Ο όρος «κρατικοδίαιτος» στην Ελλάδα αφορά προνομιούχες ομάδες ατόμων οι οποίες εξασφαλίζουν πόρους από το κράτος. Όπως εξηγεί στο βιβλίο του ο Γρ. Θ. Παπανίκος (Η οικονομική κρίση της Ελλάδος: Μια ταξική ανάλυση υπέρ των μνημονίων, 2014), «ο μη κρατικοδίαιτος επιχειρηματίας υποφέρει από τα παράσιτα της Ελληνικής οικονομίας και αντιμετωπίζει αθέμιτο ανταγωνισμό από τους κρατικοδίαιτους ψευτοεπιχειρηματίες». Επίσης, σε μια συνέντευξη του ο αντιπρόεδρος της γαλακτοβιομηχανίας Δωδώνη αναφέρεται στην πετυχημένη ιδιωτικοποίηση της επιχείρησης, και τονίζει ότι οποιαδήποτε αλλαγή, ακόμα και προς το καλύτερο, φέρνει μεγάλη αναστάτωση στον Έλληνα. Οι λόγοι είναι απλοί: (1)ολόκληρες γενιές ανατράφηκαν στην Ελλάδα με την εξασφάλιση πόρων από το κράτος, (2) οι κρατικές επιχειρήσεις λειτουργούν ώστε να μπορούν οι κομματικοί μηχανισμοί να τακτοποιούν ανθρώπους.

Η έκφραση «κρατικοδίαιτος» καπιταλισμός σημαίνει ένα οικονομικό σύστημα στο οποίο το κράτος ελέγχει ένα κύριο μέρος των μέσων παραγωγής δηλαδή του κεφαλαίου των μεγάλων επιχειρήσεων. Το

κράτος επεμβαίνει άμεσα στην οικονομία και στην καθοδήγηση των επιχειρήσεων των οποίων έχει τον έλεγχο.

Χαρακτηριστικά

Σε ένα τέτοιο σύστημα, ο θεωρητικός ρόλος του κράτους έχει τέσσερα βασικά χαρακτηριστικά:

* Προγραμματιστής: προγραμματίζει, επεμβαίνει, οργανώνει την οικονομία.

* Παραγωγός: συμμετέχει στην πραγματοποίηση των οικονομικών δραστηριοτήτων.

* Προστάτης: προστατεύει τα συμφέροντα της χώρας.

* Υποστηρικτής: υποστηρίζει την οικονομική ανάπτυξη, άνοιγμα στο εξωτερικό κόσμο με μέσα διευκόλυνσης.

Στην Ελλάδα, παρά το γεγονός ότι η πρώτη αριστερή κυβέρνηση εκλέχθηκε το 2015, το κράτος έπαιζε και παίζει σπουδαίο ρόλο στα επιχειρηματικά δρώμενα του τόπου.

«Ο ελληνικός καπιταλισμός είναι ένας κρατικοδίαιτος καπιταλισμός, που έχει καταφέρει να επιβιώσει λόγω της ιδιαιτερότητας της Ελλάδος», … (βλ. Παπανίκος, 2014). Στην περίπτωση αυτή το κράτος δανειζόταν συνεχώς κεφάλαια από το εξωτερικό για να τα διοχετεύει με μεγάλη ευκολία σε κοινωνικές τάξεις στη χώρα, τα γνωστά κλειστά επαγγέλματα, συντεχνίες ή κρατικοδίαιτες πλουτοκρατικές τάξεις. Ακόμη, οι κρατικοδίαιτες αυτές τάξεις επιτυγχάνουν και άλλα θετικά αποτελέσματα μέσω της νομοθετικής δύναμης του κράτους. Μερικά παραδείγματα αφορούν: (1) Απελευθέρωση της αγοράς γάλακτος για να μειωθεί η τιμή του. Το κέρδος θα είναι διπλό διότι από τη μία θα ωφεληθούν τα φτωχά νοικοκυριά και από την άλλη θα δημιουργηθούν μεγάλες παραγωγικές μονάδες που θα μειώσουν ακόμη περισσότερο την τιμή του γάλακτος (βλ. επίσης την προσπάθεια Θεσσαλών

φαρμάκων από σουπερμάρκετ. Το 2006, η Ιταλία επέτρεψε την πώληση μη συνταγογραφούμενων φαρμάκων από σουπερμάρκετ. Άμεσα οι τιμές έπεσαν 25% σε σχέση με τις τιμές που πωλούσαν τα επίσημα φαρμακεία. Ακόμη, μπορούν να πωλούνται και μέσω διαδικτύου. (3) Περικοπή των οδοιπορικών και των εκτός έδρας των δημοσίων υπαλλήλων. Άλλα παραδείγματα, μπορούν να αφορούν τις άδειες με τα φορτηγά αυτοκίνητα, τις άδειες ταξί (το 2000, η Ιρλανδία κατήργησε μερικές ποσοστώσεις στα ταξί, άμεσα οι άδειες των νέων ταξί πέρασαν από τις 4000 στις 16800 το 2007). Πρόσφατα στην Ελλάδα είχαμε την μη πώληση και απαξίωση των 4 αεροσκαφών Α340-300 της πρώην Ο.Α. (τελικά πωλήθηκαν τα 2) , την απαγόρευση προσέγγισης κρουαζιερόπλοιων στα ελληνικά λιμάνια, επενδύσεων που δεν έγιναν, τη φυγή επιχειρήσεων, κλπ. Σε όλα αυτά, μπορεί να προστεθεί και η διανοητική χρεοκοπία της χώρας με την ερήμωση των Ελληνικών πανεπιστημίων από αξιόλογους επιστήμονες.

Δημοσιονομική Πολιτική

Οι κρατικές δαπάνες ανέρχονται κοντά στο 50% του ΑΕΠ. Δηλαδή έχουν φθάσει και πολλές φορές έχουν ξεπεράσει τις αντίστοιχες δαπάνες των προηγμένων ευρωπαϊκών κρατών. Αλλά τα κρατικά έσοδα υπολείπονται κατά πολύ των ευρωπαϊκών. Ο λόγος είναι ότι η Ελλάδα δεν μπορεί να φθάσει τα έσοδα των αντίστοιχων ευρωπαϊκών κρατών διότι δεν έχει εκατοντάδες πολυεθνικές ( όπως έχουν οι προηγμένες ευρωπαϊκές χώρες), να «φέρνουν» πλούτο και κέρδη από όλο τον κόσμο ώστε να εισπράττει και το κράτος το ανάλογο μερίδιο των φόρων.

Η φορολογική βάση της Ελλάδας αποτελείται από :

α) 600.000 περίπου αγρότες από τους οποίους οι περισσότεροι είναι ήδη υπερχρεωμένοι,

β) από 700,000 περίπου μικροεπιχειρήσεις οι οποίες κατά μεγάλο ποσοστό, ήδη έχουν χρέη που δεν μπορούν να πληρώσουν στο Δημόσιο και στα ασφαλιστικά ταμεία και

γ) από 1.400.000 περίπου ιδιωτικούς υπαλλήλους εκ των οποίων το ¼ απασχολούνται με μερική απασχόληση, και οι υπόλοιποι δεν παίρνουν πάνω από 800 ευρώ το μήνα κατά μέσο όρο.

Το σύνολο των απασχολουμένων στην παραγωγική οικονομία στο τέλος του 2013 ήταν 2,784 εκατομμύρια ενώ το σύνολο των συνταξιούχων ήταν 2,757 εκατομμύρια συν 0,723 εκατομμύρια απασχολούμενοι στην γενική κυβέρνηση (πηγή: ΕΛΣΤΑΤ – σύστημα ΗΛΙΟΣ).

