Το Κίνημα της «αριστερής γραβάτας»… α λα ΣΥΡΙΖΑ

Αρχές του μακρινού 2016, εκκινήθηκε δυναμικά το λεγόμενο Κίνημα της Γραβάτας. Eίχαμε κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ. Το ασφαλιστικό Γ. Κατρούγκαλου τότε είχε σηκώσει αντιδράσεις. Και ο πιο δυναμικός πυρήνας που διαμορφώθηκε σχετικά γρήγορα ήταν η τριάδα των εξής κλάδων: δικηγόροι – μηχανικοί – οικονομολόγοι, αλλά και άλλες κατηγορίες (π.χ. οι γιατροί) που φέρονταν να κλονίζονται ταξικά από την τότε μεταρρύθμιση. Οι δυνάμεις που συγκροτούσαν το ρεύμα δεν ήταν αμιγώς κομματικές, αν και εδώ οι παρατηρητές εντόπιζαν δύο ποιοτικά νέα στοιχεία για την εποχή: το πρώτο είναι πως αν αναζητήσει ο ιστορικός του μέλλοντος τον κινητήρα του λεγόμενου αντι-ΣΥΡΙΖΑ μετώπου θα τον βρει εδώ – ή μάλλον και εδώ.

Το δεύτερο είναι πως στις αρχές του 2016 σημειώνεται η πρώτη σοβαρή αποξένωση μέρους του εκλογικού σώματος από το κόμμα του Αλέξη Τσίπρα. Κάτι που τελικά απέβη μοιραίο, αφού το εν λόγω κοινωνικό και διαγενεακό κομμάτι δεν επαναπατρίστηκε ποτέ στον ΣΥΡΙΖΑ και πολλοί βλέπουν εδώ και μία (όχι τη μόνη) εκ των αιτιών για τη συριζαϊκή εκλογική ήττα του 2019.

Εχει σημασία να πούμε πως σε κάποια στιγμή του Κινήματος της Γραβάτας αθροίστηκαν δυνάμεις όπως οι αγρότες ή οι κτηνοτρόφοι φτιάχνοντας ένα εκρηκτικό μείγμα κοινωνικής αντιπολίτευσης που δεν πήρε πολύ μαζικά χαρακτηριστικά, αλλά διαμόρφωσε ρήγμα στο πολιτικό σκηνικό και βέβαια στην τότε κυβέρνηση. Ας προσθέσουμε εδώ και μια επιπλέον δυσφορία για τη βαριά φορολογία αυτών των στρωμάτων που επίσης αποδόθηκε στην κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ.

Η αλήθεια, είναι, και σήμερα το παραδέχονται πολλοί πρώην υπουργοί, πως το κίνημα αυτό υποτιμήθηκε από τον Αλέξη Τσίπρα και τους συνεργάτες του εκείνες τις ημέρες. Σήμερα όλα είναι αλλιώς. Ο ΣΥΡΙΖΑ κάθεται στα έδρανα της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Η κυβέρνηση Μητσοτάκη από την άλλη δρομολογεί και παρά την πανδημική κρίση τις δικές της μεταρρυθμίσεις. Μία εκ των πιο νωπών που έχει ανάψει φωτιές αφορά τα επαγγελματικά δικαιώματα αποφοίτων κολεγίων.

Νέα στρατηγική

Η αντιπολίτευση των ΣΥΡΙΖΑ – ΚΚΕ – ΜέΡΑ25 έχει βάλει στο στόχαστρο την υπουργό Παιδείας Νίκη Κεραμέως και συνολικά την κυβερνητική πολιτική στο πεδίο της αναδιάρθρωσης της Ανώτατης Εκπαίδευσης. Και εδώ εστιάζεται μια νέα στρατηγική από τη μεριά της Κουμουνδούρου: ο προσεταιρισμός των επαγγελματικών εκείνων κατηγοριών που πριν από τέσσερα χρόνια συγκροτούσαν το Κίνημα της Γραβάτας. Επιχείρημα; Μα ότι η κυβέρνηση εξισώνει τα πτυχία των ΑΕΙ με αυτά των ιδιωτικών κολεγίων και των ΙΕΚ.

