ΕΠΙΣΤΡΑΤΕΥΟΝΤΑΣ ΡΕΑΛΙΣΤΙΚΗ ΦΑΝΤΑΣΙΑ Ο
70ΧΡΟΝΟΣ ΓΑΛΛΟΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ, ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
ΚΑΙ ΚΡΑΥΓΑΛΕΑ ΒΙΒΛΙΟΦΙΛΟΣ ΠΩΛ
ΝΤΕΖΑΛΜΑΝ ΜΑΣ ΠΡΟΣΦΕΡΕΙ ΕΝΑ ΕΙΔΟΣ
ΠΑΡΑΜΥΘΙΟΥ ΜΕ ΗΡΩΑ ΕΝΑ ΒΙΒΛΙΟ ΠΟΥ
ΠΕΡΝΑΕΙ ΑΠΟ ΠΛΗΘΟΣ ΧΕΡΙΑ ΚΑΙ ΑΡΕΣΚΕΤΑΙ
ΣΤΟ ΝΑ ΚΟΥΤΣΟΜΠΟΛΕΥΕΙ ΑΛΛΑ ΒΙΒΛΙΑ.
Για να βαστάς στα χέρια σου τούτες τις σελίδες, φίλε αναγνώστη, εικάζω ότι, κατά τεκμήριον, σου αρέσουν τα βιβλία. Ή, πάντως, δεν σε αφήνουν παγερά αδιάφορο. Υπ΄ αυτήν την έννοια, υποπτεύομαι πως ένα αφήγημα «έξω από κανόνες», με κεντρικό ήρωα ένα βιβλίο ίσως να σε συγκινήσει. Αυτό ακριβώς επιχειρεί ο Ντεζαλμάν με το πρώτο του μυθιστορηματικό εγχείρημα.

Στα 35 σύντομα κεφάλαιά του επιχειρεί να συγκεράσει σκέψεις, πραγματολογικά στοιχεία, ανέκδοτα, περιστατικά, παραθέματα, ποιήματα, με σκελετό μια στοιχειώδη αφήγηση. Παρακολουθούμε τη γέννηση ενός βιβλίου στο τυπογραφείο και τη μετέπειτα πορεία του σε κούτες, σε αποθήκες, προθήκες και βιβλιοθήκες, σε υπνοδωμάτια, παλαιοπωλεία και βαγόνια αμαξοστοιχιών.

Με βάση αυτήν την επινόηση, όπου το βιβλίο «ζωντανεύει» και μιλάει σε πρώτο πρόσωπο για τις εμπειρίες του, τους καημούς του, τον ιδιότυπο «φόβο του θανάτου» που το κυριεύει, ο συγγραφέας θίγει μια σειρά ζητήματα.

Πρώτο και καλύτερο, η υλικότητα των βιβλίων: το χαρτί, το μελάνι, η μυρωδιά της κόλλας αλλά και, ακόμα σημαντικότερο, το τέλος που τα περιμένει. Πράγματι, στα πεντακόσια εκατομμύρια που εκδίδονται ετησίως στη Γαλλία, πάνω από εκατό (δηλαδή το εν πέμπτο) καταλήγουν στην πολτοποίηση. Οικολογικότατη, βέβαια, η ως άνω ανακύκλωση, αλλά όχι και τόσο τιμητική για τους συγγραφείς: τα πονήματά τους με το ζόρι προφταίνουν να δουν το φως της ημέρας στις προθήκες των βιβλιοπωλείων. Καραδοκεί όμως, εναλλακτικά, και ο αργός θάνατος από τα επιδέξια δόντια των λαίμαργων τρωκτικών, σε κάποια ξεχασμένη αποθήκη…

Το βιβλίο-ήρωας του Ντεζαλμάν, αν και ζει με αυτήν την αγωνία δεν έχει και τόσο τραγική μοίρα. Είναι τυχερούλικο. Καταφέρνει να τη σκαπουλάρει, να «σταδιοδρομήσει» επιτυχώς, να διαβαστεί από μερικές δεκάδες αναγνώστες και να ταξιδέψει μάλιστα ανά τον κόσμο: από την Τεχεράνη, όπου ως εκ θαύματος γλιτώνει από τη χομεϊνική πυρά, μέχρι τη Ρώμη και την Αφρική. Οι εμπειρίες του και τα χαριτωμένα περιστατικά που μας διηγείται αποτελούν συχνά αφορμή για ποικίλους σχολιασμούς.

Πράγματι, μερικά κεφάλαια μοιάζουν με σύντομα οιονεί δοκίμια. Ορισμένα έχουν πραγματολογικό ενδιαφέρον: για τον κόσμο των εκδοτών-εμπόρων σε αντίθεση με τους μερακλήδες εκδότες, για τα ήθη των βιβλιοπωλών, των παλιατζήδων, αλλά και των περίεργων πλειστηριασμών, όπου οι κομπίνες και τα «κοράκια» δίνουν και παίρνουν. Άλλα κεφάλαια ρέπουν περισσότερο προς το στοχαστικό και μιλάνε για τα συγγραφικά δεινά: τις ομοιότητες, τις συμπτώσεις, τις λογοκλοπές, τον φόβο μη σε προλάβουν, το ξέφρενο κυνήγι της πρωτοτυπίας. Ή καταγίνονται με την επίπλαστη αθανασία της δημιουργίας, την εγγύηση αιωνιότητας που προσφέρει η Εθνική Βιβλιοθήκη, που δεν είναι παρά αυταπάτη: σάμπως η ανθρωπότητα δεν έχει ημερομηνία λήξης; «Ο συγγραφέας δεν πεθαίνει πραγματικά παρά μόνο μαζί με τον τελευταίο αναγνώστη. Το βιβλίο ομοίως» αποφαίνεται ο Ντεζαλμάν.

Χάρη στη διαδρομή του, το βιβλίο περνάει από πλήθος χέρια: συναντάμε λ.χ. έναν ημιπαράλυτο πρώην σκιέρ, κάποιον ρακένδυτο κλοσάρ κάτω από μια παρισινή γέφυρα, έναν Άραβα ταξιτζή. Μάλιστα, μια θελκτική νεάνις που επιδίδεται στην ηλιοθεραπεία μετά αναγνώσματος (εν Ελλάδι!) το εμποτίζει με μιαν ανεξίτηλη μυρωδιά αντηλιακού.

Μπορεί το βιβλίο του Ντεζαλμάν να μην έχει την ιλιγγιώδη σπιρτάδα του Uncommon Reader του Βennett, που παρουσίαζα πρόσφατα και είχε κάπως παρεμφερή «βιβλιολογική» θεματολογία. Αλλά παρά το κάποιο φύρδην μίγδην του, είναι χαριτωμένο, ευαίσθητο, στοχαστικό και, εν τη σοφία του, σύντομο. Η δε απόδοση στα ελληνικά είναι πολύ καλή, με χρήσιμες σημειώσεις της μεταφράστριας.

Ρaul Desalmand

ΕΝΑ ΒΙΒΛΙΟ ΓΙΑ ΠΕΤΑΜΑ

ΜΤΦ: ΜΑΡΙΑ ΓΑΒΑΛΑ, ΕΚΔ: ΠΟΛΙΣ, 2008, ΣΕΛ: 174, ΤΙΜΗ: 14 ΕΥΡΩ

Τελευταία Νέα