Αναζήτηση
Η ΒΙΑ ΤΩΝ ΚΑΤΑΚΤΗΤΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΤΑ ΤΗ
ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ ΚΑΤΟΧΗΣ ΕΞΑΚΟΛΟΥΘΕΙ ΜΕΧΡΙ ΣΗΜΕΡΑ
ΝΑ ΜΑΣ ΣΥΓΚΛΟΝΙΖΕΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΛΙΜΑΚΑ
ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΓΡΙΟΤΗΤΑ ΤΗΣ. ΠΙΟ ΠΟΛΥ ΣΥΓΚΛΟΝΙΖΕΙ,
ΟΜΩΣ, ΓΙΑΤΙ ΤΑ ΘΥΜΑΤΑ ΤΗΣ ΗΤΑΝ Ο ΑΜΑΧΟΣ
ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ
Καλάβρυτα, Δοξάτο, Κλεισούρα, Δίστομο, Δομένικο, Χορτιάτης, Κομμένο, Μονοδένδρι, Κάντανος, Δράκεια, Πύργοι… Μερικοί μόνο τόποι από έναν μακρύ κατάλογο, συχνά άσημων, χωριών και κωμοπόλεων που συνθέτουν μιαν άλλη γεωγραφία. Μια γεωγραφία που αποτελείται από τόπους μαζικών σφαγών, απαγχονισμών, σύλληψης ομήρων, πυρπολήσεων, λεηλασιών από τους Γερμανούς, Ιταλούς και Βούλγαρους κατακτητές κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Τα θύματα των αντιποίνων ήταν πολίτες: άρρενες από 15 έως 60 χρόνων, αλλά και σε πολλές περιπτώσεις γυναίκες, παιδιά και ηλικιωμένοι. Η συστηματικότητα και η έκταση με την οποία εφαρμόστηκαν τα αντίποινα στην Ελλάδα θέτουν μια σειρά από καίρια ερωτήματα, όπως για παράδειγμα γιατί εφαρμόστηκαν τα αντίποινα, τι αποτελέσματα είχαν, ποια ήταν η στάση των ανταρτών, τι απέγιναν οι υπεύθυνοι των αντιποίνων μεταπολεμικά;
Στράτος Δορδανάς
ΤΟ ΑΙΜΑ ΤΩΝ ΑΘΩΩΝ
ΤΑ ΑΝΤΙΠΟΙΝΑ ΤΩΝ ΓΕΡΜΑΝΙΚΩΝ ΑΡΧΩΝ ΚΑΤΟΧΗΣ
ΣΤΗΜΑΚΕΔΟΝΙΑ, 1941-1944
ΠΡΟΛΟΓΟΣ: Σ. ΚΑΛΥΒΑΣ, Ν. ΜΑΡΑΝΤΖΙΔΗΣ, ΕΚΔ. ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟΝ ΤΗΣ ΕΣΤΙΑΣ, ΣΕΛ. 607
ΤΙΜΗ: 25 ΕΥΡΩ
Η λογική των αντιποίνων
Τα αντίποινα δεν ήταν έκρηξη παράλογης βίας και εκδικητικότητας, αντίθετα ήταν σχεδιασμένα και εξυπηρετούσαν έναν συγκεκριμένο στόχο: την καταπολέμηση της Αντίστασης μέσα από την τρομοκράτηση του πληθυσμού ώστε να μην αναλάβει ενεργό δράση κατά των κατακτητών, να πάψει να υποστηρίζει τους αντάρτες και εάν ήταν δυνατό να στραφεί ενάντια στους αντάρτες εξοπλιζόμενος από τους Γερμανούς. Τα αντίποινα εφαρμόζονται όπου και όταν υπάρχει αντίσταση και αυτό εξηγεί τη διαφορετική «πυκνότητα» των αντιποίνων στη διάρκεια της Κατοχής. Στην αρχή της Κατοχής (1941-1942) τα αντίποινα είναι σποραδικά, ενώ με την ανάπτυξη της Αντίστασης (1943-1944) γίνονται όλο και πιο συχνά και περισσότερο αιματηρά. Ο γερμανικός στρατός από την αρχή της Κατοχής είχε τη διαταγή να διενεργεί αντίποινα εις βάρος του άμαχου πληθυσμού σε περίπτωση είτε σαμποτάζ είτε απωλειών από επιθέσεις ανταρτών. Τα πρώτα αντίποινα θα εφαρμοστούν στην Κρήτη μετά την κατάληψή της, αλλά και στη Μακεδονία το φθινόπωρο του 1941 μετά την εμφάνιση των πρώτων ένοπλων ομάδων. Η παύση της αντάρτικης δράσης για έναν περίπου χρόνο μόνο φαινομενικά επιβεβαίωσε την αποτελεσματικότητα των αντιποίνων. Οι ένοπλες ομάδες στο διάστημα αυτό γνωρίζοντας την τακτική των αντιποίνων απέφυγαν τις επιθέσεις και συγκέντρωσαν τις προσπάθειές τους στη δημιουργία ερεισμάτων και οργανώσεων στον πληθυσμό της υπαίθρου.
Από τις αρχές του 1943 ο ΕΛΑΣ θα πολλαπλασιάσει τις επιθέσεις του και οι επιτυχίες του ΕΛΑΣ θα προκαλέσουν τη βίαιη γερμανική απάντηση. Από την άνοιξη του 1943, με τις εκκαθαριστικές επιχειρήσεις στις περιοχές δράσης των ανταρτών, ένας νέος κύκλος αντιποίνων άρχισε, ο οποίος συνεχίστηκε και τον επόμενο χρόνο μέχρι την αποχώρηση των Γερμανών. Οι εκκαθαριστικές επιχειρήσεις, όπως σημειώνει ο Δορδανάς, συνδυάστηκαν και με άλλα μέτρα: τη διαρκή αντικομμουνιστική προπαγάνδα, τον εξοπλισμό χωριών που αρνούνταν να συμπορευθούν με τον ΕΛΑΣ και την εξάπλωση ενός δικτύου πρακτόρων σε όλη τη Μακεδονία με στόχο τη συγκέντρωση πληροφοριών σχετικά με τις κινήσεις των ανταρτών. Τα αντίποινα, και λόγω της συμμετοχής των Ες Ες, έγιναν πιο συχνά και πιο αιματηρά (σφαγές στη Κλαδοράχη, Ελατοχώρι, Πύργοι, Σέρβια, Αετός, Χορτιάτης, Γιαννιτσά, για να αναφέρουμε απλώς κάποιες ενδεικτικές περιπτώσεις) και θα είχε ενδιαφέρον αν ο συγγραφέας τα συσχέτιζε με τα αντίποινα που οι Γερμανοί εφήρμοσαν στην υπόλοιπη Ελλάδα και την κατεχόμενη Ευρώπη.
