To 1993 κυκλοφόρησε ένα βιβλίο του Γιώργου Μαργαρίτη που επρόκειτο να επηρεάσει πολλούς μελετητές της Κατοχής και της Αντίστασης, καθώς επικέντρωνε την προσοχή του στις κοινωνικές αλλαγές οι οποίες γέννησαν το κίνημα της Αντίστασης. Σήμερα ο γνωστόςιστορικός ξανακοιτάζει εκείνη την περίοδο δίνοντας περισσότερη έμφαση στον πολιτικό παράγοντα
Το βιβλίο εκείνο, Από την ήττα στην εξέγερση, Ελλάδα: άνοιξη 1941- φθινόπωρο 1942 (Εκδ. Ο Πολίτης, του Αγγ. Ελεφάντη) , εκδόθηκε σε μια εποχή που είχε αρχίσει να αναθερμαίνεται το ενδιαφέρον για τη δεκαετία του 1940 και, κατά κάποιο τρόπο, η έκδοσή του προανήγγειλε τη στροφή του ενδιαφέροντος των ιστορικών στη μελέτη του «κοινωνικού» για την επίμαχη δεκαετία. Ο ΓιώργοςΜαργαρίτηςαπομακρύνθηκε από τις πολιτικές επαφές και διενέξεις μεταξύ εξόριστης κυβέρνησης, Μεγάλης Βρετανίας, ΕΑΜ, ΕΔΕΣ και των άλλων αντιστασιακών οργανώσεων για να επικεντρώσει την προσοχή του στις κοινωνικές αλλαγές που συνέβησαν στα δύο πρώτα χρόνια της Κατοχής και προετοίμασαν το έδαφος για την ανάπτυξη του κινήματος της Αντίστασης. Η καινοτομία

Το βιβλίο ήταν από πολλές απόψεις καινοτόμο. Μετέφερε το κέντρο βάρους της ανάλυσης στις μεταβαλλόμενες σχέσεις μεταξύ πόλης και υπαίθρου και υποστήριξε ότι στην αρχή της Κατοχής είχαμε την οικονομική αναβάθμιση της υπαίθρου έναντι της πρωτεύουσας. Η πείνα στην Αθήνα το 1941 έδωσε το έναυσμα για την κινητοποίηση του πληθυσμού είτε με τη δημιουργία συνεταιρισμών είτε με την οργάνωση απεργιών, στις οποίες θα πρωτοστατήσει το ΕΑΜ και θα μετατραπεί σε πρωταγωνιστική δύναμη της Αντίστασης στην Αθήνα. Το 1942 η «αντεπίθεση» της δωσίλογης κυβέρνησης στην ύπαιθρο με στόχο να φορολογήσει την αγροτική παραγωγή θα συναντήσει την αντίδραση των αγροτών και θα προετοιμάσει το έδαφος για την ανάπτυξη της ένοπλης αντίστασης.

Αυτό το ερμηνευτικό σχήμα στηριζόταν σε μια διεισδυτική προσέγγιση των μηχανισμών και διεργασιών που αναπτύχθηκαν στην ελληνική κοινωνία στην αρχή της Κατοχής: την ανάπτυξη ενός άτυπου δικτύου ανταλλαγών μεταξύ πόλης- υπαίθρου (που τροφοδότησε μια εκτεταμένη μαύρη αγορά) αλλά και μεταξύ ορεινών και πεδινών περιοχών, τις ανακατατάξεις που έφερε η άφιξη της διεθνούς επισιτιστικής βοήθειας, την κρίση νομιμοποίησης και ισχύος της δωσίλογης κυβέρνησης, την εμφάνιση των αντάρτικων ομάδων ως μηχανισμών προστασίας των τοπικών κοινωνιών από τη ληστεία. Επιπλέον, το ερμηνευτικό σχήμα αμφισβήτησε τα στοιχεία των επίσημων στατιστικών της περιόδου που παρουσίαζαν καταστροφική εικόνα για την αγροτική οικονομία και σκιαγράφησε μια εικόνα προσαρμογής στις νέες συνθήκες που επέβαλε η κατάκτηση.

Το νέο βιβλίο του συγγραφέα Προαγγελία θυελλωδών ανέμων… δεν είναι μια ανατύπωση τού Από την ήττα στην εξέγερση αλλά ούτε ένα καινούργιο βιβλίο. Το ερμηνευτικό σχήμα δεν έχει αλλάξει και η λογική της επιχειρηματολογίας παραμένει η ίδια. Το ουσιαστικά καινούργιο τμήμα του βιβλίου αφορά τον ελληνοϊταλικό πόλεμο, τη γερμανική επίθεση και τη δωσίλογη κυβέρνηση, ενώ σε επιμέρους κεφάλαια έχουν γίνει μικρές ή εκτεταμένες προσθήκες. Από τις προσθήκες απουσιάζει, παραδόξως, μια διαπραγμάτευση του θέματος των αγοραπωλησιών ακινήτων στην πρωτεύουσα κατά τη διάρκεια του λιμού, οι οποίες προκάλεσαν σημαντικές κοινωνικές ανακατατάξεις. Πάντως, 16 χρόνια μετά την πρώτη έκδοση το βασικό ερμηνευτικό σχήμα, όπως υποστηρίζει και ο συγγραφέας, «επιβεβαιώθηκε».

Τελευταία Νέα