Έναν αιώνα ζωής συμπληρώνει σήμερα ο Κλοντ Λεβί – Στρος. Η Γαλλία τιμά τον κορυφαίο ανθρωπολόγο της με μια σειρά εκδηλώσεων και ο διεθνής Τύπος κάνει πολυσέλιδα αφιερώματα τον «τελευταίο των γιγάντων». Έναν οξυδερκή διανοητή, που δεν ενοχλήθηκε όταν τον χαρακτήρισαν «αντιουμανιστή», αλλά δεν θέλησε ποτέ να τον αποκαλούν «πατέρα του στρουκτουραλισμού».
Ήταν μια Κυριακή απόγευμα, το φθινόπωρο του 1934, όταν ο Κλοντ ΛεβίΣτρος, καθηγητής σε ένα Λύκειο του Παρισιού, δέχθηκε ένα τηλεφώνημα στο σπίτι του. Από την άλλη άκρη της γραμμής, ο διευθυντής της Εcole Νormale Superieure τού πρότεινε να διδάξει Κοινωνιολογία στο Πανεπιστήμιο του Σάο Πάολο. Κάπως έτσι- «τυχαία», έχει πει ο ίδιος-, άρχισε το ταξίδι του κορυφαίου ανθρωπολόγου σε ένα πεδίο που εκείνη την εποχή δεν θεωρούνταν ακόμη επιστήμη. Από τη Βραζιλία επέστρεψε τέσσερα χρόνια αργότερα, με μπόλικες σημειώσεις από την επαφή του με τις φυλές του Αμαζονίου και με την πρόθεση να γράψει ένα μυθιστόρημα με τίτλο «Θλιμμένοι Τροπικοί». Ο Κλοντ Λεβί- Στρος πίστεψε πολύ γρήγορα ότι ως μυθιστοριογράφος δεν θα ήταν παρά ένας «απαίσιος Κόνραντ». Από εκείνη την απόπειρα έμεινε μόνο η περιγραφή του ηλιοβασιλέματος («…αυτοί οι υπερφυσικοί κατακλυσμοί…») και ο τίτλος. Οι «Θλιμμένοι Τροπικοί» εκδόθηκαν το 1955. Επρόκειτο για μια δοκιμιακή ταξιδιωτική εμπειρία ανάμεσα στην εθνογραφική ανάλυση και τον φιλοσοφικό στοχασμό, που γνώρισε πρωτοφανή υποδοχή. Το πιο γνωστό βιβλίο του άρχιζε με μια προσωπική εξομολόγηση: «Μισώ τα ταξίδια και τους εξερευνητές». Και τελείωνε με μια απαισιόδοξη πρόβλεψη: «Ο κόσμος ξεκίνησε χωρίς τον άνθρωπο και θα τελειώσει χωρίς αυτόν».
Αυτή η κατακλείδα δεν ήταν ο μοναδικός λόγος για τον οποίο ο επιφανής ανθρωπολόγος δέχθηκε την κριτική των ουμανιστών. Ο Κλοντ Λεβί – Στρος διέτρεξε ολόκληρο τον 20ό αιώνα και στο κατώφλι του 21ου παρατηρεί από το 
«Βρώμικος Εβραίος»
Με τον ίδιο τρόπο ανέτρεψε την ιδέα ότι ο δυτικός είναι ένας ανώτερος πολιτισμός. «Αυτές οι κοινωνίες δεν αντιπροσωπεύουν ένα παιδικό ή κατώτερο στάδιο της ανθρωπότητας, αλλά σύνθετους οργανισμούς που δεν έχουν τίποτε να ζηλέψουν από τον δικό μας σε επίπεδο ανάπτυξης σκέψης και κουλτούρας», έγραφε. Ο Ντιντιέ Εριμπόν, συγγραφέας του βιβλίου «De pres e de loin, entretiens avec Claude Levi-Strauss», συμπυκνώνει την κληρονομιά του Λεβί- Στρος στην αναγνώριση και τον σεβασμό του Άλλου. Σε αυτή την υποδοχή που επιφύλαξαν οι Αζτέκοι στους Ισπανούς κονκισταδόρες, για να γνωρίσουν από τον «Άλλον» τον αφανισμό.
