πω κάτι για όσους απορούν με τη σιωπή της πρωταθλήτριας και για όσους αναρωτιούνται γιατί μια πρωταθλήτρια τέτοιου μεγέθους δεν είχε το θάρρος να καταγγείλει όποιον της έκανε κακό τη στιγμή που αυτό συνέβη, ώστε να μπορεί και η Δικαιοσύνη να επιβάλει τις ποινές που πρέπει. Μερικές φορές όσο πιο μεγάλος είναι ο αθλητής τόσο πιο δύσκολο του είναι να σπάσει τους κανόνες της σιωπής με τους οποίους πορεύεται.

Εκπαιδεύεται

Ο αθλητής εκπαιδεύεται από μικρός να μη μιλάει. Δεν πρέπει να έχει άποψη αλλά πρέπει να εκτελεί τις οδηγίες των προπονητών. Δεν πρέπει να φέρνει αντιρρήσεις αλλά οφείλει να συμμορφώνεται περίπου σαν φαντάρος. Επιδεικνύει την πειθαρχία του αποδεχόμενος κάθε αποστολή και κάθε προπονητική (κι όχι μόνο) απαίτηση. Κι όταν ακόμα γίνει τεράστιος κι ανεβεί στο βάθρο ως νικητής και πάλι δεν θα πρέπει να ξεχνά ποτέ την αποστολή της σιωπής του. Οταν μάλιστα ταυτίζεται και με το σπορ που υπηρετεί πρέπει να είναι ακόμα πιο προσεκτικός. Για το καλό του αθλήματος πρέπει να λειτουργεί ως πρεσβευτής του, δηλαδή ως απολογητής του. Να μη δίνει αφορμές για να χάσει φίλους το άθλημα. Να μην ασκεί κριτική στην ομοσπονδία ή στον πρόεδρο «που τόσο βοηθά». Να μην ξεχνά ότι εκπροσωπεί κάτι σημαντικότερο από τον εαυτό του: εκπροσωπεί το άθλημα, τους συναθλητές του, τους παράγοντες που το υπηρετούν, έναν ολόκληρο κόσμο που πρέπει να είναι στο απυρόβλητο. Μόνο αν δεν ξέρεις από αθλητισμό μπορεί να ζητάς από την Μπεκατώρου εξηγήσεις γιατί δεν βγήκε να μιλήσει τότε που η Ελλάδα ζούσε τη ζάλη και την παραζάλη των Ολυμπιακών Αγώνων. Αν το έκανε θα ήταν πιθανότατα για την Ομοσπονδία της Ιστιοπλοΐας κάτι σαν προδότης του αθλήματος - μια από αυτές που δεν εκτίμησαν όσα η ομοσπονδία τους πρόσφερε.

Λάθος

Κάποιος θα πει ότι όλα αυτά δεν είναι λόγος για να κρατήσει μια αθλήτρια το στόμα της κλειστό: λάθος. Ολα αυτά είναι που της κρατούν το στόμα κλειστό: μίλησε τώρα γιατί από όλα αυτά απαλλάχτηκε. Το έκανε σήμερα που είναι εκτός του κόσμου που απαιτούσε πάντα τη σιωπή της. Εχοντας μάλιστα καταφέρει να την πείσει ότι η σιωπή αυτή είναι το μυστικό της επιτυχίας. Ενα είδος δύναμης.

