«ΚΙ ΑΝ ΤΩΡΑ ΓΡΑΦΟΥΜΕ ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ ΑΠΟ
ΤΑ ΠΑΙΔΙΚΑ ΜΑΣ ΧΡΟΝΙΑ, ΕΙΝΑΙ ΓΙΑΤΙ ΚΑΠΟΙΑ
ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ ΕΙΝΑΙ ΚΟΙΝΑ ΣΕ ΟΛΑ ΤΑ
ΠΑΙΔΙΑ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΕΠΟΧΩΝ». Μ΄ ΑΥΤΑ ΤΑ
ΛΟΓΙΑ ΚΛΕΙΝΕΙ Η ΑΛΚΗ ΖΕΗ ΤΗΝ ΕΙΣΑΓΩΓΗ
ΣΤΟ ΒΙΒΛΙΟ «ΑΛΛΟΙ ΚΑΙΡΟΙ, ΑΛΛΑ ΠΑΙΔΙΑ»
ΠΟΥ ΕΓΡΑΨΕ ΜΕ ΤΗ ΦΙΛΗ ΤΗΣ ΖΩΡΖ ΣΑΡΗ.
ΤΑ ΑΥΤΟΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑΤΑ ΓΙΑ
ΠΑΙΔΙΑ ΕΧΟΥΝ ΙΔΙΑΙΤΕΡΟ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝ
Η Άλκη Ζέη, η Ζωρζ Σαρή, η Λότη Πέτροβιτς- Ανδρουτσοπούλου, ο Κυριάκος Ντελόπουλος, η Σοφία Ζαραμπούκα είναι πέντε από τους πολλούς συγγραφείς που επεξεργάστηκαν τις αναμνήσεις τους εν είδει μυθιστορήματος.

Τα βιβλία που παρουσιάζουμε εστιάζουν στην παιδική/ νεανική ηλικία, ηλικίες κοντινές προς τους αναγνώστες τους. Θεματολογικά προκρίνουν όσα θεωρούν ότι μπορεί να ενδιαφέρουν ή όσα θα ήταν καλό να μάθουν τα σημερινά παιδιά για τα παλιά. Είναι κείμενα όπου οι αναμνήσεις αποτελούν τον καμβά για τη δημιουργία ενός λογοτεχνικού έργου που υπερβαίνει τα προσωπικά τους βιώματα και αγγίζει το ευρύτερο αναγνωστικό κοινό. Τις μετατρέπουν δηλαδή σε μυθοπλασία. Σε αντίθεση μ΄ αυτό που ψάχνει ο ενήλικος αναγνώστης όταν διαβάζει την αυτοβιογραφία μιας προσωπικότητας παγκόσμιου βεληνεκούς, τα παιδιά στην ανάγνωσή τους θέλουν να βρουν τις αρετές που ορίζουν ένα ενδιαφέρον μυθιστόρημα, δηλαδή γερή πλοκή και ζωντανούς ήρωες. Κι αυτό ακριβώς κάνουν οι συγγραφείς σ΄ αυτά τα βιβλία: ο αυτοβιογραφούμενος συγγραφέας αποκτά νέα υπόσταση, αυτονομείται, γίνεται ζωντανός μυθιστορηματικός ήρωας και προσλαμβάνεται ως πρωταγωνιστής της ιστορίας, ενώ οι αναμνήσεις του γίνονται σκηνές από μυθιστόρημα.

Οι φίλες Άλκη Ζέη και Ζωρζ Σαρή τοποθετούν πολύ όμορφα τις αναμνήσεις τους σε δύο παράλληλα αφηγήματα που άλλοτε στέκονται σε προσωπικά βιώματα κι άλλοτε εστιάζουν στη σχέση τους με στιγμιότυπα από την κοινή τους ζωή, η οποία παρουσιάζει μια πλούσια καθημερινότητα που περιλαμβάνει τα πάντα: τις σχέσεις με τους γονείς και τ΄ αδέλφια, το σχολείο, τα διαβάσματα και τις πολιτικές αναζητήσεις, τα όνειρα για το μέλλον. Στο CD που συνοδεύει το βιβλίο, τους ρόλους των ηρωίδων υποδύονται οι Αλέκα Παΐζη και η Ξένια Καλογεροπούλου.

Ο παραλογισμός των μεγάλων

Ο Άκης, ο κεντρικός ήρωας στα βιβλία O Άκης και οι άλλοι και Ο Άκης στα όπλα, είναι το μυθιστορηματικό alter ego του πατέρα του, του Κυριάκου Ντελόπουλου. Ο Άκης βλέπει κριτικά τον κόσμο των μεγάλων στην επαρχιακή πόλη όπου ζει πριν από τον πόλεμο και κατά τη διάρκειά του. Βάζει σε σκέψεις τον αναγνώστη με τους προβληματισμούς και τις απόψεις του περί των γεγονότων, κρίνει με χιούμορ κι αλαφράδα τα τεκταινόμενα και προτρέπει τα παιδιά να ακολουθήσουν την τακτική του, προκειμένου να αντιμετωπίσουν τον παραλογισμό του κόσμου που τα περιβάλλει. Το χιούμορ του Άκη είναι σαρωτικό, μοιάζει παιδικό, αλλά δεν είναι. Απλά εκφέρεται με παιδικό τρόπο.

Το Ένα αγγελάκι στα Εξάρχεια, της Λότης Πέτροβιτς- Ανδρουτσοπούλου, έχει ως φόντο τη μεταπολεμική Αθήνα της δεκαετίας του ΄50. Η συγγραφέας αναπτύσσει τις παιδικές της αναμνήσεις και τις πλέκει με την πολιτική και την πολιτιστική ζωή της εποχής, κάνοντας διαρκείς αναφορές στην πολιτική κατάσταση, τον Εμφύλιο, το Κυπριακό, τα ελληνοτουρκικά, το ροκ εν ρολ κ.ά. Η παιδική ζωή δεν είναι περιχαρακωμένη σε όσα θεωρούνται «παιδικά». Ενήλικοι και παιδιά επηρεάζονται από τα γεγονότα που τρέχουν, πράγμα που φαίνεται καθαρά στο πώς οι νεαροί ήρωες και οι ηρωίδες αντιλαμβάνονται τα γεγονότα και δρουν ανάλογα στη μυθιστορηματική- και ίσως στην πραγματικήζωή τους.

Ο μέντορας

Το Πέτρου και Παύλου, το αυτοβιογραφικό μυθιστόρημα της Σοφίας Ζαραμπούκα, διαδραματίζεται σε αστικό περιβάλλον, όπως και τα υπόλοιπα μυθιστορήματα. Ωστόσο διαφοροποιείται αρκετά, όχι φυσικά επειδή, λογοτεχνική αδεία, η συγγραφέας μεταμορφώνεται σε αγόρι αλλά γιατί ο ήρωας, ο Πέτρος, ζει και αναπνέει μέσα από τη φιλία του με έναν μεγάλο Έλληνα ζωγράφο. Το ενδιαφέρον σ΄ αυτό το φρέσκο βιβλίο είναι ακριβώς η τρυφερή σχέση που αναπτύσσει το παιδί με τον μέντορά του, ένα άτομο που όχι μόνο δεν ανήκει στο οικογενειακό περιβάλλον αλλά ξεφεύγει και από τα συνηθισμένα μικροαστικά πρότυπα. Είναι η πατρική φιγούρα που αντικατέστησε τον πατέρα που πέθανε; Ή μήπως η αναπόληση μιας εξιδανικευμένης κατάστασης στον καλλιτεχνικό χώρο της εποχής, όπου οι καλλιτέχνες χάριζαν ανιδιοτελώς κομμάτια της ψυχής και της τέχνης τους;

Σοφία Ζαραμπούκα

ΠΕΤΡΟΥ ΚΑΙ ΠΑΥΛΟΥ

ΕΚΔ. ΚΕΔΡΟΣ, 2008, ΣΕΛ. 152

Άλκη Ζέη – Ζωρζ Σαρή

ΑΛΛΟΙ ΚΑΙΡΟΙ, ΑΛΛΑ ΠΑΙΔΙΑ

ΕΙΚ. ΒΑΣΩ ΨΑΡΑΚΗΦΩΤ. ΣΤΕΦΑΝΙΔΗ ΕΚΔ. ΕΨΥΠΕ, 2006

Λότη ΠέτροβιτςΑνδρουτσοπούλου

ΕΝΑ ΑΓΓΕΛΑΚΙ ΣΤΑ ΕΞΑΡΧΕΙΑ

ΕΚΔ. ΨΥΧΟΓΙΟΣ, 2006, ΣΕΛ. 176

Κυριάκος Ντελόπουλος

Ο ΑΚΗΣ ΚΑΙ ΟΙ ΑΛΛΟΙ Ο ΑΚΗΣ ΣΤΑ ΟΠΛΑ

ΕΚΔ. ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ, 2005, ΣΕΛ. 240