Ηταν το φθινόπωρο του 2001, κάποια μέρα ανάμεσα στην τρομοκρατική επίθεση της 11ης Σεπτεμβρίου και την αμερικανική εισβολή στο Αφγανιστάν. Ημουν στη Βενετία με τον Ρίτσαρντ Χόλμπρουκ, τον πρεσβευτή των ΗΠΑ στον ΟΗΕ. Κάποια στιγμή χτύπησε το κινητό του. Στη γραμμή ήταν ο Κόφι Ανάν, γενικός γραμματέας του ΟΗΕ. Ο Χόλμπρουκ περίμενε αυτό το τηλεφώνημα. Ο Ανάν είχε σφυρηλατήσει μια στενή συνεργασία με τον Χόλμπρουκ, τον βετεράνο διπλωμάτη που έπαιξε σημαντικό ρόλο στον τερματισμό του πολέμου της Βοσνίας. Οι δυο άνδρες πίστευαν ότι η συνεργασία τους ήταν απαραίτητη για την παγκόσμια ειρήνη και σταθερότητα. Ο ΟΗΕ, το απόλυτο σύμβολο της διεθνούς νομιμότητας και του κράτους δικαίου, είχε συμμαχήσει με τις ΗΠΑ, το σύμβολο της ισχύος.

Καθώς θρηνούμε τον θάνατο του Κόφι Ανάν, πρέπει να θρηνήσουμε και τον θάνατο αυτής της συμμαχίας. Μετά την αποχώρηση του Ανάν το 2007 ο ΟΗΕ έχασε το κύρος του. Ο Ανάν δεν ήταν τέλειος, η καριέρα του περιελάμβανε λάθη και τραγωδίες. Ομως διέθετε έναν συνδυασμό χαρίσματος, φινέτσας, ευφράδειας και αυτοελέγχου που ενίσχυσαν το κύρος τού σημαντικότερου διεθνούς οργανισμού. Κανένας από τους διαδόχους του δεν διαθέτει αυτές τις ιδιότητες, ούτε ο Αντόνιο Γκουτέρες, ο οποίος ορκίστηκε πέρυσι. Παρά τα προτερήματά του, από τότε που ανέλαβε ο Γκουτέρες, ο ΟΗΕ έχει εξαφανιστεί από την παγκόσμια σκηνή.

Ο κόσμος βρίσκεται στα πρόθυρα ενός χάους που έχουμε να δούμε από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Οι ολοένα και θρασύτερες επιθέσεις κατά του πολυμερισμού και του διεθνούς δικαίου απειλούν να καταστρέψουν το μεταπολεμικό παγκόσμιο σύστημα – και τον πυλώνα του, τον ΟΗΕ – που δημιουργήθηκε για να μην επαναληφθεί η Ιστορία. Σήμερα οι ΗΠΑ είναι ο κύριος επικριτής του ΟΗΕ. Ο πρόεδρος Τραμπ θεωρεί τον ΟΗΕ άχρηστο, καθώς ο ΟΗΕ υπερασπίζεται τον πολυμερισμό και το διεθνές δίκαιο, ενώ ο πρόεδρος προτιμά τις διμερείς συμφωνίες και τη διακυβέρνηση διά της ισχύος. Η Ρωσία επίσης αμφισβητεί τον ρόλο του ΟΗΕ, αν και σε μικρότερο βαθμό.

Μια παγκόσμια δύναμη που υποστηρίζει τον ΟΗΕ είναι η Κίνα. Ομως για να αποκατασταθούν το κύρος και η επιρροή του ΟΗΕ είναι απαραίτητη η στήριξη των ευρωπαϊκών χωρών – κυρίως της Γαλλίας και της Γερμανίας -, σε συνδυασμό με δύο άλλες ισχυρές φιλελεύθερες δημοκρατίες, όπως ο Καναδάς και η Ιαπωνία.

Ο Ντομινίκ Μοϊζί είναι ιδρυτής του Γαλλικού Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων και καθηγητής στο Ινστιτούτο Πολιτικών Επιστημών του Παρισιού