Το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο και το Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων γνωμοδότησαν ομόφωνα υπέρ των προμελετών για την επέκταση και αναβάθμιση του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, του σημαντικότερου αποθετηρίου αρχαίας ελληνικής τέχνης παγκοσμίως. Τον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό έχουν αναλάβει τα γραφεία Chipperfield και Τομπάζη. Οι μελέτες ξεκίνησαν μετά την κύρωση από τη Βουλή, τον Απρίλιο του 2024, της σύμβασης χορηγίας ύψους 40 εκατ. ευρώ από τον Σπύρο και τη Ντόροθυ Λάτση, στη μνήμη του Ιωάννη και της Εριέττας Λάτση, για τη χρηματοδότηση του συνόλου των μελετών που αφορούν και το Επιγραφικό Μουσείο.

Η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη δήλωσε: «Η Ελλάδα αποκτά το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο που της αξίζει». Όπως ανέφερε, η αρχιτεκτονική ταυτότητα του Μουσείου συνδυάζει νεοκλασικές αρχές και μοντερνιστικές επεμβάσεις, ενώ η επέκταση θα αποδώσει στο μνημείο ενιαίο χαρακτήρα, αίροντας τις ασυνέχειες προηγούμενων προσθηκών. Παράλληλα, θα αναβαθμίσει τη λειτουργία του, ικανοποιώντας τις ανάγκες ενός σύγχρονου μουσείου διεθνούς επιπέδου.

Η υπουργός υπογράμμισε ότι το νέο συγκρότημα και ο δημόσιος κήπος θα αποτελέσουν τοπόσημο για την Αθήνα, με έμφαση στην εξωστρέφεια, την έρευνα και τη βιωσιμότητα. Επισήμανε ακόμη πως αντιμετωπίζονται χρόνιες παθογένειες, όπως η υγρασία, ενώ ενισχύεται η αντισεισμική προστασία και η ενεργειακή απόδοση του κτηρίου, εξασφαλίζοντας κατάλληλες συνθήκες για την έκθεση των αρχαιοτήτων.

Η αρχιτεκτονική πρόταση και οι νέες λειτουργίες

Η πρόταση στοχεύει στη δημιουργία ενός δημόσιου πάρκου, στην προβολή της ελληνικής ταυτότητας και στην επέκταση των λειτουργιών του Μουσείου. Περιλαμβάνει νέα κύρια είσοδο επί της οδού Πατησίων με πλατεία και δημόσιο φουαγιέ, καθώς και πράσινο πάρκο με μπιστρό και αυλή. Προβλέπεται επίσης ανακαίνιση αιθουσών της δεκαετίας του 1950, ενίσχυση του ερευνητικού κέντρου και αναβάθμιση των υποδομών επισκεπτών, όπως αμφιθέατρο, εστιατόριο, πωλητήριο και χώρους περιοδικών εκθέσεων.

Περίπου 17.000 αρχαιότητες θα εκτεθούν σε δύο θεματικές περιοχές και 13 ενότητες, ενώ οι χώροι των Προϊστορικών Συλλογών θα αυξηθούν από 1.100 σε 2.500 τ.μ. Οι περιοδικές εκθέσεις θα καλύπτουν πάνω από 1.000 τ.μ., ενώ δημιουργούνται νέοι χώροι για εκπαιδευτικά προγράμματα, αποθήκες και εργαστήρια συντήρησης. Αναβαθμίζονται επίσης η βιβλιοθήκη και το ιστορικό φωτογραφικό αρχείο.

Αναβάθμιση για την πόλη και τον πολιτισμό

Η μελέτη στοχεύει στη συνολική αναζωογόνηση της περιοχής Εξαρχείων, Πατησίων και Μεταξουργείου, δημιουργώντας πολιτιστικό άξονα που θα συνδέει το Μουσείο με το ΕΜΠ, την Ακρόπολη και το Πεδίον του Άρεως. Η επέκταση θεωρείται αναγκαία λόγω της αύξησης των επισκεπτών και της ανάγκης για σύγχρονες υποδομές. Παράλληλα, ενισχύεται η αντισεισμική θωράκιση και η ενεργειακή βιωσιμότητα του κτηρίου.

