ΤΗ ΔΕΚΑΕΤΙΑ ΤΟΥ ΄90 Η ΕΛΛΑΔΑ ΕΓΙΝΕ ΔΕΥΤΕΡΗ ΠΑΤΡΙΔΑ ΠΟΛΛΩΝ ΑΛΒΑΝΩΝ. ΩΣΤΟΣΟ ΕΙΝΑΙ ΠΟΛΥ
ΛΙΓΟΙ ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΕΝΗ ΕΙΚΟΝΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΛΛΗ ΠΛΕΥΡΑ ΤΗΣ ΓΕΦΥΡΑΣ.
ΤΗΝ ΥΠΑΡΞΗ ΤΟΥ ΚΕΝΟΥ ΥΠΟΔΕΙΚΝΥΕΙ ΤΟ ΣΧΕΤΙΚΟ ΛΕΥΚΩΜΑ ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ ΔΗΜΟΥ, ΑΠΟ ΤΟ ΟΠΟΙΟ
ΑΝΑΔΥΟΝΤΑΙ ΟΨΕΙΣ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ ΣΤΗΝ ΑΜΗΧΑΝΗ ΠΕΡΙΟΔΟ ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΤΗΝ ΚΑΤΑΡΡΕΥΣΗ ΤΟΥ
ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΟΥ ΚΑΘΕΣΤΩΤΟΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΝΟΡΧΗΣΤΡΩΜΕΝΗ ΕΠΙΘΕΣΗ ΦΙΛΙΑΣ ΤΗΣ ΔΥΣΗΣ.
Σε αυτές τις εικόνες της Αλβανίας, ο επιδέξιος χειρισμός της γλώσσας του στιγμιότυπου, του διαθέσιμου φωτισμού και του χρώματος συστήνουν ένα στιβαρό σύνολο από πορτρέτα, σκηνές δρόμου, εσωτερικά καταστημάτων με έμφαση στον δημόσιο αστικό χώρο, τις περιπετειώδεις πρώτες εκλογές του 1991, την άρση της καταναγκαστικής αθεΐας. Έτσι, παρά την απουσία της υπαίθρου, σκιαγραφείται το πνεύμα μιας χώρας σε μετάβαση, όπως αποκαλύπτει π.χ. η φωτογραφία του Δήμου από την καταστροφή του κτιρίου του Κόμματος στη Σκόδρα και το κάψιμο των ατομικών φακέλων: οι μικροσκοπικές φιγούρες που διασχίζουν την πλατεία ενόσω μισοκαμένες σελίδες πετάνε πάνω από τα κεφάλια τους υπενθυμίζουν πόσο οι μηχανισμοί της εξουσίας σμικρύνουν το ανθρώπινο ανάστημα σε δυσδιάκριτη σκιά.

Ισμαήλ Κανταρέ

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει όμως και το εισαγωγικό κείμενο του βραβευμένου Αλβανού συγγραφέα Ισμαήλ Κανταρέ- κυρίως ο διάλογός του με τις φωτογραφίες καθώς βρίσκει την εικόνα της χώρας του στο λεύκωμα καταθλιπτική. Ο Κανταρέ, που εγκαταστάθηκε στη Γαλλία και πήρε γαλλική υπηκοότητα, υποστηρίζει ότι η νεογέννητη, ελέω απαγορεύσεων, εικόνα της Αλβανίας είναι ευάλωτη. Δεν είναι λογικό όμως αυτό για έναν λαό τραυματισμένο οικονομικά, κοινωνικά και θεσμικά που ξεκινά μια αβέβαιη πορεία; Η φτωχική εικόνα των Τιράνων, της Κορυτσάς, του Αργυρόκαστρου αναδίδει μια ξεχασμένη πια λαϊκή απλότητα και αμεσότητα· μια θεραπευτική σχεδόν έλλειψη επιτήδευσης· φανερώνει, επίσης, μια ιστορική στιγμή που οι άνθρωποι βίωναν ακόμη συλλογικά την κοινωνική τους συνθήκη. Αν λοιπόν ο τίτλος του εισαγωγικού κειμένου υπογραμμίζει ότι οι καιροί είναι δύσκολοι, αβίαστα προκύπτει το ερώτημα: πότε ήταν οι καιροί εύκολοι για την Αλβανία στη βάναυση βαλκανική περιπέτεια του 20ού αιώνα;

Ο Ηρακλής Παπαϊωάννου είναι φωτογράφος- δοκιμιογράφος- επιμελητής στο Μουσείο Φωτογραφίας