Μυστικά θαμμένα μέσα στη φορμόλη

Σε πείσμα των εντυπώσεων, οι ανθρωποκτονίες στην Ισλανδία δεν δικαιολογούν την εξάπλωση του αστυνομικού μυθιστορήματος. Με 9 φόνους ανά 1 εκατομμύριο κατοίκους (ή έστω 18 το 2000, χρονιά που ο Αρτναλντουρ Ιντριδασον έγραψε τη «Φορμόλη»), δύσκολα συναισθάνεται κανείς την επιτυχία του συγκεκριμένου συγγραφέα ή της Ιρσα Σιγκουρδαρντότιρ. Εκτός αν αποδεχθούμε ότι το αστυνομικό μυστήριο είναι η ιδανική φόρμα μέσα από την οποία ο Ιντριδασον φωτίζει τις ρωγμές του «σκανδιναβικού θαύματος» (επι)κρίνει τις συλλογικές ματαιώσεις και τα οικογενειακά αδιέξοδα.

Ο επιθεωρητής Ερλενδουρ (στα βιβλία βέβαια – ανεξήγητα – αναφέρεται ως Ετλεντουρ) ζει μόνος, ως διαζευγμένος πατέρας δύο παιδιών. «Το διαζύγιο ήταν ζόρικο και ο Ετλεντουρ έχασε σχεδόν κάθε επαφή με τα παιδιά του όταν ήταν μικρά…». Τρώει κατεψυγμένα γεύματα που ζεσταίνει στον φούρνο μικροκυμάτων και νιώθει αιφνιδιασμένος από τη «μεταμόρφωση» της ναρκομανούς κόρης του Εύας Λιντ, η οποία μιλάει την επιθετική αργκό της γενιάς της. Απέναντί της μοιάζει ανήμπορος – η απόλυτη αντίθεση στην ικανότητα με την οποία επιλύει υποθέσεις όπως της «Φορμόλης», όπου ένας άντρας βρίσκεται δολοφονημένος στο διαμέρισμά του και ένα σημείωμα τον συνδέει με ένα αποκρουστικό έγκλημα σαράντα χρόνια πριν.

Ανασκαφές

Τα θαμμένα μυστικά της καλογυαλισμένης ισλανδικής κοινωνίας είναι και εκείνα που ενδιαφέρουν τον συγγραφέα. Οπως στη «Σιωπή του τάφου» (Μεταίχμιο, μτφ. Γιώργος Μπαρουξής, 2012), έτσι και εδώ παρουσιάζει μια πραγματική ανασκαφή – εν προκειμένω, στα θεμέλια υπόγειων διαμερισμάτων στο χωριό Νορδουρμίρι, την περίοδο που η αγροτική χώρα αντίκριζε το μέλλον της ευημερίας. «Η Ισλανδία είχε γίνει πια ανεξάρτητη δημοκρατία και οι δρόμοι πήραν τα ονόματα επικών ηρώων… Οι ιδιοκτήτες τα μετέτρεψαν αργότερα σε διαμερίσματα. Εγκατέστησαν κουζίνες, σήκωσαν τοίχους κι έφτιαξαν δωμάτια, κάνοντάς τα κατοικήσιμα. Παλιότερα σ’ αυτά τα υπόγεια γίνονταν οι βαριές δουλειές και επιπλέον ήταν… «δωμάτια υπηρεσίας»». Αλλη μια απόδειξη ότι το πέρασμα από την παλιά στη νέα Ισλανδία «βασανίζει» τον συγγραφέα, ο οποίος καμουφλάρει τις επιπτώσεις αυτής της μετάβασης ανάμεσα στις γραμμές με τα κρυπτικά σημειώματα θρησκευτικού χαρακτήρα, τους βιασμούς, την εμφάνιση ενός υπόπτου μέσα στη βροχή, το πριονισμένο δίκαννο, το Κέντρο Γενετικών Ερευνών του Ρέικιαβικ. Το τελευταίο μόνο τυχαία δεν αναφέρεται από τον συγγραφέα, που δεν χάνει την ευκαιρία να πάρει μέρος σε έναν πόλεμο της εποχής του κατακρίνοντας τη δράση της ισλανδικής βιοφαρμακευτικής εταιρείας Decode Genetics. Με εκκίνηση το 1996, η εταιρεία ερευνούσε τη σύνδεση συγκεκριμένων γονιδίων με ασθένειες όπως ο καρκίνος και η σχιζοφρένεια, ενώ πρότεινε τη συγκέντρωση των ιατρικών φακέλων όλου του ισλανδικού πληθυσμού.

Το μυθιστόρημα, που είναι το τρίτο στη σειρά με τον Ερλενδουρ, είχε κυκλοφορήσει το 2007 από τις εκδόσεις Λιβάνη, σε μετάφραση Εφης Τσιρώνη. Από τις εκδόσεις Μεταίχμιο κυκλοφορούν επίσης οι ιστορίες «Φωνές» (2013), «Ο άνθρωπος της λίμνης» (2014), «Παγωμένη νύχτα» (2016), όλα σε μετάφραση Νίκης Προδρομίδου.