Μέσα στις ναπολιτάνικες «τράτες» των εφήβων γκάνγκστερ

Παιδιά που ξαφνικά γίνονται αρχηγοί μαφιόζικων ομάδων. «Η Μαφία πάντα απασχολούσε muschilli - τα αποκαλούμενα "κουνουπάκια" - σε δευτερεύοντες ρόλους» εξηγεί ο Ρομπέρτο Σαβιάνο, ο ιταλός δημοσιογράφος που το 2006 αποκάλυψε με το βιβλίο του «Γόμορρα» τον τρόπο οργάνωσης της Καμόρα - από τότε ζει υπό αστυνομική προστασία. Τώρα ο 40χρονος Ναπολιτάνος αποφάσισε να ασχοληθεί με τα παιδιά της Μαφίας. «Εδώ και μερικά χρόνια στη Νάπολι, πήραν τα ηνία παιδιά και έφηβοι. Εβλεπες ηλικίες από 10 έως 19 να ελέγχουν τα πάντα: αποφάσιζαν τα αλισβερίσια με τα ναρκωτικά, το ξέπλυμα των χρημάτων, τις εκτελέσεις... Ηθελα να μάθω περισσότερα γι' αυτό».

Το βιβλίο είναι μυθιστόρημα, όμως έχει τις ρίζες του στη ναπολιτάνικη πραγματικότητα. Ο Σαβιάνο δείχνει στον αναγνώστη έναν κόσμο βίαιου εγκλήματος που μπλέκεται με την παιδικότητα, έναν κόσμο επίδοξων Αλ Καπόνε με ακμή, παιδιών που χρησιμοποιούν το βιντεογκέιμ «Grand Theft Auto» προκειμένου να εκπαιδευθούν για να κλέψουν ένα τριαξονικό φορτηγό και δοκιμάζουν όπλα που με το ζόρι μπορούν να ελέγχουν σκοτώνοντας μετανάστες που περιμένουν στη στάση του λεωφορείου. Ο συγγραφέας ξέρει πώς να κρατήσει την αφήγησή του ζωντανή και ορμητική, όπως οι βέσπες που χρησιμοποιούν οι νεαροί εγκληματίες για να κυκλοφορούν στα δρομάκια της Νάπολι.

Δέκα πιτσιρίκια με παρατσούκλια όπως Μαραζά, Πεσμένος, Δοντάκι, Λόλιποπ, Ντρόουν, επώνυμα παπούτσια, κανονικές οικογένειες και το όνομα του κοριτσιού τους σε τατουάζ, έφηβοι που δεν έχουν αύριο, ούτε καν πιστεύουν σ' αυτό. Φτιάχνουν μια «τράτα», μια ένοπλη συμμορία συνδεδεμένη με την Καμόρα, τη ναπολιτάνικη Μαφία. Κρυμμένοι στις στέγες της πόλης, πυροβολούν με ημιαυτόματα σημαδεύοντας δορυφορικές κεραίες και κατόπιν κατεβαίνουν στους δρόμους για να σκορπίσουν τον τρόμο, με στόχο να ελέγξουν συνοικίες, αποσπώντας τες από τις αντίπαλες «τράτες», ενώ την ίδια ώρα βυθίζονται στη μυθολογία της Καμόρα. Στη μοναδική σκηνή του βιβλίου όπου βλέπουμε τον αρχηγό της «τράτας», τον Νικόλας Φιορίλο, στο σχολείο, το αγόρι εντυπωσιάζει τον καθηγητή με την περίφημη φράση του Μακιαβέλι ότι ένας πρίγκιπας έχει στόχο να προκαλέσει τον φόβο και όχι την αγάπη των υπηκόων του. Η αφήγηση του Σαβιάνο είναι καταιγιστική, αλλά και κάποιες από τις σκηνές που περιγράφει σοκαριστικές.

Για το βιβλίο αυτό συνομίλησε με πολλά παιδιά που ανήκουν σε πραγματικές «τράτες». «Τους πήρα συνεντεύξεις στις φυλακές. Και κατάλαβα ότι είναι ταλαντούχα. Φανταστείτε οικιστικές ζώνες που μέσα σ' ένα Σαββατοκύριακο αποφέρουν κέρδη μισού εκατομμυρίου ευρώ, πουλώντας χασίς και κοκαΐνη. Φανταστείτε έναν δεκαπεντάχρονο που πρέπει να αγοράζει τις ουσίες, να φτιάχνει τις τιμές, να εξαγοράζει αστυνομικούς, να πληρώνει τους ντόπιους για να μην κάνουν φασαρία. Είναι σαν να δίνεις σ' έναν δεκαπεντάχρονο τα κλειδιά ενός σουπερμάρκετ και να του λες: "Διεύθυνέ το". Αυτά τα παιδιά εάν είχαν την ευκαιρία νόμιμα, θα γινόντουσαν καταπληκτικοί επιχειρηματίες».

Οι απόψεις του μπορεί να σοκάρουν, αλλά θεωρεί πως το βιβλίο πρέπει να αποτελέσει μια προειδοποίηση προς τους γονείς για να είναι πιο προσεκτικοί απέναντι στον κόσμο στον οποίο μεγαλώνουν τα παιδιά τους. Υπάρχει πάντα ο κίνδυνος ωραιοποίησης παιδιών με ικανότητες που τις χρησιμοποιούν για λάθος λόγους, αν και ο Σαβιάνο χρησιμοποιεί το πρώτο μυθιστόρημά του ως όχημα για να μας δώσει τη μεγάλη γνώση του για την Καμόρα και τις μεθόδους της. Πριν από κάθε δραματικό επεισόδιο υπάρχουν εκτενείς ιστορίες για τους πολέμους των τοπικών συμμοριών και δυσοίωνες σκέψεις για τις ναπολιτάνικες αξίες. Ετσι ακούμε πως, όσο βίαιος κι αν είναι ο Νίκολας, σέβεται την παρθενιά της φίλης του ή καλούμαστε να κατανοήσουμε την ομερτά ενός αφεντικού που δεν καταθέτει εναντίον του ανθρώπου που δολοφόνησε τον γιο του επειδή τα μυστικά του «Συστήματος» πρέπει να προστατευθούν πάση θυσία.

Απόσπασμα

«Δεν τον φώναζαν τυχαία "Σπίρτο"»

Και όλα έγιναν εύκολα. Οπως είναι πάντα πιο εύκολες οι σημαντικές επιλογές, από τις οποίες δεν υπάρχει γυρισμός. Είναι το παράδοξο κάθε γενιάς: οι αναστρέψιμες επιλογές είναι οι φρόνιμες, μελετημένες και ζυγισμένες. Οι μη αναστρέψιμες γίνονται με μια απόφαση της στιγμής, γεννιούνται από μια ενστικτώδη παρόρμηση, χωρίς αντίσταση. Ο Νίκολας έκανε ό,τι και όλοι οι άλλοι της ηλικίας του: απογεύματα πάνω στο μηχανάκι μπροστά στο σχολείο, σέλφι, εμμονή με τα αθλητικά παπούτσια - για εκείνον αποτελούσαν πάντα την απόδειξη ότι ήταν ένας άνθρωπος που πατούσε καλά στη γη, χωρίς εκείνα τα παπούτσια δεν θα αισθανόταν καν ανθρώπινο ον. Επειτα, μια μέρα πριν από μερικούς μήνες, στα τέλη Σεπτέμβρη, έτυχε ο Αγκοστίνο να μιλήσει με τον Κοπακαμπάνα, έναν σημαντικό άντρα από τους Στριάνο της Φορτσέλα. (...)

Ο Αγκοστίνο έτρεξε στους φίλους του μόλις σχόλασε. Εφτασε με το πρόσωπο κατακόκκινο, λίγο - πολύ το ίδιο ζωηρό κόκκινο με τα μαλλιά του. Από μακριά έμοιαζε λες και ο λαιμός του είχε πάρει φωτιά, δεν τον φώναζαν τυχαία «Σπίρτο». Τους εξιστόρησε λαχανιασμένος τα πάντα, λέξη προς λέξη. Δεν θα ξεχνούσαν ποτέ εκείνη τη στιγμή. «Ο Κο-πα-κα-μπά-να!» είχε προφέρει συλλαβιστά το όνομα. «Ο αρχηγός περιοχής της φαμίλιας Στριάνο. Λέει ότι θέλει να του δώσουμε ένα χεράκι, έχει ανάγκη από παιδιά. Και πληρώνει καλά».

Roberto Saviano
Η τράτα
των παιδιών
Μτφ. Μαρία Οικονομίδου,
εκδ. Πατάκη, 2019, σελ. 453
Τιμή 19 ευρώ