Τα βήματα που ανακοίνωσε η κυβέρνηση για την καταπολέμηση της αυθαίρετης δόμησης είναι, τα περισσότερα, αναγκαία και σημαντικά, αλλά έρχονται πολύ αργά. Δεν χρειαζόταν να θρηνήσουμε θύματα για να γίνουν όλα αυτά. Εστω και έτσι όμως, πρέπει να εφαρμοστούν, να μη μείνουν εξαγγελίες. Αλλά και να φροντίσουμε όλοι, επιστημονικοί φορείς και πολιτικό σύστημα, να προχωρήσουν και όλα τα υπόλοιπα. Καταρχήν, απαιτείται ανασχεδιασμός της πολιτικής προστασίας. Οχι μόνο σε επίπεδο ανθρώπινου δυναμικού ή διαδικασιών και μηχανισμών αντιμετώπισης κρίσεων, που ελπίζω αυτή τη φορά να προχωρήσουν. Αλλά και σε επίπεδο σχεδιασμού και ελέγχων, που πρέπει να γίνονται περιοδικά και να παρακολουθούνται σταθερά με ηλεκτρονικά εργαλεία: προληπτικός έλεγχος στα δημόσια κτίρια και στους χώρους συνάθροισης κοινού, στην κατάσταση των κοινόχρηστων χώρων ή στο πραγματικό είδος και στις αντοχές των, παλαιών κυρίως, κτιρίων κάθε είδους. Και εδώ τα εργαλεία σήμερα δεν υπάρχουν, αλλά μπορούν εύκολα να δημιουργηθούν μέσα στα επόμενα δύο χρόνια.
Οσον αφορά τις κατεδαφίσεις, και αυτές πρέπει να προχωρήσουν. Οπου απαγορεύεται ρητά η δόμηση από το Σύνταγμα, ανοχή στην αυθαιρεσία δεν νοείται. Παράλληλα όμως πρέπει να μπει και ένα τελικό χρονικό όριο για τις δηλώσεις αυθαιρέτων εκεί όπου επιτρέπεται η δόμηση, γιατί ήδη ύστερα από 7 χρόνια ρυθμίσεων η πρόθεση έχει ξεχειλώσει. Και με βάση τις δηλώσεις που θα έχουν συγκεντρωθεί σε 2 χρόνια, για παράδειγμα από σήμερα, να προχωρήσει εντός 2-3 ετών ο πολεοδομικός σχεδιασμός και τα έργα υποδομής στις περιοχές αυτές, με την ολοκλήρωση 327 Τοπικών Χωρικών Σχεδίων σε όλους τους δήμους της χώρας.
Οσον αφορά τους ελεγκτικούς μηχανισμούς, με την ενεργοποίηση περισσότερων ελεγκτών δόμησης και νέες αρμοδιότητες ελέγχου, χαιρόμαστε που η Πολιτεία αντιλήφθηκε επιτέλους ότι το κράτος πρέπει να κρατήσει έναν ρόλο επιτελικό, ελεγκτή των ελεγκτών. Εδώ και 4 σχεδόν χρόνια προτείνω την ανάθεση υπηρεσιών ελέγχου σε ελεύθερους επαγγελματίες μηχανικούς. Αυτή τη φορά μάς άκουσαν και ανοίγει το μητρώο ελεγκτών και δίνεται δυνατότητα ελέγχων από ιδιώτες μηχανικούς, που δεν θα γίνονταν με άλλον τρόπο, γιατί το κράτος δεν έχει τόσο τεχνικό προσωπικό. Και το ΤΕΕ θα συνδράμει σε αυτή την προσπάθεια.
Ταυτόχρονα, ο Πρωθυπουργός ανακοίνωσε προσλήψεις στα Παρατηρητήρια Δόμησης και δειγματοληπτικό έλεγχο του 5% των δηλώσεων αυθαιρέτων σε περιοχές που επιτρέπεται η δόμηση. Σωστά όλα αυτά, αλλά έπρεπε να είχαν ήδη γίνει. Κατά την ψήφιση του νόμου 4495 προειδοποιήσαμε ότι χωρίς αυτά δεν υπάρχει εφαρμογή του νόμου. Αργησε η πολιτεία, αλλά πρέπει να προχωρήσει.
Και ενεργοποιείται επιτέλους η ηλεκτρονική έκδοση οικοδομικών αδειών, που το ΤΕΕ έχει έτοιμη εδώ και τέσσερα χρόνια. Μαζί με το πληροφοριακό σύστημα αυθαιρέτων, έχουμε ένα πλέγμα ηλεκτρονικών εργαλείων εντοπισμού και τεχνικής πληροφόρησης για τα κτίρια της χώρας. Απομένει να ενεργοποιηθεί άμεσα και η Ηλεκτρονική Ταυτότητα Κτιρίου για τις νομίμως υφιστάμενες οικοδομές, ώστε να αποκτήσει η πολιτεία για πρώτη φορά πραγματική εικόνα του δομημένου χώρου στην Ελλάδα.
Φτάνουν όλα αυτά; Οχι. Χρειαζόμαστε επειγόντως, όπως προτείναμε εγκαίρως, εδώ και έναν χρόνο, έναν ενιαίο ψηφιακό χάρτη με όλες τις θεσμικές γραμμές: δασικά, Νatura, ρέματα, αρχαιολογικούς χώρους, χρήσεις γης, όρους δόμησης κ.λπ. Μόλις αυτό υλοποιηθεί, κάθε ελεγκτής θα μπορεί να καταλάβει αμέσως τι είναι παράνομο και τι νόμιμο. Με ένα drone και μια εφαρμογή που θα «κουμπώνει» τις εικόνες στον ενιαίο χάρτη, θα ξέρουμε σε λίγα δευτερόλεπτα τι είναι αυθαίρετο και τι είναι νόμιμο. Και ο πολίτης θα ξέρει τι επιτρέπεται και τι απαγορεύεται. Παντού. Δεν είναι φαντασία. Τα εργαλεία υπάρχουν, χρειάζεται απλώς δουλειά για ενοποίηση βάσεων δεδομένων του Δημοσίου και λίγα χρήματα. Με όλα αυτά ο τεχνικός κόσμος μπορεί σε δύο χρόνια να αλλάξει τη χώρα. Πολιτική βούληση υπάρχει;
Ο Γιώργος Ν. Στασινός είναι πρόεδρος του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας