Βομβάρδισαν τη Γιουγκοσλαβία από άκρη σε άκρη

* ΒΕΛΙΓΡΑΔΙ

Την… Ανάσταση στην Κάλυμνο, με τις πολλές εκρήξεις με δυναμίτες και

βεγγαλικά, θύμισε η χθεσινή νύχτα που πέρασε το Βελιγράδι μέχρι και τα ξημερώματα!

Για ώρες οι δημοσιογράφοι ­ αν και ντρεπόμασταν να είμαστε παρατηρητές σε μια

τέτοια καταστροφή ­ παρακολουθούσαμε από το ύψωμα του ξενοδοχείου Μοσκβά τη

νύχτα να φωτίζεται. Και μαζί μας ήταν δεκάδες νέοι Γιουγκοσλάβοι που

ξενυχτούσαν πανηγυρίζοντας που έβλεπαν τα πυκνά αντιαεροπορικά πυρά.

Και όταν ήρθε το πρωί και έλαμψε για δεύτερη συνεχόμενη ημέρα πάλι ο ήλιος,

άρχισαν οι… γιορτές με καταθέσεις στεφάνων σε μνημεία πεσόντων.

55 χρόνια μετά

Χθες συμπληρώθηκαν 55 χρόνια από το Πάσχα του ’44, όταν συμμαχικά ­ τότε ­

αεροπλάνα βομβάρδισαν το Βελιγράδι που ήλεγχαν οι ναζί. Οι βομβαρδισμοί τότε ­

δεν υπήρχαν τα AWACS να βρίσκουν με… ακρίβεια τους στόχους ­ εκτός από τις

μεγάλες ζημιές στους ναζί είχαν προκαλέσει και 1.000 θύματα ανάμεσα στον άμαχο

πληθυσμό της πόλης.

Οι βομβαρδισμοί, πάντως, που έγιναν χθες τα ξημερώματα, όπως εξηγεί

στρατιωτική πηγή του Βελιγραδίου, δίνουν την εικόνα πλέον ότι αν συνεχισθεί

αυτή η «ιστορία» έως τον Ιούνιο, τότε η Γιουγκοσλαβία, πέραν των ανθρωπίνων

θυμάτων, θα έχει χάσει όλη της τη βασική βιομηχανική υποδομή, θα έχει

κατεστραμμένο σημαντικό τμήμα του οδικού της δικτύου και θα έχει επίσης χάσει

πολλές από τις στρατιωτικές της εγκαταστάσεις.

Το Βελιγράδι

Χθες, στο Βελιγράδι ­ και αυτό φάνηκε και στον Τύπο και στις πρωινές εκπομπές

των ραδιοτηλεοπτικών σταθμών ­ άρχισαν να εντείνονται οι φόβοι από τις

καταστροφές που έχουν ή θα υποστούν βιομηχανικές μονάδες πετροχημικών στο

Πάντσεβο, κάπου 12 χιλιόμετρα από το κέντρο της πόλης.

Οι χθεσινοί ΝΑΤΟϊκοί βομβαρδισμοί έπληξαν με ένταση και πάλι αυτή την περιοχή,

με αποτέλεσμα οι φόβοι αυτοί για οικολογική καταστροφή με άμεσες επιπτώσεις

στην υγεία των κατοίκων να ενταθούν, ενώ υπήρξαν και 17 τραυματίες κατά τη

διάρκεια του βομβαρδισμού διυλιστηρίου στο Πάντσεβο.

Οι βομβαρδισμοί έφτασαν όμως πιο κοντά και ακούγονταν όλη τη νύχτα μέχρι και

τα ξημερώματα στο προάστιο Ροκοβίτσα, όπου βρίσκονται στρατιωτικές εγκαταστάσεις.

Αυτή τη φορά έσπασαν πολύ περισσότερα τζάμια στις γύρω πολυκατοικίες, που

βρίσκονται στην περιοχή του λόφου Στράζεβιτσα, και υπέστησαν ζημιές δημόσια

κτίρια, όπως σχολεία, ταχυδρομεία και τράπεζες.

Τις περισσότερες όμως ζημιές έπαθαν τα πολυκαταστήματα της Ρασκόβιτσα, παρά το

ότι υπάλληλοι από την πρώτη μέρα του πολέμου είχαν τοποθετήσει χιαστί

προστατευτικές πλαστικές ταινίες για να απορροφούν τους κραδασμούς.

Στη Σουμπότιτσα

Για πρώτη φορά ΝΑΤΟϊκοί πύραυλοι χτύπησαν την πόλη Σουμπότιτσα στα σύνορα της

Γιουγκοσλαβίας με την Ουγγαρία, όπου τον τελευταίο καιρό οι ουγγρικές

τελωνειακές αρχές δυσκολεύουν πολύ τη διέλευση από και προς τη Γιουγκοσλαβία.

