Θα μπορούσε να είναι ένα τυπικό, συγχαρητήριο τηλεγράφημα στον νικητή των εκλογών. Αλλά η Μέρκελ δεν περιορίστηκε στα τυπικά. Συνόδευσε τα «συγχαρητήρια» με ένα δημόσιο μάθημα δημοκρατίας και υπευθυνότητας στον Ντόναλντ Τραμπ. Η κίνηση της καγκελαρίου δεν έχει προηγούμενο στις σχέσεις της Γερμανίας με τις ΗΠΑ. Η αβεβαιότητα που συνοδεύει το μέλλον της υπερδύναμης στα χέρια του αστάθμητου λαϊκιστή Τραμπ αναβαθμίζει αυτόματα την Ευρώπη –και την ισχυρότερη χώρα της, τη Γερμανία –σε τελευταίο θεματοφύλακα των αξιών της δυτικής δημοκρατίας. Ο γερμανός πρόεδρος Γκάουκ το είπε χθες ανοιχτά. Μέχρι τώρα απειλούνταν εξ ανατολών. Από χθες στο Βερολίνο βλέπουν να απειλούνται και από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού.