Πόλεµος στα στερεότυπα

Η υφυπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης, παίρνει αφορµή από το χθεσινό σηµείωµα του Θ. Χειµωνά για τη διαφήµιση µε τις µπάµιες και τον φεµινισµό:

Ανήκω σε µια γενιά που δεν γαλουχήθηκε µε τον ριζοσπαστισµό του φεµινιστικού κινήµατος. Αντίθετα, µας επηρέασε ο µεταφεµινισµός, συγκροτώντας περισσότερο ένα πρότυπο ζωής και λιγότερο ένα ρεύµα. Mια αυτόνοµη πορεία και συγκρότηση στην οποία βασίζεται η ανάπτυξη της γυναικείας προσωπικότητας µέσα από τους πολλαπλούς ρόλους, της εργαζόµενης, της µητέρας, της γυναίκας σε µια ισότιµη και όχι σε µια αντιθετική πορεία µε τον άντρα. Καθώς τα µεγάλα ζητήµατα στις σχέσεις της γυναίκας µε τον άντρα τα είχαν επεξεργαστεί στις δεκαετίες του 1960 και του 1970 µια σειρά από εµβληµατικές φυσιογνωµίες, οι µετέπειτα γενιές, πατώντας σε λιγότερα φορτισµένα πεδία, οριοθετήσαµε τους ρόλους µας χωρίς αναφορές σε συγκρουσιακά και εν µέρει παρωχηµένα µοντέλα.

∆ιαβάζοντας όµως χθες το άρθρο του συγγραφέα Θανάση Χειµωνά µε αφορµή ένα τηλεοπτικό σποτ και σκέψεις για την πολιτική ορθότητα και τα δικαιώµατα των γυναικών, συνειδητοποίησα πόσο τα στερεότυπα είναι πανίσχυρα και πόσο αξίζει τον κόπο ο καθένας να τα αποκαλύπτει και γιατί όχι να τα αντιµάχεται.

Κατ’ αρχήν ας συµφωνήσουµε: Πράγµατι το σποτ είναι χαριτωµένο, ξεκαρδιστικό ίσως για κάποιους, ευρηµατικό κ.λπ., κ.λπ. Πράγµατι επίσης στην Ελλάδα του 21ου αιώνα πολλές οικογένειες µεγαλώνουν τα παιδιά τους αναπαράγοντας πολύ χειρότερα στερεότυπα απ’ αυτό που αναπαράγει, χιουµοριστικά έστω, το σποτ. Πράγµατι δηλαδή υπάρχουν οικογένειες, όπως λέει ο Θ. Χειµωνάς, που κάνουν πλύση εγκεφάλου στην κόρη τους προορίζοντάς τη για ένα πλούσιο γάµο. Είµαι βέβαιη όµως πως όλοι συµφωνούµε ότι οι οικογένειες αυτές δεν διοχετεύουν αποκλειστικά τον στόχο ενός πλούσιου γάµου στις κόρες τους, αλλά το κάνουν µε τον ίδιο ζήλο και στους γιους τους. Πράγµατι, επίσης, η ελληνική κοινωνία εξακολουθεί να θεωρεί «αποτυχία» για µια γυναίκα ότι δεν έγινε µάνα. Οπως επίσης εξακολουθεί να θεωρεί ότι η καθηµερινή λειτουργία του σπιτιού είναι «προνοµιακή υποχρέωση» της γυναίκας καθώς επίσης και ότι η σταδιοδροµία ενός άνδρα δεν θα επηρεαστεί στο ελάχιστο από τις υποχρεώσεις που η ανατροφή ενός παιδιού συνεπάγεται.

Ποιος είναι λοιπόν σήµερα ένας αναγκαίος και προοδευτικός (όσο κι αν έχει υπονοµευθεί ο όρος, επιµένω να τον χρησιµοποιώ) στόχος; Να ανατρέψουµε αυτές τις βαθιά ριζωµένες αντιλήψεις και τα στερεότυπα, να µεγαλώσουµε τα παιδιά µας µε διαφορετικές αναφορές, όχι γιατί αυτό υπαγορεύεται από την πολιτική ορθότητα αλλά γιατί µε αυτόν τον τρόπο θα γίνουν πιο ισορροπηµένοι και ολοκληρωµένοι ενήλικοι.

Θα µου πείτε, τα παιδιά µας µεγαλώνουν µε τις τηλεοπτικές διαφηµίσεις;

Οχι ασφαλώς. Οµως η επιρροή των µηνυµάτων που η µιντιακή κουλτούρα εκπέµπει µέσω τηλεοπτικών σειρών και διαφηµίσεων είναι τόσο ισχυρή όσο και εκείνη που µεταφέρουν τα σχολικά εγχειρίδια.

Αν οι χαρακτηρισµοί σεξιστική, ρατσιστική και επικίνδυνη για τη συγκεκριµένη διαφήµιση προκαλούν αντίδραση, τότε είναι το άλλοθι για να µη δούµε την ουσία και σπεύδω να µην τους υιοθετήσω. Θα επιµείνω όµως στην ουσία. Η αναπαραγωγή στερεοτύπων του παρελθόντος σε µια κοινωνία σαν την ελληνική, που εξακολουθεί όχι µόνο βάσει κοινής αίσθησης αλλά και βάσει στατιστικών στοιχείων να είναι δέσµια αρνητικών συνεπειών αυτού του παρελθόντος, δεν είναι χρήσιµη, είναι αντιθέτως εξαιρετικά άστοχη, θα πρόσθετα, και βαρετή. Οταν δε η ευρηµατικότητα και η πλακίτσα έχουν µονοµερώς και µονότονα το ίδιο περιεχόµενο, τότε και η πλακίτσα χάνεται και το πράγµα αλλάζει.