Στην Ελλάδα η προσπάθεια προσαρμογής του πανεπιστημίου στις νέες συνθήκες παγκοσμιοποίησης της γνώσης, της έκρηξης της πληροφόρησης κ.λπ. συμπίπτει με τη βαθιά οικονομική κρίση, που οδήγησε στη μείωση της χρηματοδότησης, την καθήλωση της δημόσιας δαπάνης για την έρευνα καθώς και σε μεγάλη περικοπή των αμοιβών του εκπαιδευτικού προσωπικού. Απαξιώθηκε συνολικά, έτσι, η επιστημονική γνώση.

Η δυσκολία στην αντιμετώπιση των προβλημάτων της Ανώτατης Εκπαίδευσης δεν οφείλεται στην έλλειψη προτάσεων και ιδεών. Εδώ και χρόνια έχουν συζητηθεί, εντοπιστεί και καταγραφεί οι κεντρικοί άξονες που, αν ακολουθηθούν, θα μετατραπεί σταδιακά το ελληνικό πανεπιστήμιο σε σύγχρονο, διεθνώς ανταγωνιστικό εκπαιδευτικό θεσμό. Η δυσκολία βρίσκεται στην εφαρμογή των προτάσεων και στην υλοποίηση των ιδεών.

– Πιο συγκεκριμένα, το Πανεπιστήμιο Αθηνών χρειάζεται πρωτίστως ενίσχυση της διοίκησης με αξιοκρατική στελέχωση. Οι εξωτερικές παρεμβάσεις, που αγνοούν τις ανάγκες του, οδηγούν σε απώλεια πολύτιμων διοικητικών στελεχών –και σε κωματώδη κατάσταση το ίδρυμά μας, το οποίο είναι άμεση ανάγκη να λειτουργήσει. Στη συνέχεια, χρειάζεται να προχωρήσουμε στην πλήρωση της θέσης του γενικού γραμματέα και στην αναδιοργάνωση των διοικητικών υπηρεσιών με έμφαση στη διαφάνεια και με προσήλωση στη νομιμότητα.

– Η βελτίωση των υπηρεσιών που προσφέρει ο Ειδικός Λογαριασμός Κονδυλίων Ερευνας αποτελεί άμεση προτεραιότητα, ενώ παράλληλα πρέπει να εξεταστεί η δημιουργία ΝΠΙΔ, όπως προβλέπει η νομοθεσία, το οποίο θα αναλάβει τη διαχείριση των οικονομικών του πανεπιστημίου (εκτός του προϋπολογισμού), προκειμένου να αυξηθούν περισσότερο η αποτελεσματικότητα και η διαφάνεια. Η αξιοποίηση της ακίνητης περιουσίας μπορεί έτσι να γίνει αποδοτικότερη.

– Πέρα από τη διεκδίκηση αύξησης της κρατικής επιχορήγησης, σημαντικές προτεραιότητες αποτελούν: η προετοιμασία για άντληση πρόσθετων πόρων από το ΕΣΠΑ, η οργάνωση των υπηρεσιών ώστε να υπάρχει υποβοήθηση στην ανάληψη περισσότερων ερευνητικών προγραμμάτων με ευελιξία στις αμοιβές, η παροχή εκπαιδευτικών υπηρεσιών υψηλής στάθμης όπως προγράμματα διά βίου μάθησης, εκπαίδευση από απόσταση, ξενόγλωσσα μεταπτυχιακά, η αναζήτηση χορηγιών κ.ά. Ολα αυτά θα αποδώσουν εάν μπορέσουμε να ενισχύσουμε την επιστημονική αριστεία, τη διοικητική επάρκεια και την αυτοτέλεια του πανεπιστημίου μας. Ετσι, η αύξηση των πόρων του ιδρύματος θα μας επιτρέψει να συνεχίσουμε απρόσκοπτα την παροχή δωρεάν πανεπιστημιακής εκπαίδευσης στους φοιτητές ενισχύοντας την κοινωνική κινητικότητα.

– Η διαχείριση των πόρων στο πλαίσιο ενός Στρατηγικού Σχεδιασμού για τη βελτίωση και τη συντήρηση του κτιριακού και εργαστηριακού εξοπλισμού πρέπει να γίνεται με διαφάνεια και λογοδοσία. Ωστόσο, επείγει να εξοικονομήσουμε πόρους για να αντιμετωπίσουμε άμεσα τα προβλήματα της φύλαξης και της καθαριότητας, που δυστυχώς παραμένουν ακόμη άλυτα και δίνουν τριτοκοσμική όψη στο ίδρυμά μας.

– Η πληρέστερη ένταξη των φοιτητών στο πανεπιστημιακό περιβάλλον με τη συμμετοχή στα μαθήματα, τη βελτίωση των συνθηκών σίτισης και στέγασης κ.λπ. μπορεί να συμβάλει στη βελτίωση της ποιότητας της εκπαίδευσης.

– Η αξιολόγηση και η υπευθυνότητα αποτελούν προϋποθέσεις της ακαδημαϊκής ελευθερίας. Η προσαρμογή των προγραμμάτων σπουδών στις απαιτήσεις της εποχής, η δημιουργία νέων προγραμμάτων και η μεγαλύτερη σύνδεσή τους με τις ανάγκες της ελληνικής κοινωνίας και οικονομίας θα μπορούσαν να αποτρέψουν φαινόμενα χαλάρωσης και αδιαφορίας των φοιτητών που εκτρέφουν την ανομία και τη βία και οδηγούν σε κλειστά πανεπιστήμια. Σε κάθε περίπτωση, τα φαινόμενα αυτά πρέπει να αντιμετωπίζονται με οδηγό τη νομιμότητα.

– Το επίπεδο της εκπαίδευσης και της έρευνας του πανεπιστημίου μας είναι γενικά υψηλό. Μπορεί όμως να βελτιωθεί αν εφαρμόσουμε καινοτόμες μεθόδους στην οργάνωση και αν επιτύχουμε μεγαλύτερη χρηματοδότηση. Η στενότερη επαφή με έλληνες καθηγητές του εξωτερικού, καθώς και η συνεργασία με εκπαιδευτικά και ερευνητικά ιδρύματα σε όλο τον κόσμο θα βοηθήσουν.

Χρειάζεται να είμαστε αποτελεσματικοί και μεθοδικοί στη δράση μας. Να βάλουμε προτεραιότητες. Να οικοδομήσουμε το πανεπιστήμιο που μας αξίζει: ανοικτό στην κοινωνία, με στόχο την αριστεία στην εκπαίδευση και την έρευνα στην Ελλάδα και τον κόσμο. Μπορούμε να το πετύχουμε, γιατί υπάρχουν πολλές δυνάμεις που θέλουν με γνώση, σοβαρότητα, υπευθυνότητα, αξιοκρατία, σε σύμπνοια με τα όργανα διοίκησης, να αλλάξουμε σελίδα.

Ο Ναπολέων Μαραβέγιας είναι καθηγητής της Σχολής Οικονομικών και Πολιτικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Αθηνών, υποψήφιος πρύτανης