Οι γιουγκοσλαβικές αρχές εκτιμούν ως ιδιαίτερα σοβαρή αυτή την επίθεση, λόγω

του ότι η ουγγρική Βουλή έχει αποφασίσει να παράσχει διευκολύνσεις και στο

έδαφός της για ΝΑΤΟϊκές επιχειρήσεις.

Στο Μαυροβούνιο

Στο μεταξύ, χθες τα ξημερώματα έγινε στόχος το Μαυροβούνιο. Χτυπήθηκε με δέκα

πυραύλους το αεροδρόμιο της Ποντγκόριτσα ­ το Γκολούποβιτς ­ και η πόλη

Ντανίλοβγκαρντ.

Σημαντικότερο όμως ήταν το πλήγμα των ΝΑΤΟϊκών βομβαρδισμών που υπέστη ο

υδροηλεκτρικός σταθμός στο Πέρουσιτς.

Χθες τα ξημερώματα έγινε και η ισχυρότερη από τις 24 Μαρτίου επίθεση στα

διυλιστήρια της πόλης Νόβι Σαντ, βορείως του Βελιγραδίου, τα οποία και

υπέστησαν πολλές καταστροφές.

Νέα γέφυρα

Ακόμη, τα ΝΑΤΟϊκά αεροπλάνα επιτέθηκαν στην περιοχή Σμεντέρεβο, μόλις 45

χιλιόμετρα νοτίως του Βελιγραδίου. Χτύπησαν και σχεδόν κατέστρεψαν τη γέφυρα

που ενώνει την ομώνυμη πόλη με την πόλη Κόβιν στο Δούναβη.

Χτυπήθηκε, ακόμη, η περιοχή Πάρατσιν, όπου βρίσκεται προσφυγικός συνοικισμός,

ενώ η γιουγκοσλαβική πλευρά ανακοίνωσε ότι χτυπήθηκε και έπεσε ΝΑΤΟϊκό

αεροπλάνο στην περιοχή του Μαυροβουνίου. Ο πιλότος, όμως, σύμφωνα πάντα με τη

γιουγκοσλαβική πλευρά, πρόλαβε πολύ νωρίτερα και εκτίναξε το κάθισμά του,

πέφτοντας με αλεξίπτωτο στην περιοχή της λίμνης Σκόδρα της Αλβανίας.

Ο Τύπος

Χθες οι γιουγκοσλαβικές εφημερίδες έκαναν κύριο θέμα την παραδοχή του ΝΑΤΟ για

την επίθεση και το μακελειό στο κομβόι των Κοσοβάρων στην Πρίστινα.

Το ενδιαφέρον είναι ότι προχθές, παρά το ότι ακόμη και οι αγγλικές εφημερίδες

(έστω με ερωτηματικά) είχαν κύριο θέμα αυτή την τραγωδία, ο γιουγκοσλαβικός

Τύπος δεν την είχε αναδείξει σε πρώτο θέμα. Αυτό έγινε χθες όταν πλέον και οι

Βρυξέλλες παραδέχθηκαν την ευθύνη τους.

Έρχεται ο Αλέξιος

Στο μεταξύ, το Πατριαρχείο του Βελιγραδίου προετοιμάζεται να υποδεχθεί με

τιμές τον Πατριάρχη της Ρωσίας Αλέξιο τον Β’, και το ίδιο θα κάνουν και οι

πολιτικές αρχές της Γιουγκοσλαβίας, συνεχίζοντας να συσφίγγουν τις σχέσεις

τους με τη Μόσχα. Τα σερβικά συνδικάτα, η κυβέρνηση της Γιουγκοσλαβίας και το

Οικονομικό Επιμελητήριο της Σερβίας συμφώνησαν χθες ότι οι 100.000 εργάτες των

εργοστασίων που έχουν πάθει ολοσχερή καταστροφή θα τύχουν προστασίας.

Συγκεκριμένα, αποφασίστηκε να συνεχίσουν να έχουν πλήρη ιατροφαρμακευτική και

νοσοκομειακή περίθαλψη. Θα παίρνουν ένα μίνιμουμ μισθό, ανάλογο των αποδοχών

που είχαν πριν γίνουν οι βομβαρδισμοί.

Και όλοι αυτοί οι εργάτες θα μπορούν να παίρνουν σε τακτά χρονικά διαστήματα

φαγητό και υγειονομικό υλικό που μπορεί να χρειάζεται η οικογένειά τους.

* ΒΕΛΙΓΡΑΔΙ

Ενώ συνεχίζονται οι βομβαρδισμοί, η Ελλάδα επιχειρεί να ανοίξει τον δρόμο

προκειμένου να φτάσει ανθρωπιστική βοήθεια στη Σερβία και το Κόσοβο. «Η Ελλάδα

μπορεί να κάνει αυτό που δεν μπορούν οι άλλες ευρωπαϊκές χώρες», λέει στα

«ΝΕΑ» ο ιστορικός Αλέξανδρος Ρόντος, συνεργάτης του Έλληνα υπουργού Εξωτερικών

Γιώργου Παπανδρέου, ο οποίος από προχθές βρίσκεται στο Βελιγράδι σε «ειδική αποστολή».

Ο κ. Ρόντος, «Έλληνας, γεννημένος στην Τανζανία, με προϋπηρεσία στη Διεθνή

Τράπεζα και σε ανθρωπιστικές αποστολές μη κυβερνητικών οργανώσεων στην

Αιθιοπία και στον Λίβανο», έχει έρθει από προχθές στο Βελιγράδι και

πραγματοποιεί συνεχώς επαφές με κυβερνητικά στελέχη της Γιουγκοσλαβίας.

«Η σκέψη μας είναι», δηλώνει στα «ΝΕΑ», «να υπάρξει συνολικά ανθρωπιστική

βοήθεια στη Σερβία και ειδικότερα στο Κοσσυφοπέδιο, όπου υποφέρει πολύ ο πληθυσμός».

«Έχοντας ανοιχτή γραμμή με τον κ. Γιώργο Παπανδρέου», όπως σημειώνει, «και

συνεχή συνεργασία με τον Έλληνα πρέσβη στο Βελιγράδι κ. Παναγιώτη

Βλασσόπουλο», ο κ. Ρόντος επιχειρεί να ανοίξει διόδους γι’ αυτή «την

ανθρωπιστική βοήθεια».

«Ξέρετε, είναι διαφορετικό να είμαστε μακριά και διαφορετικό να είμαστε εδώ

και να βλέπουμε τα προβλήματα που υπάρχουν, οπότε γνωρίζουμε και να τα

αντιμετωπίσουμε», παρατηρεί.

Σε ερώτηση αν «η ανθρωπιστική βοήθεια αφορά μόνον στους Κοσοβάρους του

Κοσσυφοπεδίου», ο κ. Ράντος τονίζει στα «ΝΕΑ» ότι «αφορά σε όλη τη Σερβία» και

προσθέτει ότι «υπάρχουν οργανώσεις που προσφέρουν πραγματικά στον κόσμο, όπως

η οργάνωση Γιατροί του Κόσμου, η οποία και βρίσκεται ήδη στα Βαλκάνια».

«Τις σκέψεις αυτές», προσθέτει, τις μετέφερε και «στον υφυπουργό Εξωτερικών

της Γιουγκοσλαβίας κ. Νοβάκονιτς, με την υπόμνηση ότι η Ελλάδα μπορεί να κάνει

ό,τι δεν μπορούν να πετύχουν άλλοι».

Ο κ. Ρόντος, την πρώτη ημέρα παραμονής του στο Βελιγράδι, σε συνέντευξή του

στο CNN, είχε εξηγήσει ότι η αποστολή του «είναι καθαρά ανθρωπιστικού

χαρακτήρα». Ο συνεργάτης του κ. Παπανδρέου λέει ακόμη ότι «η Ελλάδα έχει μία

διαφορετική προσέγγιση απ’ ό,τι η Αμερική για το πρόβλημα της Γιουγκοσλαβίας».

Και ότι «η Ελλάδα, ακριβώς λόγω των πολύχρονων ιστορικών σχέσεων με τη Σερβία,

μπορεί να γνωρίζει καλύτερα τις ανάγκες της γειτονικής χώρας και την ψυχολογία της».

Ο κ. Ράντος ­ ο οποίος θα πάει και στην Πρίστινα ­ παρατηρεί ότι «κάθε μέρα

που περνάει στη Γιουγκοσλαβία αλλάζουν τα πράγματα». Γι’ αυτό «και πρέπει να

επισπευσθούν οι διαδικασίες για την ανθρωπιστική βοήθεια που θα μπορούσε να

προσφερθεί στη Σερβία και στο Κοσσυφοπέδιο».

* ΒΕΛΙΓΡΑΔΙ

Έντονες συζητήσεις προκάλεσαν στο Βελιγράδι οι δηλώσεις του

αντιπροέδρου τής κυβέρνησης Βουκ Ντράσκοβιτς, που ερμηνεύτηκαν και ως διαφωνία

του με τον Μιλόσεβιτς και τις σκληρές για το ΝΑΤΟ δηλώσεις του σε ρωσική

εφημερίδα. Ο κ. Ντράσκοβιτς μιλώντας στον αγγλικό τηλεοπτικό σταθμό είπε ότι

«φοβούμαι πως κάποιοι σε αυτή τη χώρα ξέχασαν τους στόχους της Σερβίας σε

αυτόν τον πόλεμο που μας επιβλήθηκε».

Και πρόσθεσε: «Κάποιοι θέτουν τώρα νέους στόχους, να συνεχίσουμε μέχρι να

ελευθερωθεί η Ευρώπη, μέχρι να συντριβεί το ΝΑΤΟ, μέχρι να εξουδετερωθούν τα

Ηνωμένα Έθνη και μέχρι να συντριβεί τελικά η Νέα Τάξη Πραγμάτων. Αυτοί όμως

δεν είναι στόχοι του έθνους. Αυτά είναι για τους Ρώσους και τους Κινέζους.

Εμείς απλώς πρέπει να υπερασπισθούμε αυτό που είναι δικό μας. Δεν είμαστε οι

ισχυρότεροι και πρέπει να είμαστε πρόθυμοι για συμβιβασμό. Κάποιες πολιτικές

δυνάμεις εύχονται την καταστροφή της χώρας, γιατί οραματίζονται να

ξαναγυρίσουμε στο 1945 και να ξανακτίσουμε τη σοσιαλιστική Γιουγκοσλαβία με το

αστέρι στο κούτελο».

* ΒΕΛΙΓΡΑΔΙ

Αιτήσεις γιατρών από όλα τα μέρη του κόσμου να έρθουν στη Γιουγκοσλαβία

συγκεντρώνονται στους ιατρικούς συλλόγους της χώρας, ενώ ήδη έχει αρχίσει να

παρατηρείται μεγάλο πρόβλημα με την έλλειψη αίματος σε νοσοκομειακές μονάδες

της περιοχής της Πρίστινα.

Οι περισσότερες αιτήσεις, εκτός από οργανώσεις γιατρών της Ελλάδας, έχουν

γίνει από τους συλλόγους της Νορβηγίας, οι οποίοι στις επιστολές που στέλνουν

προς το υπουργείο Υγείας της Γιουγκοσλαβίας εκφράζουν «την ευχή να σταματήσει

γρήγορα ο πόλεμος και να τον αντικαταστήσουν οι πολιτικές συνομιλίες».

«Είναι μεγάλη η προσφορά, κυρίως χειρουργών, ψυχιάτρων και ογκολόγων»,

σημειώνει ο δρ Βλαδιμίρ Πόνοβιτς, πρόεδρος της ομοσπονδίας ιατρικών συλλόγων.

Και η καθηγήτρια Τατιάνα Μπόιτς, αφού παρατηρεί ότι «στόχος μας είναι να

στείλουμε στην περιοχή της Πρίστινα τους γιατρούς που έρχονται στο Βελιγράδι,

γιατί εκεί οι πρόσφυγες είναι πολλοί και χρειάζεται άμεση περίθαλψη»,

προσθέτει στα «ΝΕΑ»: «Λένε ορισμένοι, χωρίς να το ελέγχουν, ότι η

Γιουγκοσλαβία δεν θέλει τους Αλβανόφωνους. Γνωρίζετε ότι οι γιατροί μας στο

Νότο έχουν πάρει εντολή από την κυβέρνηση να εξετάζουν πρώτα τους Αλβανόφωνους

του Κοσόβου; Γνωρίζετε ότι πολλοί Σέρβοι του Κοσόβου περιμένουν μέρες για να

χειρουργηθούν, γιατί έχουμε δώσει προτεραιότητα στους Κοσοβάρους;».

«Και βεβαίως», συνεχίζει «αυτό δεν το κάνουμε για λόγους προπαγάνδας ή

δημιουργίας εντυπώσεων… Οι βομβαρδισμοί, που προκαλούν στην πραγματικότητα

αυτές τις μετακινήσεις πληθυσμών ­ θυμηθείτε ότι δεν συνέβαινε τίποτα πριν από

τις 24 Μαρτίου ­, έχουν πλήξει ψυχολογικά κυρίως τους ανθρώπους αυτούς. Δεν

φτάνει που ξεριζώνονται… Έχουν στο κεφάλι τους και τα ΝΑΤΟϊκά αεροπλάνα, που

δεν ξέρει κανείς πού θα εξαπολύσουν τις ρουκέτες τους».

