Μπορεί να μη χρησιμοποιούν σωστά την ελληνική γλώσσα, μπορεί το λεξιλόγιό
τους να είναι γεμάτο από εκφράσεις αργκό και λέξεις ξενόφερτες, όμως οι νέοι
ηλικίας 15 έως 24 ετών δεν έχουν χάσει εντελώς την επαφή με τα ελληνικά.
Αρκεί, βέβαια, να μη βρεθούν μπροστά σε «δύσκολες» λέξεις, όπως το
«αναφανδόν», και «απαιτητικές» εκφράσεις, όπως το «εξ απαλών ονύχων». Σύμφωνα
με την έρευνα που πραγματοποίησε η εταιρεία V-PRC για «ΤΑ ΝΕΑ», η νέα γενιά
γνωρίζει πως είναι σωστό να πούμε «ανέκαθεν» κι όχι «από ανέκαθεν»,
δυσκολεύεται όμως να δώσει σωστή ερμηνεία στη λέξη «αναφανδόν» ή στην έκφραση
«εξ απαλών ονύχων». Σχολιάζοντας τα συμπεράσματα της έρευνας, ο καθηγητής
Γλωσσολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών κ. Γιώργος Μπαμπινιώτης επισημαίνει το
«ιδιαίτερο γλωσσολογικό και παιδαγωγικό ενδιαφέρον που παρουσιάζουν» και
σημειώνει πως «οι γλωσσικές χρήσεις που τονίζουν στη διδασκαλία τους οι
εκπαιδευτικοί έχουν περάσει ευρύτερα στον κόσμο, γεγονός που δείχνει πόσο
σημαντικός είναι ο παράγοντας της διδασκαλίας της γλώσσας στο σχολείο».
|
|
ΟΚΤΩ στους δέκα νέους γνωρίζουν πως η σωστή έκφραση είναι «ανέκαθεν» και όχι
«από ανέκαθεν». Ωστόσο, όπως επισημαίνει ο καθηγητής Γλωσσολογίας στο
Πανεπιστήμιο Αθηνών κ. Μπαμπινιώτης, «το “από ανέκαθεν” χρησιμοποιείται
ευρύτερα». Οι νέοι ηλικίας 15 έως 24 ετών που συμμετείχαν στην έρευνα της
εταιρείας V-PRC για «ΤΑ ΝΕΑ», επεσήμαναν τα γλωσσικά τους «κενά» σε λέξεις και
εκφράσεις που θεωρούνται «δύσκολες» και, συνεπώς, η σωστή τους χρήση είναι περιορισμένη.
Ενδεικτικές είναι οι απαντήσεις των νέων στο ερώτημα αν γνωρίζουν τι σημαίνει
η έκφραση «εξ απαλών ονύχων». Λίγοι (ποσοστό 18,3%) είναι εκείνοι που
γνωρίζουν τη σωστή έννοια της έκφρασης και απαντούν «από την παιδική ηλικία».
Πολλοί όμως οι περισσότεροι είτε την μπερδεύουν με κάτι άλλο είτε δεν τη
γνωρίζουν. Το 35% των νέων που απάντησαν στα ερωτηματολόγια της V-PRC θεωρεί
πως η έκφραση «εξ απαλών ονύχων» σημαίνει «επιφανειακά», ενώ το 22% νομίζει
πως η σημασία της είναι «προσεκτικά». «Δεν γνωρίζω» απαντά το 17,5%, ενώ ένα
6,7% προσδίδει στην έκφραση τη σημασία «πρόχειρα».
Η λάθος γνώση και χρήση της έκφρασης δεν γνωρίζει σημαντικές διαφορές ούτε
κατά εκπαιδευτικό επίπεδο ούτε κατά ηλικία. Το 22,5% των νέων ανώτερου
μορφωτικού επιπέδου απάντησε πως η έκφραση «εξ απαλών ονύχων» σημαίνει
«προσεκτικά», ενώ το αντίστοιχο ποσοστό των νέων που βρίσκονται στη μέση
εκπαίδευση ήταν 22%. Την ίδια απάντηση δίνει το 21,7% των νέων ηλικίας από 15
έως 19 ετών και το 22,3% των νέων ηλικίας από 20 έως 24 ετών.
Σύμφωνα με τον κ. Μπαμπινιώτη, «η αρχαιοπρεπής φράση “εξ απαλών ονύχων”
χρησιμοποιείται σε πιο απαιτητικές μορφές επικοινωνίας και είναι γνωστό ότι
συχνά χρησιμοποιείται λανθασμένα».
