Στο Μουσείο Ιστορίας του Ανθρώπου, στο Μάντσεστερ, οι επισκέπτες στέκονται περισσότερο χρόνο μπροστά σε ένα έκθεμα. Είναι μία φανέλα της Εθνικής Αγγλίας, με το νούμερο 2. Την είχε φορέσει ο Βιβ Αντερσον στις 29 Νοεμβρίου 1978, στον φιλικό αγώνα με την Τσεχοσλοβακία, στο Γουέμπλεϊ.

Εκείνα τα χρόνια ο ρατσισμός χτυπούσε κόκκινο στην αγγλική κοινωνία.

Οι μαύροι ποδοσφαιριστές που ήταν μετρημένοι στα δάκτυλα του ενός χεριού υπέφεραν από τους ρατσιστές που θεωρούσαν αστείο να τους πετούν μπανάνες.

Ο Βιβ Αντερσον ανήκε στη μειονότητα. Ταλαντούχος, κορυφαίος στη θέση του δεξιού αμυντικού, έκανε σπουδαία χρονιά με τα χρώματα της Νότιγχαμ Φόρεστ. Η κλήση του στην Εθνική από τον Ρον Ατκινσον είχε χαρακτηριστεί σκάνδαλο.

Ο Αντερσον έπαιξε. Και έπαιξε καλά, σημειώνοντας καθαρή νίκη επί των ρατσιστών και του συντηρητισμού της αγγλικής κοινωνίας.

Το 2010, στο Μουντιάλ της Νότιας Αφρικής, οι 12 από τους 23 άγγλους ποδοσφαιριστές ήταν μαύροι. Στη διοργάνωση της Ρωσίας η Αγγλία ταξίδεψε με 11 παίκτες που είναι μαύροι και μιγάδες.

Στη Νίκαια της Γαλλίας βρίσκεται το Εθνικό Μουσείο Αθλητισμού. Σε περίοπτη θέση βρίσκεται τοποθετημένη η φανέλα των Μπλε με το νούμερο 20 στην πλάτη και το όνομα A. JACQUET. Είναι του Εμέ Ζακέ, του προπονητή που οδήγησε τη Γαλλία στον μοναδικό μέχρι σήμερα παγκόσμιο τίτλο της, το 1998.

Ηταν η ομάδα των «black, blanc, beur», των παιδιών των μεταναστών που δήλωσαν την παρουσία τους στη γαλλική κοινωνία με τη βοήθεια μιας μπάλας, κατατροπώνοντας τους ακροδεξιούς του Λεπέν και τους ρατσιστές.

Στο Μουντιάλ της Ρωσίας, οι παίκτες μιας εκ των ημιφιναλίστ, του Βελγίου, συνεννοούνται στα αγγλικά αν και η χώρα τους έχει τρεις επίσημες γλώσσες: τα ολλανδικά, τα γαλλικά και τα γερμανικά. Ο διχασμός είναι βαθύς και δεν είναι λίγοι αυτοί που πιστεύουν πως μόνο η κατάκτηση του Μουντιάλ μπορεί να την ενώσει. Η άλλη, η πιο σημαντική πλευρά του ποδοσφαίρου που λίγοι μπορούν να διακρίνουν.