Ας περάσουμε έστω και διαισθητικά στην πίσω πλευρά του καθρέφτη. Τι είναι αυτό που στη γλώσσα του Κώστα Καζάκου ονομάζεται «προδοσία», απ’ όπου κι αν προέρχεται; Αν δεν είναι οι νέοι που φεύγουν στο εξωτερικό, είναι εκείνοι που τους αναγκάζουν να φύγουν. Κατά κάποιον τρόπο η δήλωσή του απηχεί μια διαστρεβλωμένη αντίληψη που καταλήγει στο περίφημο brain drain. Αυτό που στην πραγματικότητα αποτελεί το μοναδικό μέχρι σήμερα κεκτημένο της ευρωπαϊκής ενοποίησης: την ελεύθερη κινητικότητα φοιτητών ή σπουδαστών (και εργαζομένων) στο πλαίσιο της Ενωσης.

Ο Κώστας Καζάκος δεν πρέπει να αισθάνεται μόνος του στην όχθη της καχυποψίας. Δεν έχουν περάσει πολλές ημέρες από την επίθεση του Παύλου Πολάκη στους «μενουμευρώπηδες». Ο μόνιμος αντίλογος, άλλωστε, για τις συγκεντρώσεις των τελευταίων ήταν ότι ένα Εράσμους είναι λίγο, πολύ λίγο, για να υποκαταστήσει το ευρωπαϊκό ιδεώδες.

Πρόκειται για αντιδράσεις που υποκρύπτουν την αντιδραστικότητα. Για συμπτώματα που καμουφλάρουν την «ασθένεια». Προφανώς ένα Εράσμους είναι λίγο, αλλά την ίδια στιγμή είναι από τις πλέον χειροπιαστές αποδείξεις για την κατεύθυνση που μπορεί να πάρει η ευρωπαϊκή ενοποίηση. Αλλο δίλημμα: Χάνει η Ελλάδα δισεκατομμύρια από την έξοδο των νέων επιστημόνων ή κερδίζει από το μέλλον, όταν οι ίδιοι αποφασίσουν να επενδύσουν την υπεραξία της εκπαίδευσής τους πίσω στην πατρίδα τους; Χάνει η Ελλάδα ή κερδίζει η Ευρώπη;

Η δήλωση Καζάκου είναι η επιφάνεια μιας παλιάς παθογένειας, η οποία μας καταδυναστεύει από την εποχή που τοποθετήσαμε την ΕΟΚ στα εθνικά τοτέμ και ταμπού. Αντλήσαμε προνόμια κάποτε για να θρηνούμε σήμερα την υφαρπαγή τους. Αποδεχτήκαμε δίκην συμβολαίου την ελεύθερη κινητικότητα για να την ποινικοποιούμε σήμερα μαζί με όλα τα ελλείμματα στη διαδικασία ενοποίησης. Πρόκειται για μια υποτροπή. Και ταιριάζει περισσότερο στην Ελλάδα των κλειστών οριζόντων που μένει περιχαρακωμένη στα όρια των δικών της προσδοκιών και απαιτήσεων.