Στην ερώτηση της έρευνας σχετικά με τη σημασία της λέξης «αναφανδόν»,
λιγότεροι από τους μισούς (40,3%) απαντούν σωστά, σημειώνοντας το
«ανεπιφύλακτα». «Δεν γνωρίζω» απαντά το 25,8%, ενώ οι υπόλοιποι δίνουν άλλες
σημασίες, όπως «όλοι μαζί» (17,5%), «γύρω γύρω» (7,9%) ή «πάντα» (7,7%).
Ωστόσο, για τον κ. Μπαμπινιώτη το ποσοστό όσων γνωρίζουν τη σωστή σημασία της
λέξης δεν είναι μικρό. «Είναι μια λέξη “δύσκολη”, δηλαδή σπανιότερη και πιο
απαιτητικής χρήσης», σημειώνει ο ίδιος. «Για τέτοιες λέξεις το ποσοστό 40,3%
είναι από την πείρα μου αναμενόμενο».
Ικανοποιητικό είναι, σύμφωνα με την καθηγητή Γλωσσολογίας, και το ποσοστό
43,8% «που διέκρινε τη διαφορά του ορθού “επαναλαμβάνω” από εσφαλμένες
(πλεοναστικές δηλαδή) χρήσεις με το ξανά». Ωστόσο, το 36,9% θεώρησε σωστή την
έκφραση «επαναλαμβάνω ξανά» και το 16,5% νόμισε πως η σωστή έκφραση είναι το
«ξαναεπαναλαμβάνω». Ενδεικτικό είναι επίσης το γεγονός ότι τα μικρότερα
ποσοστά «άγνοιας» εμφανίστηκαν στις ερωτήσεις σχετικά με τη λέξη «ανέκαθεν»
(μόνο το 0,8% απάντησε «δεν γνωρίζω») και τη χρήση του «επαναλαμβάνω», (όπου
«δεν ξέρω» είπε μόνο το 2,1% των νέων).
ΜΠΑΜΠΙΝΙΩΤΗΣ:
ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ της έρευνας γύρω από τις γνώσεις των νέων για την ελληνική
γλώσσα, που πραγματοποίησε η εταιρεία V-PRC για «ΤΑ ΝΕΑ», δεν ξάφνιασαν τους
ειδικούς επιστήμονες. Όπως σημειώνει ο καθηγητής Γλωσσολογίας στο Πανεπιστήμιο
Αθηνών, κ. Γιώργος Μπαμπινιώτης, «τα παραδείγματα αυτής της έρευνας
συμβαδίζουν με γενικότερες εκτιμήσεις πολλών ειδικών ότι στη χρήση του
“απαιτητικού” λεξιλογίου (των δύσκολων, δηλαδή, και σπανιότερων λέξεων) μια
σειρά από παράγοντες καθιστούν τη σωστή χρήση σχετικά περιορισμένη».
Μεταξύ των παραγόντων αυτών, ο κ. Μπαμπινιώτης αναφέρει τη διδασκαλία της
γλώσσας στο σχολείο, τα ακούσματα και τα διαβάσματα των νέων, καθώς επίσης την
ανεπάρκεια ικανής ενημέρωσης για τα θέματα της γλώσσας μας. «Διδάσκεται το
απαιτητικό λεξιλόγιο όσο και όπως πρέπει στο σχολείο;», αναρωτιέται ο
καθηγητής Γλωσσολογίας. «Έχουν οι μαθητές στο σχολείο την απαιτούμενη επαφή με
τη λόγια και την αρχαία παράδοση της γλώσσας μας, απ’ όπου προέρχονται οι
λέξεις που περιλαμβάνονται στις ερωτήσεις της έρευνας»;.
Τα ερωτήματα (και τα ερωτηματικά) είναι πολλά. Και όπως χαρακτηριστικά
σημειώνει ο κ. Μπαμπινιώτης, «όσο οι απαντήσεις είναι αρνητικές, τα
αποτελέσματα αντίστοιχων γλωσσικών και λεξιλογικών ερευνών θα είναι αυτά που
βλέπουμε στην παρούσα έρευνα. Χρειάζεται πολλή δουλειά για να αρθούν οι
αρνητικοί παράγοντες και να μπορέσουμε να χρησιμοποιούμε καλύτερα τη γλώσσα μας».
