Ενα άγριο και οδυνηρό περιστατικό που κόστισε τη ζωή ενός μαθητή ανέδειξε ένα μεγάλο ζήτημα. Κι αυτό δεν είναι μόνον η παραβατικότητα και η ανομία –που υπάρχουν και κυριαρχούν και στα καλύτερα σπίτια. Αλλά το πόσο εύφλεκτη είναι η κοινωνία και πόσο έτοιμες είναι οι δυνάμεις της αντίδρασης που καραδοκούν. Από την εποχή που ο Κωνσταντίνος Γιάνναρης αποτύπωσε έξοχα με την ταινία του «Στην άκρη της πόλης» κυριολεκτικά την άκρη της πόλης, δηλαδή το Μενίδι και τη ζωή των νεαρών Ρωσοποντίων, συντελείται μια πολλαπλή παρεξήγηση. Οι άσχετοι με την περιοχή χωρίζονται στους βελούδινους δικαιωματιστές και στους πρόθυμους ρατσιστές. Συχνά και οι δύο δεν έχουν ιδέα. Οι πρώτοι υποτιμώντας την υπαρκτή εγκληματικότητα. Και οι δεύτεροι βρίσκοντας αιτία να μισήσουν καθετί διαφορετικό. Και με την πρώτη ευκαιρία επινοούνται οι νέοι διχασμοί. Τώρα, πατώντας στο υπαρκτό ζήτημα της περίκλειστης κοινότητας των Ρομά, οι νέοι και επίδοξοι τσιγγανοφάγοι ξαναβγήκαν στον δημόσιο λόγο ή μιμήθηκαν την Κου Κλουξ Κλαν καίγοντας σπίτια. Η αξιωματική αντιπολίτευση κατά την προσφιλή της τακτική γενίκευσε το θέμα και το ενέταξε σε μια περιγραφή περιοχών όπου βασιλεύει η ανομία και επείγουν τα έκτακτα μέτρα. Εύκολη αποστολή σε μια κοινωνία που φοβάται και τον ίσκιο της και συχνά ψάχνει εχθρούς στους αδύναμους.

Προφανώς συμμορίες υπάρχουν. Και υπάρχει και παραβατικότητα στην περίκλειστη κοινότητα των Ρομά, που όμως δεν συντηρείται χωρίς διασύνδεση και πριμοδότηση με την έξω κοινωνία. Ρωτήστε έναν νέο του Μενιδίου ποιοι είναι οι πελάτες των ντίλερ στην περιοχή. «Αν το ζητούμενο είναι η κατανόηση των φαινομένων αποκλεισμού στην ιστορικότητά τους και η τοποθέτηση των Ρομά, πέρα από τη στερεοτυπική εικόνα του εξωτικού ή περιθωριακού Αλλου, ως ενεργών υποκειμένων στο πλέγμα των σχέσεων που διέπουν την ελληνική κοινωνία, τότε η ενίσχυση του διαλόγου, ο τεκμηριωμένος επιστημονικός λόγος, η παρουσίαση εμπειριών και η ενημέρωση για δράσεις που έχουν υλοποιηθεί ή υλοποιούνται μάς είναι απαραίτητα.

Το ζήτημα δεν αφορά ασφαλώς μόνο τους Ρομά, αλλά το σύνολο της κοινωνίας» γράφει σε έξοχη μελέτη του ο ιστορικός Στάθης Γκότσης, που έχει ασχοληθεί επισταμένα με τους Ρομά. Η ενσωμάτωση, η συνύπαρξη, ο διάλογος με την κοινότητα είναι δύσκολες παράμετροι, αλλά υποχρεωτικές. Τα άβατα είναι συχνά το αποτέλεσμα πολλών παραγόντων. Ας μην τροφοδοτήσουμε περαιτέρω την Ακροδεξιά.