Το «άγνωστο» Πολυτεχνείο

Τι ήταν η εξέγερση του Πολυτεχνείου; Πόσο και πώς επηρέασε την πορεία της

δικτατορίας; Έπαιξε ή όχι ρόλο για να πέσει η χούντα; Πώς έδρασαν οι

πρωταγωνιστές του; Ποιοι το εκμεταλλεύτηκαν και πώς εξαργύρωσαν τη συμμετοχή

τους; Πόσο, πού και πώς επιδρά μέχρι τις μέρες μας στην πολιτική και

οικονομική ζωή του τόπου;

Τα ερωτήματα, όσο περνάνε τα χρόνια, είναι πολλά και σε ορισμένες περιπτώσεις

βασανιστικά. Γι’ αυτό, κάθε αντιπαράθεση απόψεων, θέσεων, ιδεών, κάθε

ανταλλαγή πληροφοριών και δημοσιοποίηση ντοκουμέντων κρατάει ζωντανή τη μνήμη,

μακριά από δακρύβρεκτα πολιτικά μνημόσυνα, που αμαυρώνουν την Ιστορία και

συσκοτίζουν την αλήθεια.

Αυτό το βαθύτερο νόημα έχει το νέο αποκαλυπτικό βιβλίο του δημοσιογράφου

Γιώργου Γάτου, ο οποίος ανοίγει μια «πολύχρωμη» συζήτηση για την εξέγερση του

Πολυτεχνείου, 29 χρόνια μετά τον Νοέμβρη του ’73. Και, ίσως, αυτό το οποίο

καθιστά ξεχωριστές τις σελίδες του έργου του «Πολυτεχνείο ’73 – ρεπορτάζ με

την ιστορία, το χρονικό, οι μαρτυρίες, τα ντοκουμέντα», που θα κυκλοφορήσει

από τις εκδόσεις Φιλιππότη, είναι οι ανέκδοτες, κυρίως αιρετικές και σεμνές,

μαρτυρίες πρωταγωνιστών της εξέγερσης.

Οι Νίκος Χριστοδουλάκης, Μίμης Ανδρουλάκης, Δημήτρης Παπαχρήστος,

Γιάννης Ρέγκας, Γιώργος Παπαπέτρου, Στέλιος Βίος, Νίκος Μπίστης, Βέρα Δαμόφλη,

Δημήτρης Χατζησωκράτης, Λάμπρος Παπαδημητράκης, Γιώργος Φιλιππάκης, Γιάννης

Κοροβέσης, Αντωνία Χαρίτου, Αντώνης Ταβάνης, Στέλιος Παπάς, Χρίστος Λάζος,

Διονύσης Μαυρογένης, Μηνάς Παπάζογλου, Αλέξης Παπαχελάς, Σταύρος Λυγερός,

Στέλιος Λογοθέτης παρεμβαίνουν με πρωτότυπα κείμενά τους στο βιβλίο,

συμβάλλοντας κι αυτοί, όπως και ο συγγραφέας, σε μια μεγάλη συζήτηση για το

Πολυτεχνείο.

«ΤΑ ΝΕΑ» προδημοσιεύουν σήμερα αποσπάσματα από το βιβλίο του δημοσιογράφου

Γιώργου Γάτου, που έχουν και τον χαρακτήρα ανέκδοτων μαρτυριών, οι οποίες

φωτίζουν από μιαν άλλη γωνία τη λειτουργία του ραδιοφωνικού σταθμού του

Πολυτεχνείου και τον ρόλο της εργατικής συνέλευσης. Το βιβλίο θα παρουσιαστεί

αύριο στις 12 το μεσημέρι στην ΕΣΗΕΑ από τους δημοσιογράφους Ν. Κιάο, Θ.

Καλούδη, Στ. Κούλογλου και Π. Τσίμα.

