Έργο του Φώτη Ζαχαρίου, από την έκθεση «Μαΐστορες» στο Βυζαντινό και

Χριστιανικό Μουσείο

Άριστοι γνώστες της τεχνικής και της τέχνης, συντηρητές και καλλιτέχνες

ταυτόχρονα, ο A. Γκλίνος και ο Φ. Ζαχαρίου είναι οι τελευταίοι μιας ηρωικής

εποχής που δίκαια τιμά το Βυζαντινό Μουσείο Φθάσαμε ήδη στην εποχή όπου η

μαστοριά των χεριών κοντεύει να ξεχαστεί από τον πολύ κόσμο, άλλωστε μεγάλο

μέρος της σύγχρονης τέχνης είναι «αχειροποίητο», όχι δυστυχώς με την ιερή

έννοια των Βυζαντινών, αλλά με την πεζή τρέχουσα, ότι φτιάχνεται δηλαδή με τις

ιδέες μεν του καλλιτέχνη, αλλά με τα χέρια κάποιων άλλων. H εξάσκηση και ο

έλεγχος των εκφραστικών υλικών δεν πολυγοητεύουν τους νεώτερους εικαστικούς,

με εξαίρεση βέβαια τους επαγγελματίες συντηρητές, οι οποίοι ευτυχώς είναι

αρκετοί και χρήσιμοι.

H έκθεση «Μαΐστορες» στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο έρχεται να

προβάλλει στο παρόν την πρόσφατη ακόμα ηρωική εποχή, με το έργο δύο κορυφαίων

συντηρητών που υπήρξαν ταυτόχρονα και αξιόλογοι ζωγράφοι, του Αντώνη Γκλίνου

(1936-1998) και του Φώτη Ζαχαρίου (1909-2001). Την έκθεση επιμελείται

επιστημονικά η Σοφία Γεροφιώργη, ενώ η μουσειογραφική διαμόρφωση οφείλεται στη

Λένα Κατσανίκα.

Αντικρύζουμε, λοιπόν, σε παραλληλία τα έργα συντήρησης των δύο

μαστόρων, έργα τα οποία διεκπεραίωσε το υπουργείο Πολιτισμού στις

μεταπολεμικές δεκαετίες σε ολόκληρη την επικράτεια και ειδικά στον βυζαντινό

και μεταβυζαντινό ιστορικό τομέα. Με τη διαδοχή των εκθεμάτων – αυτούσια

αποτοιχίσματα και πολλά φωτογραφικά ντοκουμέντα -, ο επισκέπτης εισχωρεί στα

απόκρυφα της τέχνης αυτής. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον είχε και το καθαυτό εικαστικό

έργο του Γκλίνου και του Ζαχαρίου. Ανήσυχος στη θεματογραφία ο πρώτος,

επιχείρησε έναν συνδυασμό εικονογραφικών αναμνήσεων από παλιότερες ιστορικές

περιόδους με σημάδια της σύγχρονης εποχής και σε αρκετά έργα έφθασε σε ώριμα

αποτελέσματα.

«Το ιδίωμα της ζωγραφικής τού Ζαχαρίου ξεκινά ρεαλιστικά με επιμονή

στην περιγραφή μέσω τέμπερας και εγκαυστικής για να εξελιχθεί εξπρεσιονιστικά

και γεωμετρικά στα ψηφιδωτά του», σημειώνει ειδικά ο λέκτορας Δημ.

Παυλόπουλος, έγκυρος μελετητής – ειρήσθω εν παρόδω – των «μαϊστόρων» μας,

γενικότερα. Προσωπικά, βρήκα μεγάλο ενδιαφέρον και στη βαθιά συγγένεια με

κάποιους άλλους παλαιότερους, π.χ. τον Αγήνορα Αστεριάδη ή τον Πολύκλειτο

Ρέγκο και τον Σπύρο Βασιλείου, οι οποίοι στον Μεσοπόλεμο δούλεψαν κοντά στον

Αντ. Μπενάκη ή στον Άγιον Όρος, ως συντηρητές και ως ζωγράφοι, αντλώντας

πολύτιμες εμπνεύσεις από την «επίσκεψη» στο παρελθόν.

Είναι καινοτόμα και αξιέπαινη η έμφαση του Βυζαντινού Μουσείου σε αυτές

τις περιπτώσεις και απ’ ό,τι φαίνεται εντάσσονται σ’ ένα μεγαλύτερο αφιέρωμα:

τη Δευτέρα 10 Απριλίου θα γίνει συζήτηση στρογγύλης τραπέζης με συμμετοχή

πολλών ειδικών για την ιστορία της συντήρησης στην Ελλάδα και διάλεξη του

διαπρεπούς Giorgio Macchi για τις επιστημονικές μεθόδους συντήρησης. Υπάρχει

εποπτική και ιδεολογική συγγένεια και με μιαν άλλη σημαντική έκθεση που τρέχει

αυτόν τον καιρό επίσης στο ίδιο μουσείο, με τίτλο «Σπουδές και Ανθίβολα, εκ

Χιονιάδων». Πρόκειται για 130 πολύτιμα εκθέματα από τις συλλογές της

οικογένειας Γιαννούλη, που παρουσιάζονται πολύ εποπτικά επίσης και

συνοδεύονται από τεκμηριωμένο κατάλογο. Οι Χιονιαδίτες αγιογράφοι είναι ένα

μεγάλο κεφάλαιο στη μεταβυζαντινή τέχνη.

Τα ανθίβολα όμως είναι η πρώτη φορά που παρουσιάζονται σε τέτοια έκταση.

Πρόκειται για τα σχέδια, τα «πατρόν» των αγιογραφιών ή τοιχογραφιών που

κρατούσε κάθε ομάδα μαστόρων ως επτασφράγιστο μυστικό και με βάση αυτά

προχωρούσε στη μελέτη και εκτέλεση κάθε παραγγελίας. Το θέμα έχει μακριά

ιστορική ουρά και φθάνει ακόμα και στον Πλάτωνα της Πολιτείας.

INFO

Οι «Μαΐστορες» Φώτης Ζαχαρίου και Αντώνης Γκλίνος και «Εκ Χιονιάδων Σπουδές

και Ανθίβολα» – Βυζαντινό Μουσείο, Βασ. Σοφίας 22, τηλ. 210-7211.027