Εξάλλου, ο δρ Μίλαν Πόποβιτς, στέλεχος της παγκόσμιας οργάνωσης εναντίον του

πυρηνικού πολέμου, σε δηλώσεις του αναφέρει ότι «καθημερινά κατακλύζεται το

γραφείο μου στο Βελιγράδι και το e-mail μου από επιστολές γιατρών, ακόμη και

από τη δυστυχισμένη Ρουάντα, που ρωτάνε πώς να βοηθήσουν».

Πάντως, όπως επισημαίνει στα «ΝΕΑ» ο δρ Μπόρις Νίκολιτς, «ο κόσμος στη

Γιουγκοσλαβία δεν είναι ο ίδιος όπως στις άλλες χώρες»!

Και σε διευκρινιστική ερώτηση για το τι ακριβώς θέλει να πει, φανερά

ενοχλημένος μου απάντησε: «Ξέρετε ότι η ιστορία του πολέμου, μετά τη διάλυση

της Γιουγκοσλαβίας, ξεκίνησε πριν από οκτώ περίπου χρόνια. Πρώτα απ’ όλα οι

άνθρωποι αυτοί βομβαρδίζονται καθημερινά λόγω των τηλεοπτικών μεταδόσεων από

εικόνες προσφύγων, κατεστραμμένων σπιτιών, νεκρών και τραυματιών. Δεύτερον,

πολλοί από εμάς έχουμε συγγενείς θύματα, πρόσφυγες, τραυματίες, νεκρούς».

«Σας θυμίζω», προσθέτει, «τις εκατοντάδες χιλιάδες πρόσφυγες Σέρβους από την

Κροατία και τη Σλοβενία και το δράμα της Βοσνίας. Τώρα ζούμε και το δράμα με

τους πρόσφυγες Κοσοβάρους. Σας θυμίζω ακόμη το εμπάργκο πολλών χρόνων…».

«Όλα αυτά», παρατηρεί, «έχουν προκαλέσει ένα φοβερό στρες στον πληθυσμό, ο

οποίος φυσικά δεν συμπεριφέρεται όπως θα συμπεριφερόταν ο πληθυσμός στο

Λονδίνο ή στην Ουάσιγκτον, όπου απλώς εκεί εθίζονται στις αποφάσεις των

κυβερνήσεών τους να βομβαρδίζουν τους λαούς τού Ιράκ και της Γιουγκοσλαβίας.

Αν κι αυτό, αν το εξετάσει κανείς από ψυχιατρική άποψη, είναι πολύ κακό για

τους πολίτες τής Αμερικής και της Αγγλίας. Νομίζω ότι κι αυτοί παθαίνουν ­ από

άλλον δρόμο ­ ζημιά».

Ο δρ Νίκολιτς αναφέρεται ακόμη στην περίπτωση ενός μικρού παιδιού της Γ’

Δημοτικού, συμμαθήτριας της κόρης του. «Η μικρή Μαρίνα έχει πάθει ισχυρό

ψυχολογικό σοκ από το βράδυ που έσκασαν οι ρουκέτες στα δύο κυβερνητικά κτίρια

στο κέντρο του Βελιγραδίου. Μένει με τους γονείς της λίγα τετράγωνα παραπάνω

και έσπασαν απλώς τα τζάμια του σπιτιού τους εκείνο το βράδυ.

Το παιδί, λοιπόν, κάθε φορά που ακούει τις σειρήνες κλαίει γοερά και πολλή

ώρα. Αν και οι γονείς του τού έχουν μάθει να ξεχωρίζει τον ήχο της σειρήνας

όταν αρχίζει ο συναγερμός και τον διαφορετικό παρατεταμένο ήχο όταν τελειώνει

ο βομβαρδισμός, εντούτοις αυτό δεν το καταλαβαίνει!».

Τέλος, για ένα άλλο αλλά εξίσου σοβαρό θέμα, ο δρ Βόγιν Σούλοβιτς σε σειρά

άρθρων του στο γιουγκοσλαβικό Τύπο τονίζει ότι οι καταστροφές κυρίως των

μονάδων χημικών ουσιών και των διυλιστηρίων έχει προκαλέσει και μεγάλες ζημιές

στο περιβάλλον.

«Δεν είναι τυχαίο», σημειώνει, «που η οργάνωση Greenpeace από το Παρίσι

ζητούσε να βρει στοιχεία για το πόσο μολύνθηκε ο Δούναβης από τις απανωτές

καταστροφές σε εργοστάσια στη Γιουγκοσλαβία, και την επιβάρυνση για τον λόγο

αυτό του ποταμού».