Η αλήθεια για τον ραδιοφωνικό σταθμό

Η Μαρία Δαμανάκη και ο Δημήτρης Παπαχρήστος είναι οι γνωστοί στο ευρύ κοινό

εκφωνητές του Πολυτεχνείου. Ωστόσο, καθοριστικός ήταν ο ρόλος του «τρίτου» του

σταθμού, του σκηνοθέτη Λάμπρου Παπαδημητράκη. Η μαρτυρία του στο βιβλίο είναι

αποκαλυπτική:

«Ήμουνα στο τελευταίο έτος της Παντείου τότε και πρόεδρος στο σύλλογο των

Χιωτών φοιτητών – είχα αναλάβει μετά τον Ηλία Πιταούλη. Ο σταθμός ήταν ιδέα

κάποιων παιδιών που σπουδάζανε ηλεκτρονικά, από τους Μηχανολόγους –

Ηλεκτρολόγους. Αυτοί στήσανε ένα μικρό πομπό που, από όσο ξέρω, βρισκότανε

μέσα στα εργαστήρια του Πολυτεχνείου. Ανάμεσά τους και ο Νίκος Χριστοδουλάκης

– σπούδαζε τότε στο Πολυτεχνείο, αργότερα συνέχισε οικονομικά. Ήταν ένα

αμίλητο και ανήσυχο παιδί. Ήταν πάντα παρών στον πομπό, χωρίς να μιλάει, χωρίς

να ακούγεται η φωνή του ούτε καν μεταξύ μας, σιωπηλός και προσεκτικός, με τα

μάτια δεκατέσσερα, νύχτα – μέρα, αφοσιωμένος στη λειτουργία του. Μάλιστα, η

Συντονιστική τον είχε ορίσει υπεύθυνο του σταθμού από την ώρα της συγκρότησής

της. Το σταθμό τον στήσανε Τετάρτη απόγευμα. Πρώτος εκφωνητής του ο Στέλιος ο

Βίος. Κολλούσε, όμως, το στόμα του στο μικρόφωνο και το μικρόφωνο μπούκωνε,

δεν ακουγότανε καθαρά τι έλεγε. Ανέβηκα, λοιπόν, κάποια στιγμή από το αίθριο

της Αρχιτεκτονικής που βρισκόμουνα, για να του πω να διορθώσει τη φωνή του, να

απομακρυνθεί από το μικρόφωνο. Είχα κάποιες σχετικές γνώσεις, είχα τελειώσει

σκηνοθεσία στη σχολή κινηματογράφου και θεάτρου του Σταυράκου. Έτσι, τελικά

κόλλησα στο σταθμό και ήμουνα ο τελευταίος που έφυγε με την εισβολή…

»… Σε πρώτη φάση, οι βασικοί που βρίσκονταν στο σταθμό, από την πρώτη στιγμή

που λειτούργησε, ήταν ο Στέλιος ο Βίος και η Τόνια η Μωροπούλου. Αργότερα, η

Συντονιστική τούς απέσυρε για άλλες δουλειές και μείνανε μέχρι τέλος, μαζί με

τον Χριστοδουλάκη κι εμένα, ο Δημήτρης Παπαχρήστος και η Μαρία Δαμανάκη – που

αργά, από το βράδυ της Παρασκευής, έφυγε. Ήταν ακόμα δυο – τρία άλλα παιδιά

που μπαινοβγαίνανε και ο Γιώργος Φιλιππάκης, που έλεγχε τα παιδιά της φρουράς

του σταθμού που ο ίδιος είχε εγκαταστήσει, γιατί ήταν υπεύθυνος από τη

Συντονιστική για την ασφάλεια του σταθμού και την περιφρούρηση του

Πολυτεχνείου. Προσωπικά ανέλαβα να βελτιώνω την ποιότητα του ήχου, να βάζω

κάποια μουσική, γιατί στην αρχή ο ήχος του ήταν ένας ξερός λόγος…

»… Τελευταίες στιγμές… Τις θυμάμαι καλά. Είχαν φύγει πια ο Δημήτρης και η

Μαρία, νομίζω και ο Νίκος, αφού είχαμε πια πει τον Εθνικό Ύμνο διαβαστά. Ο

πομπός ανοιχτός ανήγγειλε ότι σε πέντε λεπτά θα συνεχίσουμε την εκπομπή.

Κατέβηκα κάτω, – την ώρα, ακριβώς, που ορμούσε το τανκ στην πύλη. Ξανανέβηκα.

Πήρα βιαστικά ό,τι χαρτί υπήρχε εκεί – για να μη βρουν γραφικό χαρακτήρα,

διέλυσα τον πομπό σε όσα περισσότερα μπορούσα κομμάτια, τα πέταξα σε διάφορα

ράφια σε όλο το εργαστήριο και έφυγα. Ήταν περίπου τρεις και πέντε με τρεις

και δέκα. Πιαστήκαμε χέρι – χέρι με κάποια άλλα παιδιά και προχωρήσαμε να

σπάσουμε τον κλοιό της αστυνομίας. Δίπλα μου η αρραβωνιαστικιά μου η Θέκλα –

έγκυος στο πρώτο μας παιδί. Άφηνα κάθε τόσο το χέρι της, έσκιζα μέσα στις

τσέπες μου τα χαρτιά και τα σκόρπιζα κομμάτια στο δρόμο. Μέχρι να φτάσουμε στη

Στουρνάρα, οι τσέπες μου είχαν αδειάσει».

Μια αιρετική μαρτυρία

Ο Αντώνης Ταβάνης, γλύπτης σήμερα, που ζει στο Λαύκο του Πηλίου, στην εξέγερση

του Νοέμβρη του ’73 ήταν ένας αναρχοαυτόνομος αριστερός και μέλος της

Εργατικής Επιτροπής στη συνέλευση των εργατών μέσα στο Πολυτεχνείο. Η αιρετική

μαρτυρία του στο βιβλίο του Γιώργου Γάτου:

«… Φύγανε, από την Σόλωνος οι «τριακόσιοι προβοκάτορες» της Νομικής, όπως

έγραψε και η «Πανσπουδαστική», και μπήκανε στο Πολυτεχνείο. Όλα αυτά είναι

γνωστά. Είναι Τετάρτη μεσημέρι. Ουσιαστικά κατάληψη έχουμε από την Πέμπτη το

απόγευμα. Εκείνο τον καιρό έχει έρθει από τη Γαλλία, όπου ζούσε χρόνια, ο

Χρίστος Κωνσταντινίδης, ο εκδότης της «Διεθνούς Βιβλιοθήκης». Τότε, γύρω από

τον Χρίστο στήνεται μια παρέα, με τον Νικόλα τον Παλίβη, τη Σίλβια την

Παπαδοπούλου και κάποια άλλα παιδιά που δεν θυμάμαι πια τα ονόματά τους. Όταν,

λοιπόν, γίνεται η κατάληψη, από την πρώτη εκείνη βραδιά, με πρωτοβουλία αυτής

της ομάδας, γίνεται και κατάληψη του κτιρίου Γκίνη, με σκοπό μέσα εκεί να

συνεδριάζουνε οι εργάτες. Είναι όλοι κι όλοι καμιά σαρανταριά, οι περισσότεροι

θαμώνες των Εξαρχείων…

» Εγώ δεν ήμουν εκείνο το βράδυ. Όμως, όπως είδα εκεί αργότερα και από ό,τι

ήδη γνώριζα, κανένας από τους σαράντα αυτούς δεν ήταν εργάτης, ουδεμία σχέση

είχαν με εργάτες. Ήταν, όλοι αυτοί, εκείνοι που θα αποφάσιζαν να καλέσουνε

τους εργάτες. Ας πούμε αυτοί που πίστευαν ότι είναι και ήθελαν να γίνουν η

πρωτοπορία της εργατικής τάξης… Υπήρχε ένας ενθουσιασμός σ’ αυτά τα παιδιά

κι όταν στο χώρο του Πολυτεχνείου μαθεύτηκε τι γινότανε τα πλησιάσανε και

άλλες δυνάμεις, κάτι τροτσκιστές κυρίως, κι αρχίσανε τις ατελείωτες συζητήσεις

για το πώς θα οργανωθούν, πώς θα καλέσουν και θα φέρουν μέσα εργάτες…».

INFO

Το βιβλίο του Γιώργου Γάτου θα παρουσιαστεί αύριο στις 12 το μεσημέρι στην

αίθουσα της ΕΣΗΕΑ (Ακαδημίας 20) από τους δημοσιογράφους Ν. Κιάο, Θ. Καλούδη,

Στ. Κούλογλου και Π. Τσίμα.