Η παρουσίαση των εκθεμάτων θα ακολουθεί συνεκτική χρονολογική αφήγηση από τη Νεολιθική έως την Ύστερη Αρχαιότητα, προσφέροντας ολοκληρωμένη εμπειρία στους επισκέπτες. Το νέο πάρκο θα δημιουργεί διάλογο με το ιστορικό κτήριο του Ziller, αναβιώνοντας την αισθητική του 19ου αιώνα με ελικοειδή μονοπάτια και φυσική φύτευση που ενισχύει την αίσθηση βάθους και ηρεμίας.

Μουσειολογική και τεχνική προσέγγιση

Η μουσειολογική ιδέα προβλέπει διαδρομή τεσσάρων επιπέδων, δύο στην επέκταση και δύο στο ιστορικό κτήριο, με κεντρικό άξονα που οργανώνει τη ροή των επισκεπτών και αξιοποιεί το φυσικό φως. Οι αίθουσες συνδυάζουν ευρύχωρες εκθεσιακές περιοχές με μικρότερα δωμάτια στοχασμού, ενώ το υπόγειο υδάτινο στοιχείο προσφέρει προσανατολισμό και ατμόσφαιρα φωτός.

Οι εκπαιδευτικοί χώροι τοποθετούνται στο κέντρο του μνημείου, συνδεδεμένοι με την αυλή του καφέ για υπαίθρια μάθηση. Η εσωτερική σύνδεση του ιστορικού κτηρίου με την επέκταση διασφαλίζει τη λειτουργικότητα και τη ροή των επισκεπτών, αλλά και την ασφαλή μετακίνηση αρχαιοτήτων.

Περιβάλλον και βιωσιμότητα

Στην είσοδο της Πατησίων διαμορφώνεται άλσος από πλατάνια, που συμβάλλει στη μείωση της θερμότητας και της σκόνης, δημιουργώντας έναν ευχάριστο προθάλαμο για τους επισκέπτες. Η πρόσβαση στο πάρκο θα είναι καθολική, με ράμπες, ανελκυστήρες και φιλικές διαδρομές. Το πάρκο θα κλείνει τη νύχτα με διακριτικό φράχτη ενσωματωμένο στη βλάστηση.

Οι ηλεκτρομηχανολογικές μελέτες εστιάζουν στην προστασία των εκθεμάτων, στη ρύθμιση θερμοκρασίας και υγρασίας, στην εξοικονόμηση ενέργειας και στη δυνατότητα μελλοντικών επεκτάσεων. Περιλαμβάνουν εγκαταστάσεις πυροπροστασίας, φυσικού αερίου, αερισμού, ηλεκτρισμού και ανελκυστήρων.

Ιστορική και αρχιτεκτονική εξέλιξη του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου

Το Μουσείο εγκαινιάστηκε το 1889 στη σημερινή του θέση, με είσοδο από την οδό Πατησίων. Ο αρχικός σχεδιασμός ανήκει στον Ludwig Lange και τροποποιήθηκε από τους Παναγή Κάλκο, Αρμόδιο Βλάχο και Ernst Ziller, διατηρώντας τη διάταξη με δύο εσωτερικές αυλές.

1871–1889: Κατασκευή πτερύγων από Κάλκο, Βλάχο και Ziller. Ολοκλήρωση δυτικής όψης και κεντρικής αίθουσας με νεοελληνιστικό ύφος.

1903–1906: Επέκταση ανατολικής πτέρυγας από τον Αναστάσιο Μεταξά.

1932–1939: Νέα τριώροφη ανατολική πτέρυγα από τον Γεώργιο Νομικό, με ακαδημαϊκή εξωτερική και λιτή εσωτερική αισθητική.

1940–1941: Απόκρυψη εκθεμάτων λόγω Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.

1947–1964: Παρεμβάσεις Πάτροκλου Καραντινού με μοντερνιστικές αρχές και αναμόρφωση προθαλάμου.

1970–2016: Στατικές ενισχύσεις, αναβαθμίσεις μετά τον σεισμό του 1999 και έργα για τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004.

Τελευταία Νέα