ΜΕ ΑΦΕΤΗΡΙΑ το παλιό ρολόι της Ξάνθης ξεκινάτε ακολουθώντας τις πινακίδες που οδηγούν στη Σταυρούπολη. Σχεδόν 1 χλμ. έξω από την πόλη, δίπλα στο καταπράσινο αλσύλλιο βρίσκεται το καλύτερο σημείο θέας στην παλαιά και καινούργια πόλη της Ξάνθης. Στο 4ο χλμ. συναντάτε το πρώτο μεγάλο πέτρινο γεφύρι του Κόσυνθου. Γεφύρια θα δείτε στο 5ο και 6ο χλμ., τα οποία κατασκευάστηκαν από τα μπουλούκια μαστόρων της Ηπείρου που επισκέπτονταν την Ξάνθη την περίοδο της οικονομικής άνθησής της. Περίπου 1,5 χλμ. μετά το γεφύρι που οδηγεί στο Πίλημα είναι η διακλάδωση προς τα Πομακοχώρια κι ένα μεγάλο μέρος της διαδρομής γίνεται δίπλα στο ποτάμι. Σύντομα φθάνετε στη Σμύνθη και σχεδόν 800 μ. έξω από αυτή συναντάτε τη διακλάδωση που οδηγεί στο Ωραίο. Σε διάφορα σημεία του δρόμου υπάρχουν βρύσες- τάματα των μουσουλμάνων για ανθρώπους που έχουν χάσει. Τα ποτήρια που έχουν αφήσει είναι για να πίνουν οι περαστικοί σε ανάμνηση των νεκρών.

Ο δρόμος είναι ανηφορικός και μετά το χωριό Κύκνος αρχίζετε να βλέπετε τα καπνοχώραφα που καλλιεργούνται σε βαθμίδες. Αν τα επισκεφθείτε αυτήν την περίοδο θα δείτε μόνο τα κοντά καλάμια, αφού ο καπνός μαζεύεται από τον Ιούλιο έως τα τέλη Αυγούστου, οπότε ο ήλιος καίει πολύ, συντελώντας έτσι στο γρήγορο στέγνωμά του.

Αφού έχετε οδηγήσει περίπου 12 χλμ. μπαίνετε στο Ωραίο ένα ήσυχο, αμφιθεατρικά χτισμένο χωριό. Αφήστε το όχημα σας κοντά στην πλατεία και περπατήστε στα λιθόστρωτα σοκάκια για να δείτε τους μιναρέδες και τα παλιά σπίτια. Κάποια έχουν έως και τέσσερις καμινάδες, αφού σχεδόν κάθε δωμάτιο είχε το δικό του τζάκι.

Συνεχίζοντας, στρίβετε δεξιά στην εκκλησία του χωριού. Σχεδόν 3,5 χλμ. έπειτα από αυτό το σημείο έχετε τον νου σας για μια μικρή πινακίδα που βρίσκεται στην αριστερή πλευρά του δρόμου και δείχνει την κατεύθυνση για τον παραδοσιακό νερόμυλο του Χαλίλ. Αν τον επισκεφθείτε Παρασκευή μην περιμένετε να τον δείτε σε λειτουργία, καθώς είναι ημέρα προσευχής. Τις υπόλοιπες ημέρες κάτοικοι της Ξάνθης και των γύρω χωριών φέρνουν χαλιά για πλύσιμο στη μικρή νεροτριβή ή καλαμπόκι για άλεσμα. Από τον νερόμυλο ξεκινά το μικρό μονοπάτι που οδηγεί στο τεράστιο γεφύρι του Παπά που βρίσκεται δίπλα. Επιστρέφοντας στον δρόμο να ξέρετε πως 500 μ. μετά είναι ένα ιχθυοτροφείο στο οποίο εκτρέφονται πέστροφες. Μπορείτε να τις δοκιμάσετε στην ταβέρνα του (τηλ. 25410 62085).