Η υπαρκτή διαφωνία πολλών επιμελητηρίων ή φορέων (π.χ. ΤΕΕ) για τη ρύθμιση – τροπολογία της Κεραμέως έχει κάνει το τελευταίο διάστημα πολλά στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ να αναπαράγουν δηλώσεις ακόμη και πολιτικών αντιπάλων τους επειδή έχουν αντιρρήσεις με τις αλλαγές (π.χ. του κεντροδεξιάς καταβολής προέδρου του ΤΕΕ Γιώργου Στασινού).

Το κλειστό επιτελείο του Αλέξη Τσίπρα θεωρεί πως είναι μια καλή στιγμή να επιτευχθούν δύο βασικοί στόχοι: πως μπορεί τώρα να προκληθεί κοινωνικό ρήγμα στην μπετόν αρμέ πλειοψηφία και στο προβάδισμα της κυβέρνησης. Αλλά και να διαρρήξουν τους δεσμούς της Νέας Δημοκρατίας με αυτούς του επαγγελματικούς κλάδους των τέως «ευγενών Ταμείων». Ως μέρος μιας συνολικής στρατηγικής προσέλκυσης των μεσαίων, θα το περιγράφαμε καλύτερα. Σε ένα πεδίο όπου η αξιωματική αντιπολίτευση δεν μπορεί να βρει τα κλειδιά της απεύθυνσης εδώ και καιρό και εν πολλοίς αυτό ερμηνεύει και τη σταθερή δημοσκοπική της καθήλωση.

Βεβαίως το Κίνημα της Γραβάτας… α λα συριζαϊκά δεν είναι μια εύκολη υπόθεση. Στρατηγικά ο μεσαίος υλικά χώρος έχει απομακρυνθεί από τον ΣΥΡΙΖΑ εδώ και 4 χρόνια και σήμερα, παρά τις δευτερεύουσες διακυμάνσεις του, αναζητά την επιστροφή στην κανονικότητα. Εδώ αναγνωρίζει – βάσει δημοσκοπικών τάσεων – ως πηδαλιούχο στο εξιτήριο από την πανδημική και κοινωνική περιπέτεια τη σημερινή κυβέρνηση. Μπορεί αυτές τις ημέρες μια σειρά επιμελητηρίων ή θεσμικών εκφράσεων των «γραβατωμένων εργαζομένων» να είναι απέναντι στην τροπολογία για τα πτυχία, αυτό όμως δεν συνιστά ρεύμα, ούτε κίνημα, ούτε μια νέα κοινωνική συμμαχία υπέρ της Κουμουνδούρου.

Κοινά μέτωπα

Η εικόνα που διαγράφεται επίσης μπορεί να έχει αθροιστικά στο μέτωπο και το ΚΚΕ και το MέΡΑ25, όμως οι δύο αυτές πολιτικές δυνάμεις έχουν άλλη ανάγνωση από του ΣΥΡΙΖΑ και άλλες στοχεύσεις. Για παράδειγμα, το ΚΚΕ δεν βλέπει την τροπολογία για τα πτυχία ξεκομμένη από μια συνολικότερη αναδιάρθρωση που προωθεί η κυβέρνηση στην Παιδεία. Εδώ ο Περισσός εντάσσει και τον τρόπο εισαγωγής στα ΑΕΙ και την ίδρυση της πανεπιστημιακής αστυνομίας και επίσης τα συνδέει με ένα νέο μοντέλο πανεπιστημίου προσαρμοσμένο στην αγορά. Θεωρεί επίσης πως όλα αυτά είναι συνέχιση της πολιτικής του ΣΥΡΙΖΑ, ημιτελής ή μη, αποκλείοντας κοινά μέτωπα σε πιο μεγάλο στρατηγικό βάθος και έχοντας μια ριζικά διαφορετική ανάγνωση για το Κίνημα της Γραβάτας.

Για το ΚΚΕ όλα αυτά τα στρώματα είναι μεσαία και σε ραγδαία προλεταριοποίηση και σύμμαχα εν δυνάμει με την εργατική τάξη. Οι πληροφορίες λένε πάντως πως ο ΣΥΡΙΖΑ θα εντείνει τη στρατηγική του για προσέλκυση των μεσαίων το προσεχές έτος. Παρά τις αξιοσημείωτες φωνές στο εσωτερικό του – από την αριστερή αντιπολίτευση – πως οφείλει να ιεραρχήσει τα πιο αδύναμα στρώματα και να επιχειρήσει να επενδύσει πολιτικά σε αυτά.