Τον Σεπτέμβριο του 1940, έναν χρόνο μετά την επιστροφή του από τη Βραζιλία, ο Κοντ Λεβί- Στρος αναζήτησε τη θέση του καθηγητή που είχε στο Λύκειο Ηenri ΙV του Παρισιού. «Με το όνομα που έχετε θέλετε να πάτε στο Παρίσι; Δεν το ξανασκέφεστε;», τον ρώτησε ο υπάλληλος του Βισί που εξέτασε τον φάκελό του. Ο Λεβί- Στρος είχε χλευαστεί ως «βρώμικος Εβραίος» όταν ήταν μαθητής και είχε αντιδράσει με τις γροθιές του. Στο κατεχόμενο Παρίσι δεν είχε κανένα περιθώριο αντίδρασης. Κατέφυγε με ένα παλιό ιστιοφόρο στη Νέα Υόρκη όπου τον περίμενε μια θέση στη Νew School for Social Research. Και εκεί το επίθετό του αποδείχθηκε «προβληματικό», αλλά αυτή τη φορά για έναν εντελώς διαφορετικό λόγο. Οι συνάδελφοί του στη σχολή τον συμβούλευσαν να το αλλάξει γιατί «οι φοιτητές θα έβρισκαν αστείο» ένα όνομα που θύμιζε τα διάσημα μπλουτζίν. Η εξορία του ΛεβίΣτρος στις Ηνωμένες Πολιτείες ξεκίνησε με ένα χαριτωμένο επεισόδιο και συνεχίστηκε με μια σημαντική γνωριμία: ο γλωσσολόγος Ρόμαν Γιάκομπσον τον έφερε σε επαφή με τον στρουκτουραλισμό- «μου αποκάλυψε το σώμα μιας θεωρίας που ήδη εφάρμοζα χωρίς να το γνωρίζω», όπως είχε πει ο ίδιος. Επέστρεψε στο Παρίσι το 1945 και τις επόμενες δεκαετίες θα αναγνωριζόταν ως «ο πατέρας του στρουκτουραλισμού». Ο ίδιος δεν θέλησε ποτέ να τον αποκαλούν έτσι. «Πίσω από τον όρο στρουκτουραλισμός υπάρχει η θέληση να μετατραπεί σε φιλοσοφική σχολή κάτι που ξεκίνησε ως μέθοδος εργασίας. Στη διάρκεια της έρευνάς μου ήταν πολύ σημαντικό να μπει μια τάξη στις επιστήμες του ανθρώπου», έλεγε.
Αναγνωρίζοντας τα δικαιώματα του άλλου
Η ΕΘΝΟΛΟΓΙΑ, για την οποία πρέπει να αναρωτηθούμε εάν είναι κατ΄ αρχάς επιστήμη ή τέχνη (ή ίσως και τα δυο μαζί), απλώνει τις ρίζες της εν μέρει σε μια παλιά εποχή κι εν μέρει σε μια πρόσφατη. Όταν οι άνθρωποι του ύστερου Μεσαίωνα και της Αναγέννησης ανακάλυψαν την ελληνορωμαϊκή αρχαιότητα και όταν οι Ιησουίτες έκαναν τα ελληνικά και τα λατινικά θεμέλιο της διδασκαλίας τους, δεν εφάρμοζαν μια πρώτη μορφή της εθνολογίας; Γνωρίζουμε ότι κανένας πολιτισμός δεν μπορεί να αναλύσει τον εαυτό του εάν δεν διαθέτει κάποιον άλλον ως μέτρο σύγκρισης. Ο Διαφωτισμός βρήκε στην αρχαία γραμματεία ένα μέσο για να συγκρίνει τις σύγχρονες αντιλήψεις με εκείνες άλλων εποχών και άλλων τόπων (…).
Η Δύση απέκτησε στη διάρκεια του 18ου αιώνα την πεποίθηση ότι η προοδευτική επέκταση του πολιτισμού της ήταν αναπόδραστη απειλώντας την ύπαρξη χιλιάδων κοινωνιών πιο εύθραυστων, των οποίων όμως οι γλώσσες, τα πιστεύω, οι τέχνες και οι θεσμοί ήταν αναντικατάστατες μαρτυρίες του πλούτου και της διαφορετικότητας του ανθρώπινου είδους. Αν ελπίζουμε να μάθουμε μια μέρα τι είναι ο άνθρωπος, θα πρέπει να συγκεντρώσουμε όλες αυτές τις πολιτισμικές πραγματικότητες, οι οποίες δεν οφείλουν τίποτε στη συνεισφορά και την επιβολή της Δύσης (…).
Αν ο άνθρωπος κατέχει εξ αρχής δικαιώματα ως έμβιο ον, προκύπτει ότι αυτά τα δικαιώματα, που αναγνωρίζονται τόσο στην ανθρωπότητα όσο και στο είδος, συναντούν τα φυσικά τους όρια στα δικαιώματα των άλλων ειδών. Τα δικαιώματα της ανθρωπότητας σταματούν εκεί όπου η άσκησή τους θέτει σε κίνδυνο τα δικαιώματα των άλλων ειδών».
