Την ώρα που μιλάμε με την Αγλαΐα Παππά στην Επίδαυρο βρέχει. Παρ’ όλα αυτά, η ηθοποιός που έχει καταλύσει στον «Αριστοτέλη», στο Γιαλάσι, ακούγεται χαρούμενη στο τηλέφωνο, ευγνωμονούσα που αυτή τη δύσκολη και ρευστή εποχή βρίσκεται στην πρώτη γραμμή του θεάτρου, έχει δουλέψει με τους σημαντικότερους σκηνοθέτες και θα υποδυθεί τον Διόνυσο στο ιερό θέατρο και στις «Βάκχες» διά χειρός Αντζελας Μπρούσκου.
«Αλίμονο να μην αισθανόμουν τυχερή που παίζω έναν τέτοιον ρόλο σε μια τόσο σπουδαία τραγωδία και με όλα αυτά που συμβαίνουν γύρω μας, την καταστροφή και την ανέχεια» μας λέει η ίδια, που ακολούθησε τη δική της μεθοδολογία «υπηρετώντας το όραμα του σκηνοθέτη». Διάβασε πολύ. Κράτησε σημειώσεις (φιλόλογος γαρ). Σκέφτηκε. Αλλά, το κυριότερο, άκουσε τη σκηνοθέτιδα Αντζελα Μπρούσκου.
ΤΑ ΧΟΡΙΚΑ. «Τι είναι όμως οι Βάκχες; Θα χρησιμοποιήσω μια φράση της ελληνίστριας Ζακλίν ντε Ρομιγί: είναι το αενάως ανερμήνευτο. Είναι ένα έργο που δεν διαπερνά απλώς μια ιστορική διαδρομή αλλά έχει να κάνει με την ανθρώπινη ύπαρξη. Δεν είναι τυχαίο πως ο Ευριπίδης ανατρέχει στις πηγές, στις ρίζες, στη γένεση για να γράψει» μας λέει η Αγλαΐα Παππά και συμπληρώνει: «Και ο Διόνυσος και ο Πενθέας και ο Χορός είναι όλοι συστατικά αυτού του υλικού. Ο πρωταγωνιστής είναι οι ίδιες οι Βάκχες και είμαι ενθουσιασμένη με τα Χορικά που είναι ό,τι ωραιότερο έχω διαβάσει τα τελευταία χρόνια. Εμεινα άφωνη».
Γραμμένες από τον Ευριπίδη λίγο προτού πεθάνει και ενώ διέμενε στην Πέλλα, οι «Βάκχες» έχουν τη δική τους πρωτοτυπία. «Είναι σαν να σε επανατοποθετεί. Μιλάει για τα θεμελιώδη θέματα της ζωής. Το μέτρο κατ’ αρχάς και την ιερότητα της ύπαρξης μέσω της αρμονίας και του ωραίου, δηλαδή του ώριμου. Ενα πράγμα που κρατώ από τα χορικά και μου έκανε εντύπωση είναι πως “το όριο του ανθρώπου είναι κρεμνός” (γκρεμός). Αυτό είναι. Δεν έχει όριο ο άνθρωπος, πηγαίνει όλο και πιο πέρα, νιώθει πιο ισχυρός από την ύπαρξή του και δεν καταλαβαίνει ότι καίγεται».
Ο Διόνυσος (Αγλαΐα Παππά) θα πάει στη Θήβα μεταμορφωμένος σε θνητό και ο μόνος που δεν τον αναγνωρίζει είναι ο Πενθέας. Ο θεός εκδικείται, όλες οι γυναίκες της Θήβας καταλαμβάνονται από μανία, τρέχουν στον Κιθαιρώνα, τιμούν τον Διόνυσο (και τη νέα θρησκεία), ο Πενθέας αντιδρά. Λίγο αργότερα μεταμφιεσμένος πάει στον Κιθαιρώνα για να δει τις Μαινάδες ιδίοις όμμασιν. Εκεί βρίσκει φρικτό τέλος από αυτές και την ίδια τη μητέρα του. Στο τέλος γίνονται τα θεοφάνια: δηλαδή, η αποκάλυψη του θεού Διονύσου μετά τον θρήνο.
Η ΝΕΑ ΤΑΣΗ. Ο θεός αυτός είναι το «κλειδί» εδώ. Με διττή φύση εισάγει μια νέα θρησκεία, ιδεολογία, στάση ζωής. Και αυτό έχει μια παραπάνω σημειολογία αφού σήμερα καταγράφεται μια τάση γυναίκες να παίζουν ρόλους ανδρών και το ανάποδο και τα φύλα να μπερδεύονται. Ας θυμηθούμε πως στην Επίδαυρο πάλι ο «Προμηθέας» σε σκηνοθεσία Εκτορα Λυγίζου ήταν η Στεφανία Γουλιώτη εναλλάξ με τον ίδιο τον σκηνοθέτη, στους «Πέρσες» ο Ακης Σακελλαρίου είναι η Ατοσσα αλλά και στις ίδιες τις Βάκχες της Αντζελας Μπρούσκου Τειρεσίας είναι η Μαρία Κίτσου.
«Ο Διόνυσος έχει διπλή φύση. Τα έχει όλα. Εγώ όμως δεν είμαι “τραβεστί”. Υπακούω στο κείμενο. Υποτάσσομαι στο κείμενο. Δεν θα μπορούσα να κάνω κάτι άλλο» μας λέει η ηθοποιός, η οποία είχε υποδυθεί και τον Τειρεσία στην «Αντιγόνη» του Λευτέρη Βογιατζή το 2007. Πάνω από όλα όμως η ηθοποιός, η οποία επιστρέφει έπειτα από έξι χρόνια στην Επίδαυρο, κρατά κάτι πιο θεμελιώδες από τις «Βάκχες»: «Είναι σαν να κρατάς εγχειρίδιο ζωής. Πρέπει να γνωρίζεις το μέτρο της ύπαρξης. Πολύ περισσότερο στο θέατρο που πεθαίνουμε και γεννιόμαστε συνεχώς και κάνουμε κάτι πεπερασμένο. Εμείς πρώτοι θα πρέπει να θυμόμαστε τη ματαιότητα και τη φράση του Μπέκετ πως την επόμενη μέρα μπορούμε να αποτύχουμε καλύτερα». Θέατρο, όμως, και η ερώτηση είναι αναπόφευκτη: «Το θέατρο είναι πολυτέλεια ή αναγκαιότητα;».
«Το θέατρο ποτέ δεν υπήρξε πολυτέλεια γιατί ήταν πάντα συνυφασμένο με τη ζωή. Μόνο όταν ο άνθρωπος είναι σε παρακμή θα το θεωρήσει άχρηστο.
Μπορεί κατά καιρούς να υπήρξαν διεστραμμένες παραφυάδες, αλλά εμείς πρέπει να κοιτάμε τον βασικό κορμό. Εξάλλου όχι τυχαία το θέατρο ήκμασε στην παρακμή της Αθηναϊκής Δημοκρατίας. Ηταν αναγκαίο οι δημιουργοί να μιλήσουν τότε στους πολίτες» καταλήγει η Αγλαΐα Παππά, που έχει μαθητεύσει πλάι σε δημιουργούς όπως ο Βασίλιεφ, ο Τερζόπουλος και ο Βογιατζής αλλά κάθε φορά μοιάζει να αντιμετωπίζει τον κάθε ρόλο της ως μια νέα περιπέτεια.
Σχόλια