Βιτρίνα

Οι φίλαθλοι αγαπούν τα σπορ και η αγάπη αυτή, όπως όλες οι αγάπες, λειτουργεί και σαν παραμορφωτικός καθρέφτης: δημιουργεί μια εικόνα για τον κόσμο του αθλητισμού που είναι κομμάτι φτιασιδωμένη, όπως οι βιτρίνες. Η αλήθεια είναι ότι πίσω από τις αθλητικές ιστορίες που γνωρίζουμε και με τις οποίες έχουμε μάθει να συγκινούμαστε να πανηγυρίζουμε και να χαιρόμαστε υπάρχουν άλλες ιστορίες που δεν μαθαίνουμε ποτέ. Ιστορίες συμβιβασμών, σιωπών και δακρύων, ιστορίες σκληρότητας και πόνου. Ιστορίες που αθλητές και αθλήτριες έχουν μάθει να κρύβουν. Δεν είναι φυσικά όλες αυτές οι ιστορίες, ιστορίες σεξουαλικής κακοποίησης ή σεξουαλικής παρενόχλησης - κι ευτυχώς. Αλλά ο κόσμος του αθλητισμού είναι γεμάτος σιωπές και για άλλα πολλά. Υπάρχουν σιωπές για το ντόπινγκ π.χ.: ελάχιστοι είναι οι αθλητές που κατάφεραν να καταγγείλουν τον φαρμακοτρίφτη που δήλωνε προπονητής τους. Υπάρχουν σιωπές για τις επιλογές των ομοσπονδιών - επιλογές συχνά καθόλου αθώες. Υπάρχουν σιωπές για τους χορηγούς και τις κατά καιρούς απαιτήσεις τους ή ακόμα και για τις συμπεριφορές των γονιών που πολλές φορές μόνο τρυφερές δεν είναι. Και υπάρχουν και σιωπές για τις συμπεριφορές συναθλητών, γιατρών, προπονητών - σιωπές που οι αθλητές έχουν μάθει να τις θεωρούν υποχρεωτικές. Κάτι σαν συμβάσεις που οφείλουν να σέβονται για να κάνουν καριέρα.

Προσοχή

Ο αθλητής νιώθει συχνά μέρος ενός εξουσιαστικού παιχνιδιού στημένου για να τον βοηθά. Θέλει την προσοχή της ομοσπονδίας, τη βοήθεια του προπονητή, την αγκαλιά του συναθλητή. Δεν ξέρει να ζει μακριά από αυτόν τον κόσμο και για να μην αποβληθεί από αυτόν σιωπά γιατί τις πιο πολλές φορές νιώθει ότι είναι τυχερός και προνομιούχος που ανήκει σε αυτόν. Χθες ο υφυπουργός Αθλητισμού Λευτέρης Αυγενάκης δήλωσε ότι με νόμο θα υπάρχουν πλέον στα συμβούλια των ομοσπονδιών εκπρόσωποι αθλητών. Δεν προκαλεί εντύπωση πως μέχρι τώρα δεν υπήρχαν. Στον κόσμο των ομοσπονδιών οι αθλητές είναι παρείσακτοι - έρχονται και φεύγουν. Αυτοί που υπάρχουν πάντα είναι όλοι οι άλλοι. Οι παράγοντες, οι παρατρεχάμενοι, οι ισόβιοι πρόεδροι που «έχουν αφιερώσει στο σπορ τη ζωή τους» και που πάντα γκρινιάζουν γιατί αυτή η απόφασή τους δεν είναι όσο θα 'πρεπε σεβαστή από όλους τους υπόλοιπους. Η Μπεκατώρου αυτόν τον κόσμο και τη δύναμή του τον ξέρει καλά. Εκείνη η σιωπή της ήταν η άμυνά της. Τίποτα περισσότερο, τίποτα λιγότερο.

Υπερβολή

Δεν θα ήθελα απλά, όπως συχνά να συμβαίνει, να φτάσουμε στην υπερβολή του πράγματος: νομίζω δεν θα το ήθελε και η ίδια η ολυμπιονίκης. Ολα όσα καταγγέλλονται (και όλα όσα πιθανότατα θα γίνουν γνωστά και προσεχώς) δεν είναι ο αθλητισμός: ο αθλητισμός παραμένει κάτι υπέροχο. Δεν είναι ούτε η ιστιοπλοΐα: κι αυτή είναι μαγική. Καταγγέλλεται η διαστροφή κάποιων ανθρώπων που πρέπει με βάση τον νόμο να τιμωρηθούν. Διεστραμμένοι δεν θα μπορούσαν να λείπουν ούτε από τον κόσμο του αθλητισμού, που καμιά φορά τους τραβάει κιόλας. Οπως το μέλι τις μύγες...