Ασχημο τάιμινγκ διάλεξε το Πειθαρχικό της ΕΣΗΕΑ για να διαγράψει δημοσιογράφους που δεν του άρεσε η τοποθέτησή τους για το περσινό δημοψήφισμα: παραμονές της 21ης Απριλίου. Υπερβολική βέβαια η σύγκριση ενός τέτοιου οργάνου με μια στρατιωτική δικτατορία. Αλλά οι συνειρμοί ακολουθούν τη δική τους λογική. Αλλωστε και οι απριλιανοί δικτάτορες αρνούνταν ότι απαγόρευαν την ελεύθερη έκφραση. Απαγόρευαν, λέει, μόνο την κομμουνιστική προπαγάνδα. Στο φόντο μάλιστα της μαύρης επετείου, το παράδοξο ότι η ΕΣΗΕΑ τιμώρησε διά του Πειθαρχικού της αυτό που υποτίθεται ότι προασπίζει μεγεθύνεται καθώς τώρα διώκονται απόψεις ενοχλητικές για μια αριστερή κυβέρνηση. Εχει ο καιρός γυρίσματα.

Το ζήτημα της ελευθερίας του λόγου σχετίζεται με το πώς ένα καθεστώς αντιλαμβάνεται το σωστό και το λάθος στη δημόσια ζωή. Οι δημοκρατίες έχουν την αδυναμία να μη διαθέτουν απόλυτες βεβαιότητες γι’ αυτά τα πράγματα. Θεωρούν ότι το τι είναι σωστό εξαρτάται από την οπτική γωνία, δηλαδή από ένα άλλο ερώτημα: σωστό για ποιους ανθρώπους, για ποιους λόγους και σε ποιες συνθήκες. Αυτό, επειδή αναγνωρίζουν ότι οι κοινωνίες απαρτίζονται από ομάδες με διαφορετικά συμφέροντα, διαφορετικές ανάγκες, διαφορετικές επιδιώξεις, διαφορετικές ανησυχίες, συνεπώς διαφορετική αντίληψη της μιας ή της άλλης κατάστασης. Με τη σοφία της αδυναμίας τους, οι δημοκρατίες αφήνουν τον διάλογο και την ανταλλαγή επιχειρημάτων να αποφασίσουν πώς θα προχωρήσει μια κοινωνία, είτε ασπαζόμενη μια ορισμένη άποψη ως ορθή είτε συνθέτοντας διαφορετικές απόψεις είτε με την ομολογουμένως πεζή διαδικασία της ψηφοφορίας. Η ελευθερία του λόγου δεν είναι για τις δημοκρατίες μια διανοητική πολυτέλεια ούτε απλώς ένα άρθρο του χάρτη των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Είναι βασική προϋπόθεση για την επίλυση των προβλημάτων και των διλημμάτων που αντιμετωπίζει ένα οργανωμένο ανθρώπινο σύνολο.

Τα αυταρχικά καθεστώτα και τα αυταρχικά μυαλά, αντίθετα, δεν πονοκεφαλιάζουν με τέτοιες λεπτολογίες. Είτε επειδή δεν καταλαβαίνουν πόσο σύνθετη είναι η πραγματικότητα είτε επειδή το καταλαβαίνουν μια χαρά, αλλά θεωρούν ότι ξέρουν πώς να την κάνουν απλή. Η δεύτερη περίπτωση είναι ένα πεδίο όπου έχει διακριθεί ιδιαίτερα ο αριστερός αυταρχισμός. Θυμάμαι μια προσωπική εμπειρία μου πριν από δεκαετίες. Ενας συνθέτης ήθελε να μελοποιήσει κάτι ποιήματα που είχα μεταφράσει και συναντηθήκαμε στο σπίτι του για να με βάλει να ακούσω ένα προσχέδιο της μουσικής διασκευής τους. Ηταν εκεί και ένας φίλος του. Και οι δύο ανήκαν σε μια αριστερίστικη οργάνωση της εποχής (σήμερα συμπλέουν με τον ΣΥΡΙΖΑ). Παρατήρησα ότι μερικοί στίχοι ήταν «πειραγμένοι» με τρόπο που να απαλείφει κάποιες ιδεολογικές αμφισημίες. Είπα στον συνθέτη ότι αυτό διέστρεφε την αλήθεια του ποιητή. Τότε επενέβη ο φίλος του από δίπλα (ξαπλωμένος σταυροπόδι στο κρεβάτι με τα άρβυλα) και με κατακεραύνωσε: «Σύντροφε, εμείς δεν έχουμε την αστική αντίληψη για την αλήθεια».

Εδώ είναι το θέμα. Ο αριστερός αυταρχισμός δεν επιτίθεται μόνο στα αστικά ψέματα αλλά και στις «αστικές» αλήθειες, όταν δεν συνάδουν με τους σκοπούς του. Αυτήν τη νοοτροπία απηχεί η απόφαση του Πειθαρχικού της ΕΣΗΕΑ, που με τη σειρά της απηχεί τη νοοτροπία της κυβέρνησης. Ο Γκράμσι έλεγε ότι μόνο η αλήθεια είναι επαναστατική. Ο αριστερός αυταρχισμός τον αντιστρέφει: μόνο ό,τι είναι επαναστατικό είναι αληθινό.

Εχω την αίσθηση ότι η ελευθερία του λόγου θα γίνει η πραγματική λυδία λίθος για την αξιοπιστία του ΣΥΡΙΖΑ στα μάτια των αγνών αριστερών υποστηρικτών του. Τη συνεργασία με τους ΑΝΕΛ την κατάπιαν (με μεγάλη δυσκολία βέβαια) ως τακτική αναγκαιότητα. Το τρίτο Μνημόνιο ως πραξικοπηματικό εκβιασμό των δανειστών. Τον νεποτισμό ως μεμονωμένα ολισθήματα. Την αδράνεια στο Προσφυγικό ως ανθρωπισμό. Αλλά στο ζήτημα της ανεξιγνωμίας δεν χωρούν εκπτώσεις για τους κληρονόμους της Ρόζας Λούξεμπουργκ. Είναι γι’ αυτούς το πραγματικό ηθικό πλεονέκτημα της Αριστεράς.

Θυμίζω, και λόγω της επετειακής συγκυρίας, ότι η απριλιανή δικτατορία εξευτελίστηκε όταν απομυθοποιήθηκε, με την επιστράτευση του 1974, το δικό της υποτιθέμενο πλεονέκτημα: η ετοιμότητα των Ενόπλων Δυνάμεων.

Τελευταία Νέα