Η συζήτηση για το μέλλον της Ευρώπης, που ξεκίνησε ενόψει των ευρωεκλογών του Μαΐου του 2019, θα είναι μια πολυεπίπεδη συζήτηση σε μια «δύσκολη» Ευρώπη. Μετά το γαλλικό δημοψήφισμα του 2005 και την οριακή επικράτηση του «όχι» για το Ευρωσύνταγμα, η ΕΕ βυθίστηκε σε μια κρίση στην οποία προστέθηκε τα τελευταία χρόνια και η μεγάλη συζήτηση για το Προσφυγικό. Ετσι η ΕΕ βρέθηκε να βιώνει μια μεγάλη σύγκρουση. Οπου από τη μια πλευρά έχουμε αυτούς που ζητούν μια Ευρώπη «φρούριο» (Ορμπαν και Σαλβίνι) και από την άλλη πλευρά έχουμε την πρόταση για μια Ευρώπη φιλελεύθερη με ενισχυμένη προστασία των εξωτερικών συνόρων, που υποστηρίζεται  κυρίως από τον Μακρόν και τη Μέρκελ.

Ειδικότερα ο Εμανουέλ Μακρόν, μετά τη νίκη του απέναντι  στον εθνικολαϊκισμό τον Μάιο του 2017, έδωσε μια νέα διάσταση στη συζήτηση για το μέλλον της Ευρώπης και δημιούργησε νέες προϋποθέσεις για τη γαλλογερμανική συνεργασία που είναι πάντα απαραίτητη για την προώθηση της ευρωπαϊκής ενοποιητικής διαδικασίας.

Η Ευρωπαϊκή Ενωση έχει ανάγκη από πολιτικούς ηγέτες με ξεκάθαρες ευρωπαϊκές θέσεις γιατί αντιμετωπίζει σήμερα σοβαρές απειλές. Ηγέτες που δεν θα επικαλούνται διαρκώς το «εθνικό συμφέρον» που εγκλώβισε την ΕΕ στα εθνικά «εγώ». Σε αυτόν τον εγκλωβισμό των «εθνικών εγωισμών» εντάσσεται και το βρετανικό δημοψήφισμα που οδήγησε στο Brexit.

Αραγε μπορεί το Brexit να αφυπνίσει πολιτικά την Ευρώπη και να την κάνει να αλλάξει; Σήμερα, με τη Γερμανία να είναι ο βασικός πρωταγωνιστής της ευρωζώνης, είναι προφανής η ανάγκη για ένα πιο λειτουργικό σύστημα για την ευρωζώνη, η οποία ούτως ή άλλως αποτελεί  μέρος του προβλήματος γιατί είναι μια ατελής οικονομική και νομισματική ένωση χωρών-μελών με διαφορετικά χαρακτηριστικά.

Η εμβάθυνση – ολοκλήρωση της ευρωζώνης, που θα μπορούσε να συνοδεύεται από τη δημιουργία θέσης υπουργού Οικονομικών της ευρωζώνης, τη μετεξέλιξη του μόνιμου μηχανισμού ΕSM σε Ευρωπαϊκό Νομισματικό Ταμείο, ανεξάρτητο από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή (κάποιοι τη θεωρούν ευάλωτη σε πολιτικές πιέσεις), ίσως και Κοινοβουλίου, θα είναι ο βασικός άξονας των θεσμικών συζητήσεων που θα αρχίσουν μετά τις ευρωεκλογές του Μαΐου.

Τις παραπάνω συζητήσεις πιθανότατα θα συμπληρώνει το σχέδιο ανάπτυξης της ευρωπαϊκής κοινής άμυνας προκειμένου η ΕΕ να είναι σε θέση να εξασφαλίζει τη στρατηγική της αυτονομία, να μπορεί να διαχειριστεί τις διεθνείς κρίσεις μόνη της και να εγγυάται τα εξωτερικά σύνορά της.  

Το κλειδί για να ανταποκριθεί η Ευρώπη στις σημερινές και μελλοντικές προκλήσεις είναι να εξοπλιστεί με την απαραίτητη κυριαρχία. Για να καθορίζει η ίδια η Ευρώπη το μέλλον της χρειάζεται περισσότερη κυριαρχία. Είναι απαραίτητο να αποκτήσει η ΕΕ μια ευρωπαϊκή άμυνα. Οσο για την Ελλάδα, φαίνεται πως η ελληνική κυβέρνηση δεν έχει πειστεί πως η ελληνική κυριαρχία διασφαλίζεται μέσα από την ενίσχυση της συλλογικής ευρωπαϊκής κυριαρχίας.

Ο Σωτήρης Ντάλης είναι επίκουρος καθηγητής Διεθνών Σχέσεων και Ευρωπαϊκής Ενοποίησης στο Τμήμα Μεσογειακών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αιγαίου.

Τελευταία Νέα