Ο λόγος μεταξύ συνταξιούχων και απασχολουμένων στον παραγωγικό τομέα είναι 1 προς 3,5 ή 4 στις ευρωπαϊκές χώρες. Δηλαδή σε κάθε 4 απασχολούμενους αντιστοιχεί ένας συνταξιούχος. Στην Ελλάδα η σχέση αυτή είναι σχεδόν 1 προς 1 δηλαδή για κάθε ένα απασχολούμενο αντιστοιχεί ένας συνταξιούχος. Η σχέση γίνεται ακόμα χειρότερη σε 1 προς 0,8 εάν προστεθούν και οι υπάλληλοι της Γενικής κυβέρνησης στους συνταξιούχους (πηγή: support ratio www.wikipedia.org). Ακόμα και εάν όλοι οι άνεργοι βρουν εργασία η σχέση αυτή μπορεί να ανέλθει από 0,8 σε 1,25!!!! Θα υπολείπεται όμως 2-3 μονάδες της υπόλοιπης Ευρώπης. Αυτό είναι το μεγάλο πρόβλημα του ασφαλιστικού –συνταξιοδοτικού.

Σήμερα τα έσοδα του κράτους (κοντά στο 40% του ΑΕΠ) οφείλονται στην υπέρ-φορολόγηση των πολιτών (όχι όλων- κάποιοι εξακολουθούν να μην πληρώνουν τους φόρους που τους αναλογούν). Σύμφωνα με την πρόσφατη έκθεση του ΟΟΣΑ οι Έλληνες πληρώνουν σε φόρους και εισφορές το 43% των αποδοχών τους ενώ ο μέσος όρος στην Ευρώπη είναι 26%. Δηλαδή πληρώνουμε 65% περισσότερους φόρους και εισφορές επί των αποδοχών από τους υπόλοιπους Ευρωπαίους για να συντηρείται η παραπάνω σχέση, όπου είμαστε η μοναδική χώρα με περισσοτέρους συνταξιούχους από απασχολούμενους στην παραγωγή!!!!

Σύμφωνα με τον M. Olson (Άνοδος και η Παρακμή των Εθνών, Εκδ. Παπαζήση, 2007), για τη βελτίωση της οικονομίας και της κοινωνίας, πρέπει να τεθούν και να απαντηθούν τα ακόλουθα ερωτήματα:

1. Ποιο θα είναι το κέρδος από την κατάργηση των εμποδίων που θέτουν τα οργανωμένα επαγγέλματα και οι κρατικοδίαιτες τάξεις που φρενάρουν την οικονομία;

2. Οι τιμές θα είναι πιο χαμηλές;

3. Θα δημιουργούνταν περισσότερες θέσεις εργασίας;

4. Θα είχαμε περισσότερες καινοτομίες και αύξηση της μεγέθυνσης;

5. Σε κοινωνικό επίπεδο, θα υπήρχε ισότητα μεταξύ των γενεών;

Τέλος, η Ελληνική πολιτεία πρέπει να αναλογισθεί και να δράσει άμεσα στις κρατικοδίαιτες τάξεις που κερδίζουν πολύ περισσότερα από ότι παράγουν, λόγω της διαπλοκής τους με το ελληνικό οικονομικό σύστημα και να επιβάλλει παντού το αίσθημα του κράτους δικαίου και ίσων ευκαιριών.

*Ο Κωνσταντίνος Ζοπουνίδης, είναι καθηγητής, Βασιλική Ακαδημία των Διδακτόρων και Βασιλική Ακαδημία Οικονομικών και Χρηματοοικονομικών της Ισπανίας, Distinguished Research Professor, Audencia Nantes School of Management, Πρόεδρος της Επιστημονικής Εταιρείας Financial Engineering and Banking

*O Γεώργιος Ατσαλάκης είναι οικονομολόγος, εκλεγμένος Επίκ. Καθηγητής, Εργαστήριο Συστημάτων Χρηματοοικονομικής Διοίκησης Πολυτεχνείου Κρήτης

Τελευταία Νέα