Το 2013, μια μυστηριώδης επιδημία σάρωσε τις ακτές του Ειρηνικού από το Μεξικό έως την Αλάσκα, μετατρέποντας μέσα σε λίγες ημέρες δισεκατομμύρια θαλάσσιους αστερίες σε μια άμορφη μάζα. Η ασθένεια, που ονομάστηκε Sea Star Wasting Disease (SSWD), προκάλεσε εικόνες φρίκης: διαμελισμένα άκρα, κατεστραμμένοι ιστοί και σώματα αστεριών που διαλύονταν. Τα επόμενα δέκα χρόνια, η SSWD χαρακτηρίστηκε ως η μεγαλύτερη επιδημία που έχει καταγραφεί ποτέ σε άγριο θαλάσσιο είδος και κατατάχθηκε στα δέκα μεγαλύτερα άλυτα μυστήρια των ωκεανών. Παρά τις πολυάριθμες προσπάθειες, ο υπεύθυνος παθογόνος παράγοντας παρέμενε άγνωστος — μέχρι σήμερα.
Μετά από πενταετή έρευνα, διεθνής ομάδα επιστημόνων από πανεπιστήμια, κυβερνητικούς φορείς και μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς εντόπισε τελικά τον ένοχο: ένα νέο στέλεχος του βακτηρίου Vibrio pectenicida. Η ανακάλυψη αυτή είναι κομβικής σημασίας. Οι θαλάσσιοι αστερίες, και ιδιαίτερα το είδος Pycnopodia helianthoides (ήλιος-αστέρας), παίζουν κρίσιμο ρόλο στα οικοσυστήματα των δασών φυκιών. Ο ήλιος-αστέρας, το μεγαλύτερο είδος θαλάσσιου αστερία που μπορεί να φτάσει το μέγεθος ενός ελαστικού ποδηλάτου, τρέφεται με θαλάσσιους αχινούς, συγκρατώντας τον πληθυσμό τους σε ισορροπία. Η απώλεια σχεδόν έξι δισεκατομμυρίων αστεριών λόγω της SSWD οδήγησε σε ανεξέλεγκτη αύξηση των αχινών, οι οποίοι «έγδαραν» τα δάση φυκιών, μετατρέποντας πλούσια οικοσυστήματα σε άγονες εκτάσεις.
Η εξαφάνιση των δασών φυκιών είχε αλυσιδωτές επιπτώσεις: απώλεια βιοποικιλότητας, μείωση αλιευτικών αποθεμάτων, πλήγμα στον τουρισμό, αλλά και μείωση οικοσυστημικών υπηρεσιών όπως η προστασία από τη διάβρωση, η βελτίωση της ποιότητας του νερού και η δέσμευση άνθρακα. Το Vibrio pectenicida αποδείχθηκε ιδιαίτερα δύσκολο στην ανίχνευση, καθώς παρουσιάζει ιδιαιτερότητες που το διαφοροποιούν από άλλα είδη Vibrio. Το στέλεχος FHCF-3, που απομονώθηκε από την ερευνήτρια Amy Chan στο Πανεπιστήμιο της Βρετανικής Κολομβίας, προκάλεσε θανατηφόρα μόλυνση σε εργαστηριακές συνθήκες, επιβεβαιώνοντας τον ρόλο του στην ασθένεια.
Η ταυτοποίηση του παθογόνου ανοίγει τον δρόμο για νέα εργαλεία προστασίας. Πρώτος στόχος είναι η ανάπτυξη διαγνωστικού τεστ που θα εντοπίζει το γενετικό του αποτύπωμα, επιτρέποντας την έγκαιρη διάγνωση και τον εντοπισμό περιοχών κατάλληλων για επανεισαγωγή υγιών πληθυσμών. Παράλληλα, η έρευνα επικεντρώνεται στον εντοπισμό ανθεκτικών αστεριών, ώστε να ξεκινήσουν προγράμματα αναπαραγωγής για την αποκατάσταση των πληθυσμών.
Σε έναν ωκεανό που θερμαίνεται και φιλοξενεί ήδη το επικίνδυνο βακτήριο, η μάχη δεν θα είναι εύκολη. Όμως η ανακάλυψη αυτή προσφέρει ελπίδα ότι, κάποια μέρα, οι ήλιοι-αστέρες θα επιστρέψουν στα δάση φυκιών και τα οικοσυστήματα θα αναγεννηθούν.
