Θησαυροί που «μιλάνε»

H πρωτοβουλία του Μουσείου Μπενάκη να ανοίξει στην Αθήνα το καλοκαίρι το πρώτο

αυτοτελές Ισλαμικό Μουσείο σε ευρωπαϊκό έδαφος, δεν πέρασε απαρατήρητη

διεθνώς. Το King’s College του Λονδίνου προσκάλεσε τον διευθυντή του Μουσείου

Μπενάκη Άγγελο Δεληβορριά να το παρουσιάσει και να εξηγήσει τα βαθύτερα

κίνητρα αυτής της πρωτοποριακής κίνησης.

Ποιος θα περίμενε ότι δίπλα στον αρχαίο Κεραμεικό, σ’ ένα νεοκλασικό

συγκρότημα οικιών που «στηρίζεται» πάνω στο αρχαίο τείχος του Περικλή,

στεγάζεται ο περίτεχνος κηροστάτης από το Τέμενος του Μωάμεθ στη Μεδίνα, ή ένα

κομμάτι της κανδήλας που αφιέρωσε πριν από 450 χρόνια ο Σουλεϊμάν ο

Μεγαλοπρεπής στο Τέμενος του Θόλου του Βράχου στην Ιερουσαλήμ και χιλιάδες

άλλα αντιπροσωπευτικά πολύτιμα δείγματα του ισλαμικού πολιτισμού. H φτωχή

Ελλάδα με τις εκατοντάδες χιλιάδες αρχαιότητες που στοιβάζονται στις αποθήκες

των μουσείων είχε τη γενναιοδωρία να διαθέσει πολύτιμο τόπο, φροντίδα και

χρήμα για την ανάδειξη των σπάνιων έργων του ισλαμικού πολιτισμού, που είχε

συγκεντρώσει ο διορατικός ιδρυτής του ομώνυμου μουσείου Αντώνης Μπενάκης

κυρίως από την Αίγυπτο.

«Την αυτονόμηση των ισλαμικών συλλογών την επέβαλαν οι προαιώνιοι δεσμοί της

Ελλάδας με τις χώρες στις οποίες άνθησε ο πολιτισμός που εκπροσωπούν», είπε ο

Άγγελος Δεληβορριάς στην κατάμεστη αίθουσα του King’s College. «Οι δεσμοί

αυτοί, με κυμαινόμενο τον δείκτη των θετικών και των αρνητικών τους επιπτώσεων

κατά τις εκάστοτε ιστορικές συγκυρίες, σφυρηλατήθηκαν ανάμεσα σε συνεχείς

οικονομικές συναλλαγές, σε πολιτισμικές και καλλιτεχνικές συμπτώσεις, σε

άλλοτε εχθρικές, άλλοτε φιλικές αντιπαραθέσεις έως τη σημερινή δηλωμένη

συναισθηματική σχέση του ελληνικού λαού με τον βασανιζόμενο αραβικό κόσμο

γενικότερα. Θα έλεγα μάλιστα ότι το πνεύμα που καλλιέργησε το αίτημα της

δημιουργίας ενός αυτοτελούς μουσειακού οργανισμού με τέτοιους στόχους, μπορεί

να θεωρηθεί ως η απάντηση της ηθικής του διεθνισμού στην απειλή της λεγόμενης

παγκοσμιοποίησης».

Δίνοντας το περίγραμμα των ισλαμικών συλλογών του Μουσείου Μπενάκη, ο κ.

Δεληβορριάς ανέφερε ότι περιλαμβάνει πάνω από 10.000 καταγεγραμμένα

αντικείμενα, αντιπροσωπεύοντας έναν πολιτισμό που άνθησε από την Αραβική

Χερσόνησο έως την Ισπανία, από την Παλαιστίνη έως την Κεντρική Ασία.

Εκπροσωπούνται δε όλα τα μεγάλα κέντρα του ισλαμικού πολιτισμού όπως η Μέκκα

και το Κάιρο, η Δαμασκός, η Βαγδάτη και η Τεχεράνη σε μια συνταρακτική

ιστορική διαδρομή από τον 7ο μέχρι τον 18ο αι.

Τα σημαντικότερα εκθέματα του Ισλαμικού Μουσείου

Ορειχάλκινος κηροστάτης από το Τέμενος του Μωάμεθ στη Μεδίνα με ασημένιο και

χρυσό διάκοσμο και ανθρώπινες μορφές. Τον υπογράφει ο διάσημος τεχνίτης Άλι

από τη Μοσούλη, το 1317, και έγινε για τον σουλτάνο του Μαρντίν Σαμς αλ ντιν

Σαλίχ

Βελούδινη χρυσοκέντητη σέλα της εποχής του Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπούς (μέσα

16ου αιώνα), που παρόμοια έχει μόνον το Μουσείο Τοπ Καπί της Πόλης

Σφαιρικό εξάρτημα από ενεπίγραφη καντήλα του ζωγράφου Μουσλή, που πρέπει να

είχε αφιερωθεί το 1549 από τον Σουλεϊμάν τον Μεγαλοπρεπή στο Τέμενος του Θόλου

του Βράχου – το σημείο ανάληψης του Μωάμεθ στην Ιερουσαλήμ

Από τα τέλη του 10ου αιώνα το φατιμιδικό πιάτο (Αίγυπτος) δείχνει πως δεν ήταν

πάντα ανεικονική η ισλαμική τέχνη

Οικουμενικός αστρολάβος του αστρονόμου Αχμάντ Ιμπν-αλ Σαράι, από τη Συρία, που

κατασκευάσθηκε το 1328

INFO

Μουσείο Ισλαμικού Πολιτισμού (Αγ. Ασωμάτων 22 και Διπύλου 12, τηλ.

210-3251.311, e-mail: islamic-collection@benaki.gr).