«Το ντοκιμαντέρ προσφέρει μεγαλύτερη ελευθερία έκφρασης σ’ έναν σκηνοθέτη»,

λέει ο Στέλιος Χαραλαμπόπουλος (αριστερά), που βραβεύτηκε στο 8ο Φεστιβάλ

Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης για την ταινία του «I. Μόραλης» (επάνω, ο ζωγράφος σε

φωτογραφία του Φρανσουά Μπονόμ, στο ατελιέ του στην Αίγινα)

«H πρόκληση, και αυτό που κρύβεται πίσω από κάθε ταινία, είναι η βαθύτερη

επιθυμία μας να γνωρίσουμε, να κατανοήσουμε τον κόσμο γύρω μας». Μέσα σ’ αυτό

το πλαίσιο κινείται και το ντοκιμαντέρ «I. Μόραλης» (κέρδισε το βραβείο της

Διεθνούς Ένωσης Κριτικών Κινηματογράφου Fipresci στο 8ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ

Θεσσαλονίκης), «για έναν δημιουργό που είναι η Ελλάδα 70 χρόνων και σπάνια

κάνει δημόσιες εμφανίσεις», όπως λέει ο 50χρονος σκηνοθέτης Στέλιος

Χαραλαμπόπουλος για τη νέα ταινία του. Ένα από τα πολλά ντοκιμαντέρ που έχει

γυρίσει για μεγάλους δημιουργούς («Γιώργος Σεφέρης, ημερολόγια καταστρώματος»

είναι ένα από τα πιο γνωστά του).

Μπορεί ένα ντοκιμαντέρ να πει την αλήθεια για κάποιο υπαρκτό πρόσωπο ή να

«αντικαταστήσει» την Ιστορία;

Επειδή οι πολλαπλές αναγνώσεις της Ιστορίας έχουν αντικαταστήσει εδώ και καιρό

τη μία – μοναδική και αλάθητη – Ιστορία και επειδή είναι κοινός τόπος πια πως

η Ιστορία δεν εξαντλείται στα πολιτικά – άντε και στα οικονομικά – συμβάντα, η

μαρτυρία του Γιάννη Μόραλη ιστορεί το μερίδιο που της αναλογεί στις Ιστορίες

του τόπου μας. Ο Γιάννης Μόραλης γνώρισε τους σημαντικότερους εκπροσώπους της

λεγόμενης Γενιάς του ’30, συνεργάστηκε μαζί τους, εμπνεύστηκε από κάποιους και

ενέπνευσε με τη σειρά του κάποιους άλλους.

Ο Γιάννης Μόραλης έχει τεράστιο μερίδιο ευθύνης για την πορεία της

ζωγραφικής στην Ελλάδα, αφού 35 χρόνια δίδασκε στη Σχολή Καλών Τεχνών…

Ακριβώς γι’ αυτό νομίζω πως η παρουσία του Γιάννη Μόραλη είναι σημαίνουσα και

η πρόσληψη του έργου του είναι μια διαδικασία εν εξελίξει. Δεν μπορεί, λοιπόν,

να χρεωθεί με βαριές σκιές ούτε να πιστωθεί με επαναστάσεις. Άλλωστε και η

Γενιά του ’30 ερήμην της επιφορτίζεται τους ρόλους, αν δεχθούμε πως το πιο

πιθανό είναι ότι δεν υπήρξε μια συντεταγμένη πορεία όπως θέλουμε να

φανταζόμαστε.

Γιατί λέτε ότι μέσα από το ντοκιμαντέρ βρίσκεις καλύτερο τρόπο έκφρασης απ’

ό,τι στην ταινία μυθοπλασίας;

Σαν τρόπος έκφρασης το ντοκιμαντέρ λίγο διαφέρει από την ταινία μυθοπλασίας,

γιατί στον πυρήνα και των δύο προϋπάρχει ένα εσωτερικό βλέμμα: αυτό που

τοποθετεί τον δημιουργό απέναντι σε μια λιγότερο ή περισσότερο επινοημένη

πραγματικότητα. Τεχνικές διαφορές υπάρχουν και ο τρόπος δουλειάς κατά

περίπτωση αλλάζει. Τα πρόσωπα όμως μιας μυθοπλασίας και τα πρόσωπα ενός

ντοκιμαντέρ υποδύονται ρόλους – ή τους εαυτούς τους. Θα διακινδύνευα να πω πως

το ντοκιμαντέρ σήμερα προσφέρει περισσότερους βαθμούς ελευθερίας για έναν

δημιουργό απ’ ό,τι η ταινία μυθοπλασίας!

Πώς τεκμηριώνεται όμως η άποψη ότι το ντοκιμαντέρ σε αφήνει πιο ελεύθερο ως

σκηνοθέτη;

Ο εναγκαλισμός της αγοράς γίνεται όλο και πιο ασφυκτικός για την ταινία

μυθοπλασίας. Αντίθετα, στο ντοκιμαντέρ η εξέλιξη της τεχνολογίας, η διαρκής

μείωση του κόστους, η μικρή αλλά σταθερή τα τελευταία χρόνια κατάθεση ποικίλων

και αξιόλογων ταινιών στη χώρα μας δημιουργούν υπόστρωμα για περαιτέρω άνθηση

του είδους.

INFO

Το ντοκιμαντέρ «I. Μόραλης» θα προβληθεί στις 29 Μαρτίου στην Ανώτατη Σχολή

Καλών Τεχνών, σε τιμητική εκδήλωση για τον ζωγράφο, στις 6 Μαΐου στο

βιβλιοπωλείο «Ιανός» και στις 16 Μαΐου στο Μουσείο Μπενάκη (Πειραιώς).