Αποσπάσματα από ομιλία του Κλοντ ΛεβίΣτρος, σε τελετή βράβευσής του το 2005
«Χρόνια πολλά κι ευχαριστώ»
Επιπλέον, όμως, ο Λεβί-Στρος «αφήνει συγκεκριμένες θεωρίες, θεμελιώδεις πράξεις, κινήσεις καθαρής σκέψης που τον καθιστούν, πάνω απ΄ όλα, έναν σοφό μεγάλου βεληνεκούς». Ο Μπερνάρ Ανρί Λεβί δίνει μερικά παραδείγματα: Η θεωρία του Λεβί-Στρος ότι αρχίζουμε να καταλαβαίνουμε μια κοινωνία μόνο όταν αναγνωρίσουμε την αόρατη δομή της, την κρυμμένη άλγεβρα, τον αριθμό. Κι έπειτα είναι η παρατήρηση των φαινομένων, η ενδελεχής ανάλυση… Για τον Γάλλο φιλόσοφο, ο Λεβί-Στρος αντιπροσωπεύει μια μοναδική στιγμή της διανόησης, την οποία «μπορούμε να αναγνωρίσουμε ασφαλώς στην ελληνική και ενδεχομένως στη γερμανική σκέψη».
Με μια ματιά
● ΓΙΟΣ ΓΑΛΛΟΕΒΡΑΙΟΥ ζωγράφου, ο Κλοντ ΛεβίΣτρος γεννήθηκε στις Βρυξέλλες το 1908 ● ΣΠΟΥΔΑΣΕ ΝΟΜΙΚΑ και Φιλοσοφία στη Σορβόννη από όπου αποφοίτησε το 1931 ● ΤΟ 1935 φεύγει για τη Βραζιλία, για να διδάξει Φιλοσοφία στο Πανεπιστήμιο του Σάο Πάουλο ● ΤΟ ΔΙΑΣΤΗΜΑ 1935-38 μελετά τους γηγενείς πληθυσμούς στο δάσος του Αμαζονίου και το Μάτο Γκρόσο ● ΕΠΙΣΤΡΕΦΕΙ στη Γαλλία το 1939 και ένα χρόνο αργότερα καταφεύγει στις ΗΠΑ προκειμένου να αποφύγει τη δίωξη λόγω της εβραϊκής καταγωγής του ● ΤΟ 1950 αναλαμβάνει διευθυντής σπουδών στο Εcole Ρractique des Ηautes Εtudes του Πανεπιστημίου του Παρισιού ● ΤΟ 1955 κυκλοφορεί το βιβλίο του «Θλιβεροί Τροπικοί», με το οποίο γίνεται γνωστός στο ευρύ κοινό ● ΤΟ 1973 εκλέγεται μέλος της Γαλλικής Ακαδημίας ● ΕΧΕΙ ΑΝΑΚΗΡΥΧΘΕΙ επίτιμος διδάκτωρ σε 11 πανεπιστήμια από όλο τον κόσμο, μεταξύ των οποίων τα Χάρβαρντ, Οξφόρδη και Γέιλ ● ΣΗΜΕΡΑ ΖΕΙ στο 16ο Διαμέρισμα του Παρισιού
Ενδεικτικά στα ελληνικά:
● «ΘΛΙΒΕΡΟΙ ΤΡΟΠΙΚΟΙ», Εκδ. Χατζηνικολή ● «ΑΓΡΙΑ ΣΚΕΨΗ», Εκδ. Παπαζήση ● «ΜΥΘΟΛΟΓΙΚΑ» (τέσσερις τόμοι), Εκδ. Αρσενίδη ● «ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΜΥΘΟΣ», Εκδ. Καρδαμίτσα ● «ΦΥΛΗ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑ» «ΦΥΛΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ» Εκδ. Πατάκη
- Ιταλία: Πρόστιμο 98 εκατ. ευρώ στην Apple για παραβίαση των κανόνων ανταγωνισμού
- Βαγγέλης Μαρινάκης και Ολυμπιακός προσέφεραν 25.000 ευρώ στο Make-A-Wish Ελλάδος στηρίζοντας τα παιδιά που νοσούν
- Συνάντηση Μητσοτάκη – Αμπάς στη Ραμάλα: Η Ελλάδα τάσσεται υπέρ της επανεκκίνησης της πολιτικής διαδικασίας για λύση δύο κρατών
