Πόσος χρόνος χρειάζεται να μεσολαβήσει για να αποτιμηθεί ένα ιστορικό συμβάν; Τι παραμορφωτικά φίλτρα μεσολαβούν ανάμεσα στον μελετητή και το εξεταζόμενο γεγονός; Κατά πόσον παρεισφρέουν εδώ στοιχεία όπως ηλικία, κοινωνική τάξη; Αυτά σκεφτόμουν, καθώς διάβαζα τα πρόσφατα τεύχη των περιοδικών «Νέα Εστία» και «Σύγχρονα Θέματα» που αφιερώνονται, με κάποια αλληλεπικάλυψη, στα γεγονότα του Δεκέμβρη του 2008. Την Παρασκευή 13 Μαρτίου (αστυνομικός πυροβολεί καταστηματάρχη, βανδαλισμοί κουκουλοφόρων στο κέντρο της Αθήνας) είχαμε μάλιστα επανάληψη σε μικρογραφία: έχουμε μπει για τα καλά σε ένα σπιράλ βίας. Τα 20 τόσα άρθρα στα δύο περιοδικά αφορούν αποκλειστικά τους διαδηλωτές, ενώ ελάχιστη προσοχή δίδεται στο ζήτημα της Αστυνομίας (π.χ. εκπαίδευση, ιδεολογία, συμπεριφορά). Κάπως σχηματικά, έχουμε δύο κατηγορίες κειμένων. Ορισμένα εντοπίζουν ιδιαίτερα χαρακτηριστικά (χρήση κινητών και Διαδικτύου, μπλογκς). Άλλα, επιχειρώντας να ερμηνεύσουν, τοποθετούνται αμήχανα ή και κριτικά στη βία των ημερών. Π.χ. διάβασα τον συλλογισμό ότι η καταστροφική μανία αποτελεί έκφραση ατομικιστικής, αντικοινωνικής, εν τέλει δε «νεοφιλελεύθερης ιδεολογίας». Αλλού πάλι υπογραμμίζεται η έλλειψη παιδείας, ιδίως ως προς την κλασική γραμματεία. Ιδιαίτερη εντύπωση μου προξένησαν ορισμένα κείμενα που εξωραΐζουν το σύνολο των κινητοποιήσεων: διαβάζουμε π.χ. για «διευρυμένο συνειδητοποιημένο κίνημα» το οποίο «προέταξε πληθώρα αιτιάσεων, αιτημάτων και οραμάτων, που δεν είχαν συγκροτηθεί ως ενιαία, συνεκτική πλατφόρμα». Ένας άλλος κοινωνικός επιστήμονας, απ΄ αφορμή την καταστροφή από τους διαδηλωτές του αγάλματος-ήρωα της Αντίστασης (1942), διακρίνει ανάμεσα σε «δίκαιη» και «άδικη» βία. Ωστόσο, επιδιδόμενος σε μια αφαίρεση όπου μιλάει γενικά για εξουσίααντίσταση, παραγνωρίζει μιαν άλλη διάκριση όχι και τόσο επουσιώδη: ανάμεσα στο κατοχικό κράτος και τη σημερινή κοινοβουλευτική δημοκρατία (με τα μύρια κουσούρια της) υπάρχει τεράστιο χάσμα. Η κοινωνική θεωρία ως απολογητική ή ως υπεκφυγή…, σκεφτόμουν διαβάζοντας αυτά. Οι χουλιγκανισμοί δεν αποτελούν απάντηση στην προϊούσα αποτελμάτωση. Είναι μέρος του προβλήματος. Ένα τμήμα της αριστερής διανόησης δυσκολεύεται να το καταλάβει-εις βάρος και της αριστεροσύνης και της νόησης.

Ο Βασίλης Πεσμαζόγλου είναι καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου